خوێندنەوەی كتێب لە كۆنەوە گرنگی و بایەخی خۆی هەیە، بەڵام بەپێی گۆڕانكاری سەردەم و سەرقاڵی زۆر، هاووڵاتییان لە خوێندنەوە دوور كەوتوونەتەوە، كەچی پەیدابوونی كۆرۆنا، خەڵكی دەڤەری سۆرانی بەرەو خوێندنەوەی كتێب راكێشاوە .
كەرەنتینەیە هەلێكی زێڕینە بۆ خوێندنەوەی كتێب
جیگر جەلال، گەنجێكی دانیشتووی سۆرانە بە "وشە"ی راگەیاند، كەرەنتینە دەرفەتێكی زۆر باشە بۆ ئەوانەی بیانەوێ سوود لە كاتەكانیان وەربگرن و بە خوێندنەوەی كتێب زیاتر خۆیان بەرەوپێش ببەن، بێگومان بۆ پێشكەوتن و زیاتر رۆشنبیربوونمان، پێویستە كتێب بخوێنینەوە، پێشكەتنی هەر تاك و كۆمەڵگەیەكیش لە خوێندنەوەدایە، بۆیە ئەو كەرەنتینەیە كاتێكی زێڕینە بۆ ئەوەی زۆرترین كتێب بخوێنینەوە، چونكە كاتێكی زۆرمان لەپێشە بۆ خوێندنەوە و زیاتر تێكەڵبوون لەگەڵ كتێبدا.
زیاتر گوتی، هەست دەكەم خوێندنەوەی كتێب رۆژ بە رۆژ زیاتر دەبێت لە دەڤەری سۆران، دواجار دەبێت هەر بگەڕێینەوە سەر ئەو بڕیارە دروستە و خوێندنەوەی كتێب بكەینە كولتوور و بەردەوام بیخوێنینەوە، ئەگەرنا نابینە كەسی كامڵ، خوێندنەوە گرنگی زۆری هەیە بۆ كرانەوەی هزر و ئاشنابوونمان، كە ئەمەیش تەنیا و تەنیا لە ڕێگەی كتێب خوێندنەوە دەكرێت.
مەنسووڕ محێ موختار، گەنجێكی دانیشتووی شارەدێی سیدەكانە سەر بە سۆران بە "وشە"ی راگەیاند، ئەگەرچی خوێندنەوە بەشێكی سەرەكییە لە ژیانی هەریەكەماندا و تەنیا پێوەست نەكراوە بە رۆژانی پشوو یان رووداوێك، هاوشێوەی ئەم روودا و گەلێكانەی كە ئەمڕۆ هاتوونەتە بوون، بۆیە خۆم یەكێكم لەوانەی كە لەو ماوەی كەرەنتینە و سەردەمی كۆرۆنادا، دەستم بە خوێندنەوەی كتێب كردووە و خۆشبەختانەیش زۆر هاوڕێ ترم رۆژ بە رۆژ زیاتر دەست بە خوێندنەوە دەكەن، جا خوێندنەوەكە چ بەهۆی سەردانیكردنیان بێت بۆ كتێبخانەكان یان لە رێگەی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و كتێبخانەكانە ئەلیكترۆنییەكانەوە بێت .
روونی كردەوە، خوێندنەوی كتێب جیا لەوەی سوود بە كەسی خوێنەر دەگەینێت، بەهۆی ئەوەی توانای وەبیرهێنانەوە و چاڵاكی مێشك زیاد دەكات، سوودی زۆری بۆ كۆمەڵگە و كەسانی دەوروبەریش هەیە، وەك ئەوەی دەبێتە هۆكارێك تا وشەی گونجاو و زانیاری باش بگەیەنێت بە كەسانی دەوروبەر و فێربوونی شتگەلێك و باشتركردنی توانای شیكردنەوەیان بۆ شتەكانی دەوروبەر.
بەدرخان مەحموود، گەنجێكی تری دانیشتووی سۆرانە و یەكێكە لە كارمەندەكانی كتێبخانەی گشتی سۆران بە "وشە"ی راگەیاند، خوێندنەوەی كتێب بەر لە هەموو شتێك پێویستی بە كەشێكی ئارام هەیە، ئەگەر بێت و باسی كتێبخانەی گشتی بكەین، كەموكوڕیمان زۆرە و یەك لەوان نەبوونی بینایەیە و شوێنی تایبەتە بۆ خوێندنەوە، تەنانەت ئەوانەی بۆ سوودوەرگرتن لە كتێب و خوێندنەوەی سەردانمان دەكەن، بەردەوام گلەیی ئەوەمان لێ دەكەن كە شوێنمان گونجاو نییە.
زیاتر گوتی، بەر لەو رووداوە هەنوكەییانەی كە دروست بوون، خەڵكێكی یەكجار زۆر بە مەبەستی خوێندنەوە و سوودوەرگرتنیان لە كتێب، روویان تێ دەكردین، بەڵام بەداخەوە دوای درووستبوونی قەیرانی دارایی وردە وردە ، خەڵكی لە كتێبخوێندنەوە دوور كردەوە، تەنانەت ئەوانەیشی كە قوتابین و پێویستیان پێیە بە مەبەستی نووسینی توێژیەوە و راپۆرتەكانیان، كەمتر سەردانی كتێبخانەیان دەكرد.
مەحموود ئاماژەی كرد، سەردەمی كۆرۆنا دەرفەتێكی زێڕینی بۆ خەڵك دروست كرد، بەهۆی ئەوەی لە ماڵەوەن و كاتی زیاتریان هەیە، كە بتوانن كتێبی زیاتر بخوێننەوە و كاتی زۆریان هەیە، ئەگەرچی ئێستە زیاتر چینی قوتابیان روومان تێ دەكەن وەك لە خوێنەرانی ئاسایی، ئەگەرچی هۆكاری سەرەكی كەمی سەردانیكارانمان بۆ خراپی بینا و دووریمانە لەناو شاردا، لەكاتێكدا بە هەوڵێكی زۆری كارمەندانمان توانیوومانە نزیكەی 10 هەزار كتێب كۆ بكەینەوە و بیانپارێزین، كە كتێبەكان لە گشت بوارێكن و بە زمانی كوردی و فارسی و عەربی و ئینگلیزی .. هەن، بەڵام خوێنەر و قوتابی هەبووە گوتوویەتی كرێی هاتوچۆ بۆ من زۆرە تا لێرە سەردانتان بكەم.
سۆران خالد، خاوەن كتیبخانەی "مێخەك" لە سەنتەری بازاڕی سۆران كە پێنج هەزار ناونیشیانی كتێب لە كتێبخانەكەیدا هەیە بە "وشە"ی راگەیاند، كۆڕۆنا وای كردووە كە خوێندنەوەی كتێب زیاد بێت بە بەراورد بە پێش خۆی، بەجۆرێك ڕۆژانە كەسانێك سەردانمان دەكەن كە خۆیان دان بەوەدا دەنێن بە هۆی زۆری كاتەكانیان لە ماڵەوە، دەیانەوێ خوێندنەوەیش بكەن بە بەشێك لەو كاتەی رۆژانە بەسەری دەبەن.
لەبارەی ئەوەی ئاخۆ چ جۆری كتێبێك زیاتر دەخوێندرێتەوە، بە گوتەی خالد، لەم ماوەیەدا ڕۆمان و كتێبی گەشەپێدانی فرۆشی باشیان هەبووە، ئەمەیش بۆ دووركەوتنەوە بووە لە بێتاقەتی و ئەو فەزا واقیعەی تێیدا دەژین و خوێنەر دەیەوێ تێكەڵ بە دنیایەكی تر بێ.
"بەداخەوە خەریكە دۆخی دارایی وەها كاریگەی هەبێ، نەك هەر ئەوانەی كە سەردەمی كۆرۆنا بوون بە خوێنەر وازیان لە كتێب دێنن، بەڵكو ئەوانەیشی لە زووێكەوە لەگەڵ كتێب دۆست بوون، پاشەكشە دەكەن، دەكرێ كۆرۆنا دەرچەیەكی باش بێت و لایەنی ئەرێنی ئەوەبێت كە چەندان خوێنەر دروست بكات لەدوای خۆیدا بەردەوامبن و كتێب بۆ هەمیشە بكەن بە هاوڕێی ژیان و ڕۆژانەیەیان، بەڵام نەبوونی پارە ئەم دەرچەیەی دواخست و بگرە درزیشی خستە نێوان خوینەر و كتێب. بۆیە بەهیوام ئەم دۆخە بەرەو باشی بڕوات و كتێب وەك نان ببێتە شتێكی سەرەكی ژیانی هەر تاكێك"، خالد وای گوت.
شایەنی باسە لە سەنتەری شارۆكەی سۆرانی سەر بە پارێزگەی هەولێر، كتێبخانەیەكی گشتی حكوومی لێیە لەهەمان كاتدا چەند كتێبخانەیەكی تایبەتیش بوونیان هەیە، ئەوانیش هەزاران ناونیشانی كتێبیان هەیە و خەڵك دەتوانێ هەموو جۆرە كتێبێك لە سۆران بە دەست بێنێت.
سۆران/ موڕشید برادۆستی