دابەزینی بەهای تمەن رێژەی گەشتیارانی عێراقی بۆ 90% بۆ ئێران، بەتایبەت شاری مەشهەد زیاد كردووە، میدیا ئێرانییەكان ئاماژە بەوە دەكەن بەشی زۆری ئەو گەشتیارانەی روو لە مەشهەد دەكەن لە رەگەزی نێرن و خواستیان بۆ هاوسەرگیری موتعە هەیە. دەسەڵاتدارانی ئێرانیش ئەمە بە سووكایەتی بۆ گەشتیاری عێراقی دادەنێن و هۆشداری دەدەنە میدیای وڵاتەكەیان.
شاری مەشهەد كە دەكەوێتە پارێزگای خوراسان لە باكوری ئێران، یەكێكە لە شارە هەرە ناودارەكانی ئێران كە رەهەندێكی ئاینی هەیە بەهۆی هەبوونی مەزارگەی عەلی بن مووسا رەزا، ئیمامی هەشتەمین لە دوانزە ئیمامەكەی شیعەی ئێرانی كە بنەمای كۆماری ئیسلامی ئێرانی لەسەر دامەزراوە و ناسراوە بە ولایەتی فیقهی.
میدیا ئێرانییەكان لە زاری بەرپرسانی شارەكە بڵاویان كردووەتەوە كە بەهۆی دابەزینی بەهای تمەن، تێچووی خزمەتگوزارییەكان بۆ گەشتیاران كەمتر بووەتەوە، ئەمەش وایكردووە گەشتیارێكی ئێجگار زۆر روو لە شاری مەشهەد بكەن.
جێگری بەڕێوەبەری گەشتیاری لە رێكخراوی شوێنەوار و كارە دەستییەكان، دەڵێ بە روانین لە دابەزینی بەهای تمەن، ئەوا رێژەی گەشتیارانی عێراقی كە سەردانی مەشهەد دەكەن 90% زیادی كردووە.
روونی كردەوە ناكرێ ئەوە نادیدە بگرین یان بیشارینەوە كە زۆرینەی ئەو عەرەبانەی بۆ گەشت سەردانی مەشهەد دەكەن كە زۆرینەی رەهایان عێراقین، ئەوا یان ئەو گەنجانەن هێشتا هاوسەرگیرییان نەكردووە یانیش ئەو پیاوانەن كە خێزانەكانیان ناهێنن، ئامانجی سەردانیشیان بۆ مەشهەد بۆ هاوسەرگیری موتعەیە، ئەمەش سیمایەكی ناشرینی بە مەشهەد بەخشیوە و ئێستە لەشفرۆشی بە ئاشكرا لە ژێر پەردەی هاوسەرگیری موتعە لە پەرەسەندندایە و ئەو پەردەیەش نەماوە كە پێشتر ئامانج لە هاوسەرگیریی موتعە بۆ گەشتیارانی مسوڵمان، دوورخستنەوەیان بوو لە بەدڕەوشتی، بەڵكو ئێستە ئەوانەی دێن بۆ مەشهەد مەرجی بەكرێ گرتنی هوتێل و خانووە گەشتیارییەكانیان ئەوەیە كە دەبێت رێ بە هاوسەرگیری موتعە بدرێت.
زیاتر گوتی "دۆخەكە بەرپرسانی مەشهەدی ناچار كردووە نووسینگەی تایبەت بە هاوسەرگیری موتعە بكەنەوە".
میدیا ئێرانییەكان پێیان وایە بەهۆی خراپی گوزەرانی كۆمەڵایەتی، ئێرانییەكان ناچار بوونە خزمەتگوزاری سێكسی لە ژێر پەردەی هاوسەرگیری موتعە پێشكەش بە گەشتیاران بكەن، "ئەمەش جێی داخە".
ئەوەش دەخەنەڕوو كە گەشتیارانی عێراقی زۆر بە سادەیی ئەوەیان بۆ ئاشكرا كردین كە كۆمەڵگەی ئێرانی بە دەست كێشەی كۆمەڵایەتییەوە گیرۆدە بووە، ئەوان ئەمە بە ئاشكرایی لەبەر چاوی خەڵكەكە ئەنجام دەدەن، كە پێشتر شاراوە بوو.
لە مەشهەد، هوتێلە فەرمییەكان و نا فەرمییەكانیش ژوور بە گەشتیاری بیانی نادەن ئەگەر ژنی ئێرانی لەگەڵدا بێت، تەنانەت ئەگەر بەڵگەنامەی هاوسەرگیریی موتعەشیان بەدەستەوە بێت، چونكە بۆیان روون بووەتەوە ئەوە هاوسەرگیری نییە، بەڵكو پەردەیەكە بەكاری دەهێنن بۆ لەشفرۆشی، بەتایبەت ئەگەر پیاوەكە عێراقی بێت، بۆیە ئێستە تەنیا پێشوازی لە گەشتیاری بیانی دەكەن بەو مەرجەی عێراقی نەبێت.
ئەو رێگرییە وایكردووە عێراقییەكان بیر لە رێیەكی تر بكەنەوە، ئەویش بەكرێ گرتنی خانووی گەشتیاری كە نشینگە "ئیقامە"شی لەگەڵدایە، ئەگەرچی ئەو خانووانە مۆڵەتی حكوومەتیان نییە و هیچ چاودێرییەكیشی بەسەرەوە نییە، بەڵام بەپێی ئامارە نافەرمییەكان بێت لە مەشهەد شەش هەزار خانووی گەشتیاری هەن كە توانای لەخۆگرتنی 50%ی ئەو گەشتیارانەی هەیە كە سەردانی مەشهەد دەكەن.
لە راپۆرتێكی "
خەبەر ئۆنڵاین"ی ئێرانی، باس لە بڵاوبوونەوەی دیاردەی لەشفرۆشی دەكات لە مەشهەد، دەڵێ بیانییەكان ئازادانە لەناو بازاڕی مەشهەد پیاسە دەكەن و خانووی گەشتیاریش بەكار دەهێنن بۆ هاوسەرگیری موتعە، ئەمەش پێچەوانەی پڕۆژەی "هاوسەرگیری بەردەوامە" كە دامەزراوەكانی حكوومەت بانگەشەی بۆ دەكات، وەك هەوڵێك بۆ رێگریكردن لە بەرزبوونەوەی رێژەی جیابوونەوەی هاوسەران.
میدیا ئێرانییەكە باس لە رێوشوێنەكانی عەرەبستانی سعوودیە دەكات بۆ رێگری لە بڵابوونەوەی لەشفرۆشی، ئەوە بە نموونە دەهێنێتەوە كە دەسەڵاتدارانی سعوودیە رێ بە ژنانی ئێرانی نادەن بە تەنیا گەشت بۆ وڵاتەكەیان بكەن، داوا دەكات دەسەڵاتدارانی ئێرانیش هەمان رێگری بكات و رێ نەدات پیاوانی سەڵت بە تەنیا گەشت بۆ مەشهد بكات.
هاوكات باس لە كاریگەرییەكانی بەسەر خێزانی عێراقیش دەكات كە ئەگەری هەیە ببێتە هەڕەشە بەسەر خێزانی عێراقیش، ترسی ئەوەش نیشان دەدات بە ئاشكرا بوونی رەنگە بەرپرسانی عێراقی رێ نەدەن پیاوانیان بە تەنیا گەشت بۆ ئێران بكات لە پێناو پاراستنی شیرازەی خێزانێكی عێراقی، داواش لە عێراقییەكان دەكەن وەك خێزان سەردانی وڵاتەكەیان بكەن، نەك بە سەڵتی سەردان بكەن.
پێوەند بەو پرسە
محەمەد قانعی سەرۆكی رابیتەی هوتێلەكان لە پارێزگای خوراسان دەڵێ، گەشتیارانی عێراقی لە سەردانیان بۆ مەشهەد ماوەیەكی زۆر دەمێننەوە بۆ دەستخستنی ژنانی ئێرانی تا سێكسیان لەگەڵدا بكەن لە هەندێك لە هوتێلەكان و خانووەكانی گەشتیاری.
قانعی داوای لە لایەنی پێوەندار كرد بەهۆشیارییەوە مامەڵە لەگەڵ هاوسەرگیری موتعە بكەن بەتایبەت بۆ گەشتیارانی عێراق، گومانی خۆیشی نەشاردەوە لەبارەی هەبوونی شەش هەزار خانووی گەشتیاری لە مەشهەد كە هەموویان بە دزی كارەكە ئەنجام دەدەن و خۆیان لە رێكارە یاسایییەكان دەشارنەوە.
قانعی باس لە دیوە ئابوورییەكەی سەردانی زۆری گەشتیارانی عێراقی دەكات بۆ ئێران، بەتایبەت بۆ خوراسان "مەشهەد" و خوزستان "ئەهواز" و دەڵێ، هەبوونی گەشتیارێكی زۆری عێراقی جووڵەی ئابووری لەو دوو وڵاتە گەشە پێ داوە، بەڵام هەمووان ئەوە دەزانن سەردانی گەشتیاری عێراقی بۆ سێكسكردنە لەگەڵ ژنانی ئێرانی بەناوی هاوسەرگیری موتعە.
بەپێی ئامارەكان، تەنیا لە مەرزی زڕباتە لە سنووری پارێزگای زیقاڕ لەگەڵ ئێران، رۆژانە نزیكەی 10 هەزار گەشتیاری عێراقی كە لە خێزان و گەنجانی سەڵت پێكدێن سەردانی ئێران دەكەن، ئەمە جگە لە مەرزەكانی تر لە بەسڕە و دیالە و كوردستان و فڕۆكەخانەكان.
زەقكردنەوەی هاوسەرگیری موتعە و چوواندنی بە لەشفرۆشی لەلایەن بەشێك لە میدیا ئێرانییەكان، دەسەڵاتدارانی تارانی تووڕە كردووە، بەتایبەت لە ماوەی رابردوودا چەندان راپۆرت لەسەر مەشهەد بڵاو كرایەوە كە بە شاری لەشفرۆشی ناوی هاتووە، ئەمەش لە كاتێكدایە ئەو شارە لای دەسەڵاتدارانی ئێرانی تایبەتمەندی خۆی هەیە بەهۆی هەبوونی مەزارگەی عەلی مووسا رەزا كە یەكێكە لە دوانزە ئیمامەكەی ولایەتی فیقهی ئێرانی.
دەسەڵاتدارانی تاران هەڕەشە لەو میدیایانە دەكەن كە رووبەڕووی دادگایان دەكەنەوە ئەگەر چیتر گرنگی بەو جۆرە راپۆرتانە بدەن لەبارەی هاوسەرگیری موتعە، تۆمەتباریان دەكەن بەوەی ورووژاندنی دەستی ئەمەریكای لە پشتەوەیە.
سادق لاریجانی سەرۆكی دەسەڵاتی دادوەری رای گەیاند كە میدیای ئێرانی سووكایەتی بە گەشتیاری عێراقی دەكات، بەتایبەت ئەو گەشتیارانەی سەردانی شاری مەشهەد لە باكوری ئێران دەكەن، گوتی "لەمەولا رووبەڕووی دادگایان دەكەینەوە".