عێراق.. چارەنووسی دەزگا راگەیاندنەكانی سەر بە ئێران چی دەبێت؟

:: PM:09:26:18/09/2018 ‌

لە دوای سزاكانی ئەمەریكا بۆ سەر ئێران، خەریكە كاریگەرییەكانی ئەو سزایانە دیار دەكەوێت، ئەو كاریگەریانەیش نەوەك تەنیا ناوخۆی ئەو وڵاتەی گرتووەتەوە، بەڵكو بووەتە هۆی پاشەكشەی دەسترۆیشتوویی بەسەر راگەیاندنەكانی لە ناو عێراقیشەوە، بەپێی چەند سەرچاوەیەكی عێراقی نزیك لە تاران نووسراوێكی ئێرانی گەیشتووەتە كەناڵە ئاسمانییەكانی نزیك لە ئێران كە پاڵپشتی داراییان دابین دەكات بۆ كەمكردنەوەی ژمارەی كارمەندانیان بۆ نیوە، ئەو بڕیارەیش زیاتر لە 10 دامەزراوەی راگەیاندن دەگرێتەوە، تەنانەت بە پاساوی نەبوونی پێویستی پێیان، داوای داخستنی هەندێكیانی كردووە.  

ئێران پاڵپشتی دارایی زیاتر لە 60 دامەزراوەی جیاواز لە عێراق دەكات لە دەزگای راگەیاندن و كەناڵی تەلەڤزیۆنی و سەنتەری رۆشنبیری كە بانگەشە بۆ پێڕەوكردنی بیرۆكەكانی ویلایەتی فەقێكان دەكەن، جیا لە رادیۆ و رۆژنامە و چەند پەیمانگەیەكی فێركردنی شێوازی ئێرانی لە بەڕێوەبردنی دەوڵەت بە پێی بۆچوونی عەلی خامنەیی رابەری باڵای ئێران، هەروەها دامەزراندنی زنجیرەیەك لە كۆمەڵەی بەخشین بۆ كۆكردنەوەی بەخشینی دارایی لە عێراقییەكان لە ژێر ناوی فریاكەوتنی هەژاران، كە پارەكە بۆ دەزگاكانی راگەیاندنی سەر بە ئێران دەچوو. 

لە ماوەی ساڵانی رابردوودا ئێران لە رێگەی راوێژكارانی لە فیلەقی بەدر، یەكێتی گشتیی ئێزگە و تەلەڤزیۆنی عێراقی دامەزراند كە سەرپەرشتی پڕۆگرامی ئەو كەناڵە ئاسمانیانەی دەكرد، جیا لە گواستنەوەی گوتارەكانی حەسەن نەسروڵا ئەمینداری گشتیی حزبوڵای لبنان و عەبدولمەلیك حوسی، سەركردەی گرووپی حوسییەكانی یەمەن و پاڵپشتیكردن لە بەشار ئەسەد.

لە ماوەی چەند مانگی رابردوو ژمارەی ئەو دامەزراوە راگەیاندنانەی سەر بە ئێران زۆر كەم بووەتەوە و بەشێكیان داخراون، ئەوەیش دوای زنیرەیەك سزای ئەمەریكا بۆ سەر ئێران كە چەند كەرتێكی ئابووری و بازرگانی ئەو وڵاتەی گرتەوە و دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمەریكا پێی وایە سزای ئابووری ئێران ناچار دەكات بۆ رازیبوون بە رێككەوتننێكی نوێی ئەتۆمی بۆ رێگرتن لە چاڵاكییە خراپەكارییەكانی لە ناوچەكەدا.

بەپێی سەرچاوەكان لە كۆتایی ئەم مانگە كەناڵی ئاسمانی "ئیبا"ی زمانحاڵی حزبوڵای عێراقی دادەخرێت و ژمارەی كارمەندەكانی هەردوو كەناڵی ئاسمانی "ئیتیجاه" و "غەدیر"ی سەر بە رێكخراوی بەدر بە رێژەی 50% كەم دەكرێتەوە، جیا لە كەناڵەكانی "وەلا" و "تەلیعە" و "نوجەبا" و "بەینە"، ئەوەیش بە داننانی ئێران بە بێتوانایی دابینكردنی پاڵپشتی دارایی بۆیان بەهۆی تەنگژەی دارایی ئەو وڵاتە بەهۆی سزاكانی ئەمەریكا تێی كەوتووە و ئاماژەی كرد كە هەفتەی رابردوو برووسكەیەك گەیشتووەتە سەرپەرشتیارانی ئەو كەناڵانە بۆ كەمكردنەوەی ژمارەی كارمەندانی بە رێژەی 50% وەك قۆناغی یەكەم و قۆناغەكانی داهاتوویش دیار نییە.   

سەرچاوەكە زیاتر گوتی، هەروەها داخستنەكە ژمارەیەك لە نووسینگەكەكانی رۆشنبیركردن بۆ ویلایەتی فەقێكان دەگرێتەوە، بۆیە بێكارییەكی رۆژنامەوانان بەرێگەویە و بەهۆی دوورخستنەوەی سەتان كارمەندی هونەری و رۆژنامەوان لە قۆناغی داهاتوو دیار دەكەوێت، بەتایبەتی زۆرینەیان بەهۆی تەنگژەی ئێرانەوە مانگی رابردوو مووچە و شایستە داراییەكانیان وەرنەگرتووە.

عەبدولواحید مەندەلاوی، رۆژنامەوانی عێراقی لەو بارەوە دەڵێت، لە دوای سزاكانی ئەمەریكا، ئێران بەكردەنی دەستی لەپشت زۆرێك لە پڕۆژە و دامەزراوەكانی لە عێراق كێشاوەتەوە، بەڵام رەنگە لە دوای بردنەوەی بەرەی نزیك لە ئێران بە پۆستی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق، ئێران دەست لە پاڵپشتیكردنی بەشێك لە دەزگاكانی راگەیاندنی بەهێز و سەر بەخۆی هەڵنەگرێت لەوانەی خزكەت بە سیاسەتەكانی دەكەن، بۆیە بە گشتی رۆژنامەوانی عێراق لەژێر هەڕەشەدایە كە لە هەر ساتێك لەكار لابدرێت، بەتایبەتی هیچ لایەنێكی بەرگریكار لە مافی ئەوان بوونی نییە.   

زیاتر گوتی، ئێستە راگەیاندنەكانی عێراقی سەر بە ئێران لای خەڵكەكە ناسراون و ئەو كاریگەریەیان نەماوە و ئەوان سەرقاڵی لێخستنی سیاسییانەی نەیارەكانی سیاسین و ئێستە هاووڵاتییانی عێراق وەك پێشان نین و دەزانن راگەیاندنەكان چۆن بۆ بەرژەوەندی حزبەكان كار دەكەن.

لای خۆیەوە هادی جەلۆ مەرعی، سەرۆكی روانگەی عێراق بۆ ئازادی رۆژنامەوانی دووپاتی كردەوە كە لە ماوەی كەمی رابردوودا چەندان رۆژنامەوان لە دامەزراوەكانیان دوور خراونەتەوە و ئەو مانگێكە ئەوە روو دەدات و هۆكارەكەیشی شكستی ژمارەیەك لە حزبەكانە لە بەدەستهێنانی دەستكەوت لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق كە لە 12ی ئایاری رابردوو هاتە سازكردن، بەڵام لە ماوەی چەند هەفتەی رابردوودا پەرەسەندنێكی جیاواز رووی دا، بەتایبەتی سزاكانی ئەمەریكا بۆ سەر ئێران بەهۆی رێككەوتننی ئەتۆمییەوە كە بووە هۆی كەمبوونەوەی گەیشتنی پارەی ئێران بۆ عێراق و ئەوەیش كاری كردە سەر بەشێك لە دەزگاكانی راگەیاندنی عێراقی.     



وشە - مه‌حموود ئیسماعیل