ژن لە شیعری مندا لەم چوارچێوەیە دەدوێ كە بەسەریدا سەپاوە
سوهەیلە مێهەمی شاعیر /48 ساڵ/ خەڵكی سنەی ڕۆژهەڵاتی كوردستانە. خاوەنی بەرهەمی "كۆمەڵە شیعرێكی باڵندەیی شاشەیەكی شەتڕەنجی"یە كە لە نەورۆزی ئەمساڵدا بڵاو بووەتەوە. ئەو لە دیمانەیەكی "وشە"دا دەڵێ، شیعر ناتوانێ دنیا بگۆڕێ یان پێش بە هەموو نەهامەتییەكان بگرێت، بەڵكو گوزارشتێكە لە نادادپەروەری و چەوساندنەوە و لەناوچوونی جوانییەكان.
بۆ چی دەنووسیت؟
دەنووسم بۆ ئەوەی باشتر دنیای خۆم پێناسە بكەم، نووسینی ئەندێشە و داڕژانی لە لاپەڕە سپییەكاندا دۆزینەوەی خۆم و ئاشكراكردنی ڕاستییەكانە، دەبێ بڵێین شیعر ناتوانێ بە تەنیا دنیا بگۆڕێت یان پێش لە هەموو نەهامەتییەكان بگرێت، بەڵكو گوزارشتێكە لە نادادپەروەری و چەوساندنەوە و لە ناوچوونی جوانییەكانە، وەك ژنێك لە كۆمەڵگەی نایەكسانیدا كە هەندێ جار سنوورەكان بە چاوی سووك سەیری ژنبوون دەكەن، پڕم لە پرسیار، ئەو پرسیارانەش ڕەنگە لە شێوەی خەونەكانم بە دەقی شیعر دەربڕم، تێڕوانینی ژنانە لە نووسینی شیعردا وەك ئەوەی دەبینم، هەوڵدانێكە لە پانتایی دنیای پیاوسالاری كە هەموو هەڵسوكەوتی ئێمە لە ناو كۆمەڵگەدا لە خۆی دەگرێت، شوێن و پێگەی ژنانیش دیاری دەكرێت، دیارە ئەم هەوڵە ئەستەمییەكانی خۆی لە پێشدایە و ڕەنگە ڕێگریشی زۆر بێت، بەڵام نووسین باڵم پێ دەدات بۆ ئەو ئاستەنگانەی لەسەر ڕێی ژنێكدا دانراوە.
لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان شیعرەكانت هیچ سانسۆرێكی لەسەرە؟
كولتوور و دەسەڵات كاریگەرییان هەیە لەسەر كۆمەڵگە و دەستێوەردانی شێوازی سروشتیی هەموو بابەتەكان دەكات، بەڵام كاری قەڵەم لە بنچینەدا دوورخستنەوەی خۆی لە كاریگەرییەكانی ئەم دوو چەمكەیە، قەڵەم بۆ دۆزینەوەی حەقیقەت دەنووسێ و بۆ دۆزینەوەی ڕێیەكی باشتر، قەڵەم یاسای خۆی هەیە كە دەنگی كۆمەڵگە بێ لە ڕووی چەوساندنەوە و دەنگی حەقیقەت، كەسانێك هەن كە هیچ لە نووسین نازانن و ناوی خۆیان لە ریزی نووسەران دادەنێن و قەڵەمیان دەفرۆشن، ڕاستە سێبەری سانسۆر لەسەر قەڵەم هەیە، لە ڕۆژهەڵاتی كوردستانیشدا دەزگەیەك هەیە چاودێری بڵاوكردنەوەی گۆڤار و كتێب دەكات و دەبێ نووسەر ڕێی بڵاوكردنەوە لەوێ وەربگرێت.
ئەگەر ژیانت لە باشووری كوردستان بووایە، شیعرەكانت گۆڕانكاری بەسەر دەهات؟
نووسەر ڕوانگە و دنیابینی خۆی هەیە، ئەم ڕوانگەیە ڕەنگە گۆڕانكاریی بەسەر بێت بەهۆی خوێندنەوە و گەڕان لە بابەتەكان، بەنیسبەت بەشەكانی تەمەنی بە متمانەوە گۆڕانكاریی بە سەردا دێت، بەڵام ئەوەی كە نووسەر لە شوێنێكی جگە لە شوێنی ئێستەیدا بێت چ كاریگەرییەكی دەبێت لەسەر نووسین و بیركردنەوە، ئەویش ئەوەیە ڕەنگە لە شوێنێكی وەك باشوور بۆ چاپ و بڵاوكردنەوە هێندە ئەستەمی بۆ نەبێ و ڕەنگە دەزگەكانی فەرهەنگی بە نووسین گرینگی زۆرتریان هەبێ، ئەمەیش لەخۆیدا ئاسانكەرەوەیە بۆ نووسەر، كورد لە هەر چوار پارچەكەیدا زۆر شتی هاوبەشیان هەیە و هەر ئەوەشە بە یەكتریان دەبەستێتەوە.
چ لایەنێكی ژیانت فەرامۆش كردووە؟
لایەنەكانی ژیان چ لە ڕووی ڕواڵەت و ناوەڕۆكەوە زۆرن بەگشتی، بەڵام وەك ژنێكی نووسەر هەوڵ دەدەم بە هەموو لایەنەكانی ژیاندا قووڵتر بڕوانم و ڕوانینم لە هەموو چەمكێكەوە هەڵبدەمەوە، واتە كاری نووسەر فەرامۆشكردنی لایەنێك نییە وەك نووسین، تەنانەت نووسین زۆر یارمەتیدەر بووە بۆ ئەوەی نیگاكانم بە ژیان قووڵتر بكەم و لە هەر بەشێكی چالاكییەكانمدا پتەوتر بم.
حەز دەكەی چی شتێك بەدەست بهێنیت كە تا ئێستە بەدەستت نەهێناوە؟
مرۆڤ زۆر شتی ویستووە و ڕەنگە بەدەستی نەهێنابێت و وەك حەسرەتێك لە دڵیدا ماوەتەوە، من هەوڵی خۆم داوە بە خەونەكانم بگەم، بەڵام دڵنیام ئەگەر دیسان بكرایە و لە سەرەتاوە لە دایك ببم، شیعر تاكە خولیامە هەڵمدەبژارد بۆ ساڕێژكردنی ئازارەكانی ژیان.
مەرگی شاعیر چ كاتێكە؟
بە بڕوای من شاعیر دەمرێت چونكە میراتی ئەو شیعرەكانیەتی، وشە وەك هەناسەیە بۆ شاعیر، ئەگەر بەربەستێك لە دەربڕینی ئەودا كاریگەری هەبێت و شاعیر بێدەنگ بكات، ئەو مردووە و مەرگ باڵی كێشاوەتە سەری، شاعیر مردن دەخاتە ژێر پرسیار كاتێك بەرهەمەكانی دەمێنێتەوە و هەزاران ڕستە و دێڕی جوان پێشكەشی خەڵكەكەی دەكات.
شاعیری دڵخوازی تۆ كێیە؟
من وەك كەسێك هاوڕێیەتی قەڵەمم هەڵبژاردووە و ڕێز لە بیر و بۆچوونی هەموو كەسێك دەگرم، بەتایبەت قەڵەمبەدەست بێت زۆر ڕێزی لێ دەگرم كە كات و تەمەنی خۆی تەرخان دەكات بۆ گەشەی ئەدەبی نەتەوەكەی، دڵخوازترین شاعیریش ئەو كەسەیە قووڵتر بڕوانێتە كۆمەڵگەكەی و لە شیعرەكانیدا ئاوڕ بداتەوە لە كێشە و گرفتەكانی مرۆڤ و كارامە و پڕۆفیشناڵ بە شیعردا بڕوانێ.
جوانترین پەیام كە شیعرەكانت هەڵگری بێت، چی پەیامێكە؟
لە شیعردا هەوڵم داوە كارامە بم و ئەو پەیامانەی بۆ خوێنەر دەینێرم وەك شیعر، ڕەنگدانەوەیەك بێ لە ژیانی ئەمڕۆی مرۆڤ بەتایبەت ژن بوون و ڕوانگەی كۆمەڵگە وەك نەریت و كولتوور، نووسەرێك لە هەر كۆمەڵگەیەكدا بژیت ئەگەر ڕەنجی مرۆڤبوونی هەبوو، دەبێ دڵسۆزانە ڕەنگدانەوەی هەبێ لە دەقەكانیدا، كاتێك شیعر دەنووسم شاڵاوێك لە وشە دەمرووژێنێت، بەڵام دیسانەوە لەسەر شیعرەكە كار دەكەم بۆ ئەوەی خوێنەرەكانیشم لە شیعرەكانمدا بەشدار بن و ڕەنگدانەوەیان هەبێ.
ژن لە شیعری تۆدا چ كاریگەرییەكی هەیە؟
ژن لە شیعری مندا لەم چوارچێوە دەدوێ كە بەسەریدا سەپاوە، لەم چوارچێوەی كۆیلەبوون دەدوێ كە كۆمەڵگەی پیاوسالار بەسەریدا دەیسەپێنێ، بەڵام لە هەمان كاتدا ڕێپیشاندەرە بۆ ئەوەی ژن خۆی دەتوانێ دەرباز بكات و ئەویش ژیانێكی مرۆڤانەی هەبێت و لە حەشار و خۆشاردنەوە بێتە دەرێ، هەر چەند ئەستەمیش بێت، دەبێ خۆی دەرباز بكات.