بەشی دووەم: سەربردەی ئەحمەدی نالبەند

من دوای ساڵێک گەڕامەوە دیوی عێراق و لە ناو هۆزی (گولییا) لە گوندی ڕویسێ ئاکنجی بووم و بوومە مەلای گوندی. پاشان لەوێ ژنێکم بۆ خۆم خواست، ناوی (سەیدا فەهیمە) بوو، کچی عوسمان خشخاشی بوو، من بەو هۆیەوە بوومە خاوەنی ماڵ و ژن، خودا پێنج منداڵی بە من دا و نزیکی ١٠ سال لەو گوندە وەک مەلا مامەوە، پاشان ژنەکەم مرد.

من ژنێکی ترم لە هەمان گوند بۆ خۆم خواست و مارەم کرد، ناوی (سافیا) بوو، پاشی ماوەیەک ئەویش مرد و چووە بەر دلۆڤانی خودا. ئەو ژنەی دووەم کچێکی لە دووی خۆی بەجێهێڵا. من گەلێک شپرزە و گرفتارم بەو منداڵانە و لەپێ کەتن، تەنانەت بێ دایک مانەوە. پاشان من ماڵم گواستەوە گوندی (بێگوڤا)، هەر لە ناو گولییا بوومە مەلای گوندی، لەوێ دوو ساڵان مەلایەتیم کرد، کوڕی گەورەی من محەمەد، لەگەڵ خوشکە پسپۆڕەکەی (گولبەهار) مردن. دوو کچی بچووک (ئەسما و ئاسیا)م لە دەست ماوە. 

من گەڵێک پەڕگەندە و ئاڵۆز بووم، من هیچ ڕێگەیەک نەما هەوڵی بۆ نەدەم، تا ئەوان بۆ لای باپیریان سەید عوسمان ببەم، ئەو لە گوندی خشخاشە، تا بەخێویان بکات و ئاگای لەوان بێت. منیان برد و چوومە ئەوێ، من بوومەوە مەلای گوندی، من پێنج شەش ساڵان مەلایەتیم بۆ ئەوان کرد، کچەکانی خۆم لەوێ بە شوو دان، لە مەلایەتی مامەوە، من تەنگەتاو بووم و دەربەدەر بە دنیادا کەوتم. بوومە گەڕیدەیەک، لەم گوند بۆ ئەو گوند، لەو جێ بۆ ئەو جێ، تا بتوانم شیعرەکانی خۆم لێک بدەم و ڕێکی بخەم و بەڵکو چاپی بکەم."

ژیانێکی پڕ لە دەردە سەری و ناخۆشی و پڕ ماندووبوونی بەسەر بردووە، پیاوێکی قسە خۆش و نوکتەبێژو زمانزان بووە. زۆربەی شاعیرە کۆنەکان کارێکی زۆریان لە هزر و بیر و باوەڕی نالبەند کرووە بە تایبەتی (مەلایێ جزیری)، هەر لەبەر ئەوەیش وەک شاعیرە کلاسیکییەکان زمانێکی تێکەڵ لە عەرەبی و کوردی بەکار هێناوە.

لە ساڵی ١٩٦٣ لە دەڤەری بەرواری باڵا بە چەقۆ خۆی كوشتووە و چەندان بەرهەمی بڵاو نەكراوەی لە دوای خۆیدا جێهێشتووە، ئەمە جگەلەوەی كۆمەڵێك بەرهەمی شیعریشی بڵاو كراوەتەوە. نالبەندی هۆزانڤان لە (٩)ی ئەیلولی ساڵی (١٩٦٣)ز کۆچی دوایی کردووە، لە گۆڕستانی گوندی (خشخاشا) لە دەڤەری بەرواری ژۆری نێژراوە (هاتیە ڤەشارتن).

نموونەیەک لە شیعرە "سێینە"کانی ئەحمەدی نالبەند

حەمد و شوکرێ خاص و عام

صەلات و ســــــــــەلام تەمام

شوکرێ خودێ بـــکەن دەوام

~~~~~~~~~~~~~~

بـۆ واحــدێ بێ جــیھات

لســەر فـەخرێ کائینات

دامە دینێ حەق خەلات

~~~~~~~~~~~~~

دامـــــــــە دینێ ئیسلامێ

خودانێ ڤــــــــێ ئینعامێ

حەمدا وی بکەن دەوامێ

~~~~~~~~~~~~~

مەژ وی نەکر بو سوئال

ئەوە ڕەبـــــێ ژولجەلال

غافل نەبن مــاھـ و سال

~~~~~~~~~~~~

خودانێ ڤـــێ نیعمەتێ

ھشیار بن ژ غەفلەتێ

دا ئەم بچین جەننەتێ

~~~~~~~~~~~~

ئەو لائیقێ شــوکری یە

تێ بگھن دنیــــا چی یە

شەرتێ شول دوماھی یە

نموونەیەک لە چوارینەبەندی نالبەند

چ بێژم بوتە مەحبوبا بەلەک چاڤ

من ئاگر بەربیێ هەرحین و گاڤ

نە من خەوما نە من زادە نە من ئاڤ

ئەزێ باشم تو دل هشک و خرابی

مرادا خو ژ خودێ لازم بخازین

کەبابا ئاگرێ عشقا مەجازین

لنک شێخ و مەلا ئەم سەرفرازین

بەرانم ئەز کەتم دەستێ قەسابی

حەتا مرنێ یەقین تەرکا تە ناکەم

هەمی وەقتا هەرو ئەز دێ دوعاکەم

تە کی گالب هەیە دا بەر بەلا کەم 

دلێ وی هەر تژی تەشویش و تابی

دگەل ڤی حالەتێ عشقا تەمامی

دگەل ڤان شعرو ئەزمان و کەلامی

ئەزێ دین بوی ژ عشقێ ڤی هەیامی

تو پێ گرتی مە یا روژا حسابی

لمن جاب دا کەنی قەند و گولاڤێ

کو عشقا من ژ قەلبێ خو نەهاڤێ

تو وەک حەودا گولانی لبەر حەتاڤێ

تو دار فێقی بتنێ وەقتە دوو گابی

تە ئەز مەشهور کریمە دڤی جهی دا

لناڤ شێخ و مەلا صوفی و مریدا

مبارەک بووم بڤان شعرو قەصیدا

ئەڤە فەخرە وەکی مادەم مەلابی

خوسارەتیا دوو سێ ملیون و مالی

بلا بچیت و نە یا ڤی دەردو حالی

دشعرێدا تو وی حاکم تو والی

خودێ هندێ نەکەت تو ژمن جودا بی

دیوانا باغێ کوردا

هوزانا (دوهی نورهەک مە دیت فەجرو سحارێ)

لاپەڕە (117ـ 118) بەرگی چوارەم

سەرچاوە/ 

１-دیوانا ئەحمەد نالبەند، پارت ئێک، خالد حسین، وزات الپقافە واڵاعلام، ١٩٧٠ چاپخانا دهوکێ.

２-په‌رتوکا :- به‌ر په‌ره‌کێ ڤه‌شارتی ژ ژینا نالبه‌ندی، ژ به‌رهه‌ڤکرنا ( گه‌ها مائی).

３-شاعیرێن بامەڕنێ، ژ نالبەندێ مەزن بو نالبەندێ بچیک، عەبدوڕەحمان بامەڕنێ، چاپا ئێکێ ٢٠١١، چاپخانا زانکویا دهوکێ.