ڤیان سلێمان سكرتێری یەكێتی ئافرەتانی كوردستان لە چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ "وشە" ڕای دەگەیەنێت، ئێستە ژنی كورد زیاتر هەست بە بوونی مافەكانی دەكات و توندوتیژییەكان كەمی كردووە، ئێستە ژمارەیەكی زۆری ڕێكخراو كار لەسەر مافەكانی ژن دەكەن و ژمارەیان 128 ڕێكخراوە و پەرتەوازەیش بە هەڵوێستیان دیارە.
بەپێی ئامارەكانی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی خێزان و ژنان و توندوتیژی بەرانبەر ژنان دەڵێن كەمی كردووە، بەڵام ڕەوشی ژنان بەشێوەیەكی گشتی چۆنە؟
ئێستە ژنی كورد لەوە گەیشتووە كە ئەركی ئەو تەنیا دایكایەتی نییە، بەڵكو پێوەندییەكانی زیاترە و پێویستە ڕۆڵی خۆی هەبێت و لە بازاڕی كاردا ڕۆڵی خۆی هەبێت و چالاك بێت، ئەوەیش وایكردووە ژنان هەنگاوێكی باش بچنە پێشەوە و گرنگی خۆیان بچەسپێنن لەناو كۆمەڵگەدا.
قسەی زۆر لە ڕێكخراوەكان، داونەریت ڕۆڵی هەبووە لە پێشچوونی ژن ئایا ئەوە چۆن هەڵسەنگاندنی بۆ دەكرێت؟
هەموو ئەو هەڵانەی لە نەریتی كۆمەڵگە هەن، دەبێت تێی بپەڕێنین تا خێزانێكی ئاراممان هەبێت و ژنانیش شانبەشانی پیاوان ڕۆڵی خۆیان ببینن، چونكە ئێستە كوردستان لە دۆخی ڕاگوزەردایە.
نیشانەی پێشچوونی كۆمەڵگە چییە، ئێستە دەڵێن ژنان و دۆخی ژنان بەرەوپێش چووە؟
دوو ڕاستی هەیە پێویستە بزانرێت، ژنان چیتر بێدەنگ نین و بەرەنگاریان بەرانبەر هزی پیاوسالاری هەیە، دووەمیش داوای مافەكانی كردووە و ئەركی خۆشی زانیوە، ئەوەیش بەشێوەی جۆراوجۆر پاڵپشتی ژنانی جێگیر كردووە، ئەوەیش بە یاسا و پاڵپشتییەكانی حكوومەت وایكردووە كۆمەڵگە ددان بە مافەكانی ژن بنێت.
كەوایە پیاوانیش ئێستە مافی ژن دەدەن و ئەو گۆڕانكارییە هەیە؟
بێگومان گۆڕانكارییەكان و ئاشنابوون بە پێشكەوتنی گەلان، وایكردووە كرانەوە هەبێت و ئاشنای كولتووری وڵاتان بین، پیاوانیش لەوە گەیشتوون چۆن ژنان قوربانی پیاوسالارین، بەهەمانشێوە هزری پیاوانیش لە ڕابردوو قوربانی بیری پیاوسالاری بووە و هەردوو بەشی كۆمەڵگە لەوە تێگەشتوون ژیان بەهەردووكیان تەواوە.
زۆرترین ئەو گرفتانەی ئەمساڵ ڕووبەرووی ژنان بووەتەوە لە چوارچێوە توندوتیژی چیە؟
ئێمە وەك یەكێتی ئافرەتان توێژینەوەیەكی مەیدانیمان ئەنجام داوە كە نموونەی 732 كەیسی خێزانی وەرگیراوە و بەوردی ڕێژەكان دیاری كراون، زۆرترینیان بریتی بووە لە كێشەی نەگونجان و دەستوەردانی دەوروبەر و فەرامۆشكردنی ژن و ناپاكی زۆرترین هۆكاری كێشەكانن و چەندان كێشەی تری جۆراوجۆریش هەبووە وەك تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان.
ساڵی ڕابردوو سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان خۆی سەردانی شەڵتەری هەولێری كرد بۆ ئاگەداربوون لە كێشەی ژنان؟
ئەو هەنگاوە گرنگ بوو و هاتنە دەرەوە بوو لە هۆڵەكانی یادكردنەوە، سەرۆكی حكوومەت خۆی گوێبیستی كێشەی ژنانی هەڕەشە لێكراو بوو و پێداچوونەوەی زۆرباشی كردووە بەڕەوشی ژنان و شەڵتەرەكان، ئێستەیش ئەو پارەیەی بۆ هاوكاری دابین كراوە ڕێژەیەكی زۆر بۆ ئەو ژنانە بوو كە هاوسەریان نەبوو.
ژمارەیەكی زۆر لە ڕێكخراوی جیاجیا هەن، بۆچی لە كاتی كێشەی ژنان كۆی گشتی یەكدەنگی نییە و زۆرجار بێدەنگیتان هەیە؟
ڕێژەیەكی زۆر ڕێكخراوی داكۆكیكار هەن و ئێستە كۆی گشتیان 128 ڕێكخراو هەن، بەرگری لە ژنان و مافەكانی ژنان كار دەكەن، پێوەندیمان لەگەڵ زۆر لە ڕێكخراوەكان هەبووە و زۆرجار لەسەر كۆمەڵێك بابەت یەكدەنگی هەبووە، هەندێك جار بەهۆی بیروبۆچوونی تایبەتی خۆی هەیە و هاودەنگ نەبووە، ئەوەی جێی داخە هاوئاهەنگی كەم لە نێوان ڕێكخراوی بەرگری لە ژنان هەیە و دەتوانرێت بگوترێ پرسی ژنان بەداخەوە لە هەندێك كات بە سیاسی كراوە و لەژێر هەیمەنی حزبەكان ماوە.
تەنیا كێشەكان سیاسییە یان هۆكاری تریش هەیە؟
ڕاستییەك هەیە ئێمە ڕێكخراوی تایبەتمان نییە لە بوارێكی تایبەت بە ژنان كار بكات، بەڵكو ئەوەی هەیە لەسەر كۆی گشتی كێشەكانی ژن كار دەكەن، ئەوەیش وایكردووە نەتوانرێت بپرژێنە سەر كێشە راستەقینەكانی ژنان و بەربڵاوی چالاكییەكان وای كردووە بە دروستی كێشەی ژنان بەهێواشی بڕوات.
بەشێكی زۆری هاووڵاتییان پرسیارێكیان هەیە كە ئێوە پاڵپشتی چ جۆرە كارێكی ژنان دەكەن، ئەوەی ئێستە بەشێك لە ژنان لەژێر ناوی مۆدێرن دەیكەن كە خۆیان سووكایەتی بە كەیسی ژن دەكەن؟
ئێمە دەڵێین پاڵپشتی یەكسانی ژن و پیاوین لە ماف و دەستكەوت لە ئەرك و بەرپرسیاریەتیدا لە چوارچێوەی كۆمەڵگە و ژن مرۆڤێكە هیچ شتێك هیچ دابونەریتێك لە شكۆی مرۆڤبوونی كەم بكاتەوە، هەروەها ئێمە پاڵپشتی ئەوەین كارەكان لە چوارچێوەی كولتووری كۆمەڵگە بێت و تەنیا نەریتێك هەبێت بیگۆڕین و لە چوارچێوەی خێزان بێت تا خێزانی ئارام دروست ببێت، بڕوامان بە هاوبەشی و تەواوكاری هەیە و بە ئاراستەیەك باشبوونی كۆمەڵگە، ئێمە لەگەڵ ئەوە نین ژنان جەستەیان بۆ پەیداكردنی كار بەكار بهێنن، بەڵكو پێویستە بە هزر و ئەو توانایەی هەیانە كار بكەن و خاوەنی خۆیان بن.