هەسەدە لە سەپاندنی لامەركەزیەت بەسەر بەشاڕ ئەسەد سەركەوتوو دەبێت؟

:: PM:07:38:28/07/2018 ‌
دواجار هەسەدە لەگەڵ رژێمی بەشار ئەسەد لەسەر پرسی لامەركەزییەت و نەخشەڕێگای سووریا بەرەو دیموكراسی و لامەركەزییەت، لە گفتوگۆدان. رژێمی بەشار بێدەنگی هەڵبژاردووە و هەسەدەیش ئاماژە دەكات كە گفتوگۆكان بۆ چارەسەركردنی سەرجەم كێشەكان لە سەرەتادان.

دوای هەشت ساڵ بەسەر شۆڕشی بەهاری عەرەبی لە سووریا كە وردە وردە هێزەكانی بەشاڕ ئەسەد ناوچە كوردییەكانیان بۆ یەكینەكانی پاراستنی گەڵ بەجێ هێشت، كۆتای هەفتەی رابردوو شاندێكی ئەنجوومەنی سووریا دیموكرات (باڵی سیاسی هێزەكانی سووریای دیموكرات)، سەردانی دیمەشقی كرد بۆ گفتوگۆكردن لەسەر داهاتووی ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتیان كە 30%ی خاكی سووریا پێك دێنن.

لە بەیاننامەیەكدا لە ماڵپەڕی تایبەتی ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات كە دەست "وشە" كەوتووە، ئاماژە بەوە دراوە كە سەردانی شاندەكە لەسەر داوای حكوومەتی سووریا بووە و كۆبوونەوە لەنێوان شاندی هەردوولا لە رۆژی پێنجشەم 26ی تەمووز دەستی پێ كردووە بە ئامانجی رەخساندنی ژینگەی گفتوگۆی فرەوانتر و قووڵتر بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوانیان و چارەسەری كێشەكانی سووریا لەسەر هەموو ئاستەكاندا.

لە بەشێكی تری بەیاننامەكەدا كە ماڵپەڕی فەرمی "ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات" بڵاوی كردووەتەوە، ئاشكرای دەكات كە دیدارەكانی پێنجشەمی رابردوو، پێشتر گفتوگۆی ئامادەكاری لە نێوان لیژنەی هەردوولا لە شاری تەبەقە بۆ كراوە، لەوێدا كێشەی خزمەتگوزاری باس كراوە و بڕیاریش لەسەر پێكهێنانی چەند لیژنەیەكی جیاواز لەسەر ئاستە جیاوازەكان بۆ پێشخستنی گفتوگۆ و دانوستاندنەكان دراوە بە مەبەستی گەیشتن بە كۆتایی توندوتیژی و جەنگ و داڕشتنی نەخشەڕێگایەیك كە سووریا بەرەو وڵاتێكی دیموكراسی لامەركەزی ببات.

هەر پێوەند بە گفتوگۆی نێوان ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات و رژێمی سووریا، ئەمڕۆ شەموو 28ی تەمووز، گفوگۆكان بۆ پێكهێنانی لیژنە هاوبەشەكان بەردەوامی هەبووە، بەڵام رژێمی بەشار ئەسەد تا ئێستە هیچ لێدوانێكی فەرمی لەسەر ناوەڕۆكی گفتوگۆكان نەداوە و هەرچی ئەنجوومەنی سووریای دیموكراتیشە هێندەی ئاشكرا كردووە كە هێڵە گشتییەكان گفتوگۆ لەسەر كراوە كە دەبنە بنەمای پێكهێنانی لیژنەكان.

ریاز درار، هاوسەرۆكی ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات كە دوێنێ هەینی 27ی تەمووز بۆ میدیای فڕەنسی قسەی كردووە و "شەرق ئەوسەت" كردوویەتی بە عەرەبی، دەڵێ ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات هیچ مەرجی پێشوەختەی بۆ گفتوگۆ و دانوستاندن لەگەڵ رژێمی بەشاڕ ئەسەد نەبووە، روونی كردەوە كە گفتوگۆكان لە قۆناغی یەكەمیدا جەخت كردنەوەیە لەسەر لایەنی خزمەتگوزاری لە ناوچەكانی باكوری سووریا، دوای ئەوە گفتوگۆ لەسەر دۆخی سیاسی و سەربازی و لایەنەكانی تریش دەكرێت.


پێوەندییەكانی نێوان ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات كە كوردەكان سەركردایەتی دەكەن و باكوری رۆژهەڵاتی سووریایان بە دەستەوەیە، لەگەڵ رژێمی سووریا، لە ئاستی ناوخۆی سووریا و هەرێمایەتی و نێودەوڵەتیش گرنگی زۆری پێ دەدرێت، بەو پێیەی هەردوو هێز لە ماوەی هەشت ساڵی شەڕی ناوخۆی سووریادا نزیكی یەكتری نەكەوتوون و شەڕیان دژ بە یەكتری نەكردووە، ئەگەرچی دنیابینیی هەردوولا تەواو جیاواز و دژ بەیەكە و كوردەكان دوای ساڵانێكی زۆر لە بێبەشكردنیان لە ناسنامە و رەگەزنامە، خەون بە ئیدارەدانی ناوچەكانی خۆیان دەبینن لە چوارچێوەی سیستەمێكی لامەركەزی دیموكراتی، هەرچی رژێمی بەشار ئەسەدە دوای گۆڕانی باڵانسی هێز لە بەرژەوەندی ئەودا و كۆنتڕۆڵكردنەوەی بەشێكی زۆری خاكی سووریا بە تایبەت لە باشووری وڵات، دەیەوێت دەست بەسەر ناوچە كوردییەكانیش بگرێتەوە و وەك جاران بە سیستەمی مەركەزی بەڕێوەی ببات.

ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات كە ئەمەریكا و هاوپەیمانان پشتگیری سەربازی و لۆجیستی و دارایی دەكەن، بە هاوكاری ئەوانیش لە شەڕی دژ بە داعش توانی دەست بەسەر 30%ی خاكی سووریا بگرێت، لە رۆژهەڵاتی رووباری فوڕاتەوە تا باكوری كە هاوسنوورە لەگەڵ توركیا و ناوچەیەكی كشتوكاڵی و نەوت و وزە و ئاوی زۆر دەوڵەمەندە.
 
سەیهانوك دیبۆ، راوێژكاری سەرۆكایەتیی هاوبەشی پارتی یەكێتی دیموكراتی كورد، دیارترین لایەنی سیاسی ناو ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات، ئاشكرای دەكات كە ئەوەی تا ئێستە لەگەڵ رژێمی ئەسەد رێككەوتنی لەسەر كراوە، پێكهێنانی لیژنەی هاوبەشە لەسەر هەموو ئاستەكان، لەوانە ئابووری، سیاسی، سەربازی، یاسایی و خزمەتگوزاری.

بەپێی راپۆرتێكی "DW"ی ئەڵمانی، سەیهانووك دەڵێ كاری ئەو لیژنانە داڕشتنی نەخشەڕێگایەكە بۆ سووریا لامەركەزی كە لە رێگای حوكمی خۆجێیی دێتە دی.

زیاتر گوتی، "هێشتا زووە قسە لەسەر رێككەوتن لەگەڵ رژێمی ئەسەد بكەین، بەڵام بۆ گەیشتن بەو رێككەوتنە تێدەكۆشین و هەوڵەكانیش تا سووریا بكرێتە وڵاتێكی لامەركەزی دەستی پێ كردووە و لیژنەكان توێژینەوەی لەسەر دەكەن".

سەیهانوك ئەوەیشی خستەڕوو كە گفتوگۆكان درێژخایەن و تاقەت پڕوكێن دەبن، چونكە دەسەڵاتدارانی دیمەشق هێشتا لە هزری وڵاتێكی مەركەزی تونددان و هیچ لێدوانێكیشیان لەسەر رێككەوتنیان لەگەڵ لایەنی كوردی بە شێوەی ئاشكرا نەگوتووە، تەنانەت نە رەتی دەكەنەوە و نە پشتڕاست.

هەوڵەكانی كردنەوەی دەرگای رێككەوتن لەگەڵ بەشاڕ ئەسەد لەلایەن ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات، دوای ئەوە دێت كوردەكانی سووریا هەست بە "دڵەڕاوكێ" دەكەن لە ئەمەریكای هاوپەیمانیان لەلایەك و هەوڵەكانی رژێمی ئەسەد بۆ دەستگرتنەوە و كۆنتڕۆڵكردنەوەی تەواو خاكی سووریا بە پاڵپشتی رووسیا و ئێران.

ئەمە لە كاتێكدایە بەشاڕ ئەسەد پێشتر كانتۆنەكانی كوردی لە سووریا بە "دامەزراوەی كاتی" ناوبردن وەك ئاماژەیەك بۆ هەوڵەكانی رژێمەكەی بۆ كۆنتڕۆڵكردنەوەی تەواوی خاكی سووریا بە ناوچە كوردییەكانەوە.

نوح بونسی، گەورە شیكاركاری تایبەتمەند بە دۆخی سووریا لە گرووپی تەنگژەی نێودەوڵەتی دەڵێ ئاسان نییە گرەو لەسەر شێوازی چۆنیەتی رێككەوتنی نێوان ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات و رژێمی ئەسەد بكەی لە چەند مانگی داهاتوودا كە رێككەوتنێكی زۆر بابەتی دەبێت، چونكە داهاتووی ئەو ناوچەیە لە نێوان هەردوولادا بۆشاییەكی گەورە لە داهاتووی سووریا دروست دەكات.

هاوكات دانوستاندنەكانی نێوان ئەنجوومەنی سووریای دیموكرات و رژێمی ئەسەد پرسیاری ئەوە دەرووژێنێت لەسەر سیاسەتی ئەمەریكا لە سووریا، ئەمە لە كاتێكدایە سووپای ئەمەریكا لەو ناوچانەدا بڵاوەیان كردووە كە لەژێر دەسەڵاتی هەسەدەن.

لای خۆیەوە كوردەكانی سووریا زۆر بە وریاییەوە لەگەڵ واشنتن مامەڵە دەكەن، بەهۆی لێدوانە دژ بەیەكەكانی ئیدارەی كۆشكی سپی و دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمەریكا لە بارەی پلانەكانی بۆ سووریا، هاوكات گوشاری توركیا لەسەر ئەمەریكا بۆ پشت تێكردنی كوردەكان، كە هەوڵەكانی لەسەر سنوور و ناو خاكی سووریاش رژد كردووە بۆ ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنی سەربازی دژ بە یەكینەكانی پاراستنی گەل كە لای توركیا ئەو هێزە كوردییە سەر بە پەكەكەیە و لە خانەتی "تیرۆر" دێت لە توركیا.


وشە - فه‌رمان سادق