چاودێران پێیان وایە مەترسیی میلیشیاكان و بەهێزیی ئەو ئامرازەی ئێران بۆ كۆنترۆڵكردنی وڵاتانی ناوچەكە و باڵادەستیی بەسەر حكوومەت و بڕیاری سیاسی و دیاریكردنی بەرپرسانی باڵای ئەو وڵاتانە و دەستگرتن بەسەر كایەكانی ئابووری و تەناهی و سەربازیان، تا ئاستێكی باش نەزۆكیی هەوڵەكانی بۆ بوون بەخاوەنی چەكی ئەتۆمی قەرەبوو كردووتەوە، لێرەدا پرسیارەكە ئەوەیە ئەگەر ئەمەریكا و ئێران لەبارەی دۆسیەی ئەتۆمی ئێران رێككەوتن، چارەنووسی ئەو میلیشیایانە چی دەبێت؟
د. محەمەد نەعناع، شەرۆڤەكاری سیاسی بە "وشە"، دەڵێت، ئەو ئاڵۆزییەی لە عێراق بەهۆی میلیشیاكانەوە بەرانبەر بە بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا هەیە، هەروەها وەڵامدانەوەیان لەلایەن ئەمەریكاوە، پێم وایە بە دانیشتنی ئێرانییەكان و ئەمەریكا لەسەر مێزی گفتوگۆ كۆتایی دێت، واتە هەریەك لە ئەمەریكا و ئێران گەیشتن بە قەناعەت بۆ گفتوگۆكردن، كە ئێستە وڵاتانی ئەوروپا رۆڵی میانگیر دەبینن، بۆ كۆكردنەوەی تاران و واشنتن، واتە هەردوو وڵات بگەن بە خاڵی رێككەوتن.
ئەو ئاڵۆزییەی لە عێراق هەیە بەر لە سێ مانگ ناوەستێت
زیاتر گوتی، لەبارەی وادەی گەیشتن بە رێككەوتن و دەستپێكردنی گفتوگۆكانەوە، ئەو بابەتە پێش سێ مانگی تر روو نادات، ئەمەریكاییەكان هەڵوێستی خۆیان بۆ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی راگەیاند، بەوەی لە ماوەی سێ مانگ گفتوگۆكانیان لەگەڵ ئێران نهێنی و تاكلایەنە دەبێت، واتە دوور لە وڵاتانی تری ناو رێككەوتنی پێشوو، بۆیە ئەو ئاڵۆزییەی هەیە بەر لە سێ مانگ ناوەستێت.
لەوناوەدا و تاكاتی دەست پێكردنی گفتوگۆكان لەگەڵ ئەمەریكا و وڵاتانی تر، ئێران لە پشتبەستن بە میلیشیاكانی لە عێراق و سووریا و یەمەن و لبنان بۆ گوشار خستنە سەر ئەمەریكا و بەرژەوەندییەكانی، بەتایبەتی لە عێراق بەردەوام دەبێت، چاوەڕوانیش ناكرێ تا كاتی دەست پێكردنی گفتوگۆكان ئێران دەستبەرداری ئەو میلیشیایانە بێت، كە بە كارتی سەرەكیی گوشاری خۆی بۆ چوونە ناو هەر گفتوگۆیەك دەزانێت.
چاودێران پێیان وایە ئەگەر گفتوگۆكانی نێوان ئێران و ئەمەریكا بگات بە لێكگەیشتن و سووككردنی سزاكانی سەر تارانیش، ئێران دەستبەرداری تۆڕی میلیشیاكانی نابێت، هاوكات ئەوان هەر مەرجێك رەت دەكەنەوە پێوەست بە كەمكردنەوەی باڵادەستیان لە ناوچەكەدا، بە خستنی بۆ ناو رێككەوتنی ئەتۆمی وەك هەندێك لە وڵاتانی وەك سعوودیە و ئیسرائیل داوای دەكەن.
چاودێران پێیان وایە گفتوگۆكردن لەبارەی رۆڵی ئەو میلیشیایانە و چارەنووسیان كارێكی سەختە، چونكە بوونی ئەوان لە عێراق و لبنان و یەمەن بەتەواوەتی جێگیر بووە، جیا لەوەیش پاڵپشتیی ئێران بۆ ئەوان خاڵێكی بەهێزی ستراتیجیەتی ئاسایشی نەتەوەیی تارانە، نەوەك تەنیا بەرانبەر بوونی راستەوخۆی دیپلۆماسی و سەرازیانەی ئەمەریكا لە ناوچەكە، بەڵكو لەدژی بەرژەوەندییەكانی ئابووری ئەمەریكا و هاوپەیمانەكانی، جیا لە هەڕەشەكردن لە هاتوچۆی دەریاوانی، بەتایبەتی نەوت. كاتێك تاران پارەیەكی زۆر لەو میلیشیایانە خەرج دەكات و لە رووی سیاسی و داراییەوە پاڵپشتیان دەكات، سەرەڕای ئەو تەنگژانەی خۆی تیایدا دەژیت بەهۆی گەماری سەری، بۆیە ئەو هەر مەرج و داوایەك بۆ دەستبەرداربوون لەو تۆڕە كاریگەرە لەژێر هەر گوشارێكەوە رەت دەكاتەوە.
شرۆڤەكاران پێیان وایە لەو شوێنانەی بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا و ئێرانی تیادا تێكهەڵكێش دەبێت، ئەو میلیشیایانە دەبنە خاڵێكی گوشاری تەناهی، بەوەیش هێزێك بە تاران دەبەخشن بۆ دەرخستنی باڵادەستیی لە ناوچەكەدا كە ئەمەریكییەكان نیانە، بەتایبەتی كاتێك واشنتن بۆ ولەڵامدانەوەی هێرشەكانی سەری ناچار دەبێت وەڵامی ئەو میلیشیایانە بداتەوە نەوەك ئێران، ئەویەش بۆ ئێران شتێكی باشە.
پێشبینی دەكرێت ئێران هانی میلیشیاكانی لە عێراق بدات بۆ بەردەوامی هێرشكردنە سەر بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا بۆ سووككردنی سزاكانی سەری و ناچاركردنی واشنتن بۆ دەستكردن بە گفتوگۆ، چاودێران پێیان وایە رەنگە ئەو شێوازە كاركرنەی ئێران ئەنجامی پێچەوانەی هەبێت و وا بكات ئەمەریكا داوای لێ بكات هەڵسوكەوتی لە ناوچەكە باشتر بكات، بەڵام ئێران رەتی دەكاتەوە، چونكە رۆڵی ئەو میلیشیایانە بۆ ئێران لەوە زیاترە پێگەی بۆ چوونە ناو گفتوگۆ لەگەڵ واشنتن و گەیشتن بە رێككەوتنێكی نوێی ئەتۆمی زیاترە و نەبێتە شوێنگرەوەی بوونی بە خاوەن چەكی ئەتۆمی، كە ئەمەریكا و ئیسرائیل بەڵێنیان داوە هەرگیز نابێت تاران دەستی پێ بگات.