كتێبێك بە ناوی "ژیان لە رۆژهەڵاتی مسوڵمان" زیاتر لە ١٠٠ ساڵ لەمەوبەر نووسراوە و چاپ كراوە و نووسەری كتێبەكە ناوی "پیر پونافیدەن"ە كە بە زمانی رووسی ئەو كتێبەی نووسیوە و هاوسەرەكەی "ئیما كوشران پونافیدەن" وەریگێڕاوەتە سەر زمانی ئینگلیزی، وەرگێڕانە ئینگلیزییەكە لە ساڵی ١٩١١ چاپ كراوە و پڕە لە بیرەوەری نووسەر كە بۆ ماوەی ٣٦ ساڵ كونسوڵی رووسیا لە هەردوو دەوڵەتی ئێران و عوسمانی بووە. ئەو كۆمەڵێك گەشتی بۆ ناوچە جیاوازەكانی ئێران و كوردستان، حیجاز، بەغدا، بەسڕە و هیندستان كردووە.
كتێبەكە لە چەندان بەش پێك هاتووە و بەشی شەشەمی كتێبەكەش تایبەتە بە كورد، كە "
رادیۆ فەردا" وەریگێڕاوەتە سەر زمانی فارسی."
"دوای ئەوەی چاومان بە شوێنەوارە رووخاوەكانی شارستانیەتی بابل لە باشووری بەغدا كەوت، دووبارە روومان لە باكور كردەوە و بەرەو چیاكانی حەمرین بەڕێ كەوتین كە لە نزیك سنووری ئێرانەوە ٥٦٠ كیلۆمەتر درێژ دەبێتەوە و تا دەگاتە ئەو شوێنەی رووباری زێی بچووك تێكەڵ بە رووباری دیجلە دەبێتەوە. لەسەر ئەو گرد و تەپۆڵكانەی بەرزایییان هەر ١٥٠ مەتر دەبوو، خەڵكی كورد دەژیان، واتە ئەو نەتەوەیەی من و هاوسەرم لە ئێران لەگەڵیان ئاشنا بووبووین."
زنجیرە چیا بچووكەكانی حەمرین كە بە لقی رۆژئاوای چیاكانی زاگرۆس هەژمار دەكرێت، كەوتووەتە باكوری رۆژهەڵاتی عێراقی ئێستە، كە لە سنووری ئێرانەوە دەست پێ دەكات و پارێزگاكانی سەڵاحەدین و كەركووك دەبڕێت و بە هێڵێكی سروشتی جیۆگرافی نێوان كورد و عەرەب هەژمار دەكرێت، لە كۆندا ئەمە سنووری نێوان هەر دوو دەوڵەتی بابل لە باشوور و ئاشوور لە باكور بووە.
"لەگەڵ نزیكبوونەوە لە زنجیرە چیاكانی حەمرین، دەچینە نێو ویلایەتەكانی سلێمانی و كەركووك و داقووق كە خەڵكەكەی بە گشتی كوردن و سەر بە دەوڵەتی عوسمانین."
"كورد لە ناوچەیەكی بەربڵاو بە رووبەری سێ هەزار و ٩٠٠ كیلۆمەتری چوارگۆشە دەژین، كە لە چیای ئارارات و ورمی لە باكور دەست پێ دەكات و تا ئەو شوێنانە درێژ دەبێتەوە كە لقی رووبارەكانی زێی گەورە و بچووك تێكەڵ بە رووباری دیجلە دەبنەوە." تێبینی: ئەو رووبەرەی نووسەر خەمڵاندوویەتی بەراورد بە راستیی ئاماژە پێكراو زۆر كەمترە.
"ئەو ناوچەیەی كوردی لێ دەژیت بە كوردستان ناسراوە و لە ناوچەیەكی چیایی پڕ هەوراز و نشێو پێك دێت، نیشتمانێك كە لە باكور تا سنووری رووسیایە و بە هەردوو سنووری نێوان ئێران و توركیا بەرەوە خوارەوە شۆڕ دەبێتەوە. جگە لەوەی ئەو ناوچەیە پڕە لە رووبار و كانیاو، ناوچەكە دەوڵەمەندە بە دەشتایییەكی بەپیت و سەوز كە بۆ لەوەڕاندنی مەڕ و ماڵات سوودی لێ وەردەگیرێت و نزیكەی تەواوی دانیشتووانی كوردستان خەریكی ئاژەڵدارین. ئەوان لە زستاندا لە گوندەكان دەژین و دواتر بۆ لەوەڕاندنی ئاژەڵەكانیان لە ناوچەیەكەوە بۆ ناوچەیەكی تر كوێستان و گەرمیان دەكەن و بە نیمچەكۆچەر هەژمار دەكرێن. بەشێك لە كوردستان كەوتووەتە خاكی ئێران و بەشەكەی تر عوسمانی. زستانی ئەو ناوچەیە سەختە و بۆ ماوەی چەندان مانگ هاتوچۆ لە نێوان گوند و ناوچەكان ئەستەم دەبێت. خەڵكی ئەو ناوچەیە بە جۆرێك سەربەخۆن كە بە ئاسانی دەتوانن لەمبەری سنوورەوە بەرەو ئەوبەری سنوور بڕۆن. سنوور لای كورد هیچ واتایەكی نەبووە، بۆیەش كورد بە شكاندنی یاساكان راهاتووە و هیچ كاتێك نەیانتوانیوە تەنیا لە بەرێكی سنوور بگیرسێنەوە. بەشی گەورەی كورد لە نێو دەوڵەتی عوسمانی و بەشی بچووكیشی لە ئێرانە."
تا دەستپێكردنی جەنگی یەكەمی جیهانی و دابەشبوونی ئیمپراتۆریی عوسمانی شتێك بەناوی دەوڵەتەكانی عێراق، سووریا، سعوودیە نەبوو و هەموو ئەوانە بەشێك بوون لە ئیمپراتۆریی عوسمانی.
"سنووری نێوان ئێران و عوسمانی لە ساڵی ١٦٣٩ دوای رێككەوتننامەیەك كێشرا و لە لایەن هەریەك لە سوڵتان مورادی چوارەمی عوسمانی و شای سەفەوی واژوو كرا. دواتر لە لایەن كۆمسیۆنێك كە لە نوێنەرانی هەر دوو وڵاتی رووسیا و ئینگلیز پێك هاتبوون، لە ساڵی ١٨٥١ دامەزرابوو، وردبینی بۆ كرا."
"كوردی ئیمپراتۆریی عوسمانی لە ویلایەتەكانی دیاربەكر، ئەرزرۆم، مووسڵ و بەشێك لە ویلایەتی بەغدا دەژیان. لە ئێران زۆربەی دانیشتووانی ساوجبلاغ "مەهاباد" ، ئوشنەڤیە" شنۆ" و كرماشان كوردن. ژمارەی دانیشتووانی كورد لە عوسمانی نزیكەی ملیۆنێك و ٥٠٠ هەزار كەس و هی ئێرانیش ٦٠٠ هەزار كەس دەبێت."
"لە ئیمپراتۆریی عوسمانی و ئێران، كۆمەڵگەی كوردی كۆمەڵگەیەكی خێڵەكییە كە تیایدا بەگ و شێخەكان دەسەڵاتی زۆریان هەیە و دەسەڵاتیان لە شێخە عەرەبەكان زۆر زیاترە. جەنگاوەرانی كورد هەر كە لە دایك دەبن سوارچاكن، بۆیە توانای سەربازییان لە توانای سەربازیی عەرەبەكان زۆر زیاترە. ئەسپەكانیان لە نەژادی عەرەبن، بەڵام خۆیان لەگەڵ ناوچەی شاخاوی گونجاندووە، هەر ئەوەش وای كردووە قەبارەی ئەو ئەسپانە بچووكتر بێتەوە و هەروەك چۆن بزنەكێوی دەتوانێت بەسەر چیادا هەڵگەڕێت، ئەو ئەسپانەش لەم بوارەدا كارامەن. هەر لە سەردەمی جەنگی رووسیا و عوسمانییەوە كورد چەكدار كراون بە چەكی جۆری "مارتینی –هانری" و تەنانەت لە كاتێكدا بە خێرایی خەریكی سوارچاكین ئامانجەكانیان دەپێكن.
"كورد خەڵكێكی خۆبژێو و میواندۆستن و حەز لە ئازادی و سەربەستی دەكەن. ئەوان لەسەر بەڵێنەكانی خۆیان سوورن و ئەگەر نمەكی كەسێكیان كرد، ئەوا لەگەڵیشیدا راستگۆ و بە وەفا دەبن. ژنانی كورد بەراورد بە ژنانی تری مسوڵمان ئازادییەكی زیاتریان هەیە و تەنانەت ئەگەر كەسێكی بێگانەش لە كۆڕی دانیشتندا بێت، ئەوا پرچیان داناپۆشن. هەڵبەت زەحمەت و ماندووبوون و ئەركی ژنانی كوردیش بەراورد بە ژنانی تری مسوڵمان زیاترە."