پەرلەمانی عێراق دوور لە كێشەكانی وڵات دەچێتە ناو پشووەوە

\

پەرلەمانتارێكی عێراق ئەوە دەخاتە ڕوو كە لە پرسی خۆپێشاندانەكاندا، پەرلەمان نەیتوانیوە رۆڵی خۆی وەك لایەنێكی بێلایەن یان لایەنگر بۆ شەقام ببینێت و بووەتە بەشێك لە دەسەڵات. هاوكات تا ئێستە پەرلەمان نەیتوانیوە ئەوەندە گوشار بخاتە سەر حكوومەت بۆ گرتنی بكوژی خۆپێشاندەران و نەیانتوانیوە ببێتە خاوەنی خەڵك.

  

بەپێی بۆچوونی چاودێران بۆ دۆخی عێراق، تا ئێستە توانای پەرلەمانی عێراق لە بەجێگەیاندنی ئەركەكانی وەك دەسەڵاتی یاسادانان، لاواز بووە و نەیتوانیوە وەك پێویست و خواست بەشداری لە چارەسەركردنی تەنگژە و دۆخی مەترسیداری عێراق بكات، تەنانەت زۆرینەی پەرلەمانتار لەم ساتە هەستیارەدا ئامادەی دانیشتنەكان نابن و بابەتەكانی باس دەكرێن، لاوەكی و دوور لە پرسە گرنگەكانی شەقام و خەڵكن و تەنیا كاردانەوەی لایەنێكن. 

جیا لەوە، ئەوان زیاتر نوێنەری حزب و فراكسیۆنەكانیانن و دوورن لە خواست و ئازاری خەڵك، ئێستەیش بە نیازن هەر بەو بێباكییەوە بچنە ناو پشووی یاسایی پەرلەمانەوە، لە كاتێكدا دۆخی وڵاتەكەیان تەواو ئاڵۆزە.

جەمال كۆچەر ئەندامێكی كورد لە پەرلەمانی عێراق، بە"وشە"ی راگەیاند، پەرلەمان تەنیا لایەنێكی یاسادانەر و چاودێریكارە و مامەڵەكردن لەگەڵ تەنگژەكان لەوانەیش خۆپێشاندان، كاری دەسەڵاتی جێبەجێكردنە، بەڵام چاودێری كارەكانی حكوومەت ئەركی پەرلەمانە كە بەداخەوە گەورەترین فراكسیۆنەكانی پەرلەمان لەگەڵ دەسەڵات و حكوومەتن، بۆیە پەرلەمان نەیتوانیوە رۆڵی خۆی وەك لایەنێكی چاودێریكاری بێلایەن یان لایەنگر بۆ شەقام ببینێت و بووەتە بەشێك لە دەسەڵات. 

پێویستە لە عێراقدا پەرلەمانێك دروست بێت لە ناخی شەقامەوە دەرچووبێت، نەك بە ساختەكاری.

بەگوتەی كۆچەر، پێویست نییە پەرلەمان سەرۆك وەزیران هەڵبژێرێت، بەڵكو پێویستە سەرۆك كۆمار فراكسیۆنی گەورە رابسپێرێت، پشووی یاسادانانی پەرلەمان كاریگەری بۆ سەر ئەو بابەتە نابێت، چونكە هەر كاتێك پێویست بكات، سەرۆكایەتیی پەرلەمان یان بە واژووی ژمارەیەك پەرلەمانتار، دەتوانێ بانگەشەی ئەندامانی بكات.

"بۆ دیاریكردنی سەرۆك وەزیرانی نوێ كە ئێستە داوای سەرەكیی خۆپێشاندەرانە، پێویستە چوار لایەن لەسەری رازی بن، مەرجەعییەت و خۆپێشاندەران و سەدر و هێزەكانی نزیك لە ئێران، ئەگەر ئەوانە رێكنەكەون، دۆخەكە وەك ئەوەی ئێستە بەردەوام دەبێت، خەڵك دەكوژرێت و لەوانەیە خراپتریش ببێت" كۆچەر وای گوت.

ئاماژەی بەوەیش دا، ئەو پەرلەمانەی ئێستەی عێراق بەرجەستەی خواستی خەڵك ناكات، چونكە بە ساختەكاری دروست بووە، بە كڕینی كورسی و دەستكاری ئامێرەكانی دەنگدان، بۆیە ئەو كێشانە لەناو پەرلەمان دروست بوون.

پەرلەمانتارەكەی كورد دەڵێ "پەرلەمان رۆڵی خۆی نەبینیوە، چونكە هەر ئەو فراكسیۆنە گەندەڵانەی بە ساختەكاری هاتوون، ئێستە بڕیاری فەرمانڕەواییان بەدەستە و خەڵك دەكوژن. بۆ نموونە تا ئێستە پەرلەمان نەیتوانیوە ئەوەندە گوشار بخاتە سەر حكوومەت بكوژی خۆپێشاندەران ئاشكرا بكات، بۆیە دەپرسم كوا رۆڵی پەرلەمان؟". 

دووپاتی كردەوە، ئەو پەرلەمانە لاوازە و زۆرینەی سەرقاڵی دەستەوارە "سەفقە"یە، پێویستە پەرلەمانێك دروست ببێت لە ناخی شەقام دەرچووبێت، مافی خۆپێشاندەرانە ئاستی داواكارییەكانیان بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان بەرز بكەنەوە، چونكە ئەوان نەیانتوانیوە ببنە خاوەنی ئەو خەڵكە، ئەگەر هەڵبژاردنی پێشوەختە بكرێت، ئەو فراكسیۆنانەی پەرلەمان نامێنن، بۆیە میلیشیاكان لە عێراق بازاڕیان نەماوە و كورسی و دەسەڵات لە دەست دەدەن، بۆیە خواستی هەڵبژاردنی پێشوەختەیان نییە و دەیانەوێ حكوومەتەكە بەو شێوەیە بەردەوام بێت".   

بەشێك لە سیاسەتوانی عێراق پێیان وایە پێویستە پەرلەمان ماوەی كاری خۆی درێژ بكاتەوە و تا تەواوكردنی چەند پرسێكی گرنگ، نەچێتە ناو پشووی یاسادانانەوە، لەوانە متمانەدان بە حكوومەتی نوێ و تێپەڕاندنی بودجەی 2020ی عێراق، تەواوكردنی پاشكۆی یاسای هەڵبژاردن و دەنگدان لەسەر هەڵوەشاندنەوەی خۆی. ئەوەیش لەوكاتەی ماوەییاسایی /30 رۆژ/ بۆ راسپاردنی سەرۆك وەزیرانی نوێ، كۆتایی هاتووە.

رائید فەهمی سكرتێری حزبی شیوعیی عێراق كە دوای خۆپێشاندانەكان دەستی لە پەرلەمانتاریی عێراق كێشایەوە، بۆ "وشە" روونی كردەوە، تا ئێستە پەرلەمانی عێراق رۆڵێكی لاوازی هەیە، پەرلەمان لە هێزە سیاسییەكان پێكهاتووە و ناتوانن لە دەرەوەی خواستی ئەو حزبانە هەڵوێستیان هەبێت، بەڵام دوای دروستبوونی خۆپێشاندانەكان، پەرلەمان نەیتوانی ئەركی چاودێریی خۆی ببینێت، بەو بەڵگەیەی نەیتوانی لێكۆڵینەوە و لێپرسینەوە لە فەرماندە تەناهییەكان بكات كە بە كوشتنی خۆپێشاندەران تۆمەتبار كران، دوای ئەوە هەموو وادە دەستوورییەكان بۆ پێكهێنانی حكوومەت پێشێل كران و نەیتوانی ببێتە ئەو سەكۆیەی ئەو كێشە گرنگانەی تێدا باس بكرێت.

فەهمی ئەوەیشی گوت، "راستە لە سەرەتای خۆپێشاندانەكاندا وەڵامدانەوەیەكی خواستی ئەوان هەبوو و چەند بڕیارێكی چاكسازییان تێپەڕاند، بەڵام دوای ئەوە ئەو رۆڵە نەما و نەیانتوانی بەردەوام بن، لەناو پەرلەمان كێشەی فراكسیۆنی گەورە هەیە كە شایستەی پێكهێنانی حكوومەتی نوێیە، بەڵام تا ئێستە هەموو گفتوگۆ و رێككەوتنەكان لە دەرەوەی پەرلەمان دەكران، بۆیە وایانكرد هەست بەوە بكرێت پەرلەمان رۆڵی خۆی نەبینی لەو تەنگژە گەورەیەدا".

"ترسی فراكسیۆنەكانی ناو پەرلەمان بۆ لەدەستدانی كورسی و دەسەڵاتیان لە هەڵبژاردنی پێشوەختە، هۆكارێكە بۆ دواكەوتنی پرۆسەی دیاریكردنی سەرۆك وەزیرانی نوێ، بۆیە یەكێك لە هۆكارەكانی ئەو دەستی دەستیكردنەی هەیە، ترسی بەشێك لە فراكسیۆنەكانە لە هەڵبژاردنێكی پاك،" فەهمی روونی كردەوە.