ماوەی چەند رۆژێكە هەڵمەتێكی دژایەتیكردن لە لایەن بەغداوە بۆ سەر هەرێمی كوردستان و حكوومەتەكەی دەستی پێ كردووە، جارێك بڕیارەكانی دادگای فیدراڵی و جارێكیش سكاڵاكان لە دژی فرۆشتنی نەوتی هەرێم، هەموو ئەو هەڵمەتانەش بۆ ئەوەیە كە بەغدا هەرێمی كوردستان ملكەچی بڕیارەكانی خۆی بكات و بیخاتە ژێر ركێفی خۆیەوە، بەڵام هەرێمی كوردستان سەربەخۆیانە سیاسەتی خۆی دەكا و ئەو دژایەتییانە ناتوانن هەرێم ملەكەچی بەغدا بكەن.
هەفتەی رابردوو دادگای فیدراڵی عێراق بڕیاریكی دژی هەرێمی كوردستان بۆ راگرتنی ناردنی 400 ملیار دینار بۆ هەرێم دەركرد، لە رابردووش سكاڵایەك لە دژی فرۆشتنی نەوتی هەرێم بە توركیا لە فڕەنسا تۆمار كرابوو، شارەزایان دەڵێن، ئەو مامەڵەكردنەی بەغدا لەگەڵ هەرێم پێچەوانەی یاسایە، چونكە لە بودجەی ساڵی 2021 رێگە بە هەرێم درا نەوتەكەی بفرۆشێت و ئەو پرسە بە یاسایی كرا.
سەعید هەركی، ئەندامی پەرلەمانی كوردستان لە فراكسیۆنی پارتی بە "وشە"ی راگەیاند، حكوومەتی ناوەند لەكاتی شەڕی داعشەوە پێڕەوی سیاسەتێك دەكات، كە دەتوانم بڵێم سیاسەتی نەهێشتنی قەوارەی هەرێمی كوردستانە، كاتێك كۆمەڵێك كێشەی بۆ حكوومەتی هەرێم دروست كردووە، لەوانە پشتگوێخستنی دەستوور و بڕینی بودجە و مووچەی هەرێم و جێبەجێنەكردنی مادەی 140، تا گەیشتە ئەم دۆخەی كە ئەمڕۆ هەیە.
گرنگە كورد یەك قسە و یەكگرتوو بێت، چونكە پێكەوە دەتوانن شتی گەورە بكەن
باسی لەوەش كرد، دادگای فیدراڵی و كاربەدەست و دەسەڵاتداران و حكوومەتە یەك لە دوای یەكەكانی عێراق هەمیشە بە هەمان رێگا و شێواز و بەرنامەی دادگای سەورەی عێراقی كاریان بۆ دژایەتیی هەرێم كردووە، هەوڵیان داوە بە بڕینی مووچە و قووتی هاووڵاتییانی هەرێمی كوردستان، قەوارەی هەرێم لاواز و ملكەچ بكەن، بۆیە پێویستە هێزە كوردستانییەكان لە عێراق یەكگرتوو و یەك هەڵویست بن، بۆ ئەوەی بەهێزەوە بەرگری لە مافە دەستوورییەكانی گەلی كورد بكەن، ئەو پەرلەمانتارە دووپاتی كردەوە كە بۆ كۆتاهێنان بەو دۆخەی حكوومەتی بەغدا بەرانبەر بە هەرێم، باشترین بژارە ریفراندۆم بوو.
لای خۆیەوە محەمەد سەعدەدین، سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی گەشەپێدانی توركمانی لە پەرلەمانی كوردستان بە "وشە"ی گوت، حكوومەتی بەغدا لەوەتەی هەبووە بەدوای ئەوە بووە چۆن حكوومەتی هەرێم و هەرێمی كوردستان لاواز بكات، ئەوە كاری لەپێشینەی عێراقە دژی هەرێم، عێراق كە دەزانێت لە زۆر رووەوە ناگاتە هەرێمی كوردستان، بۆیە دەیەوێ بە هەندێك بڕیاری شۆڤینیانە بەرگی یاساییان بە بەردا بكات و وەك كارتێك دژی هەرێمی كوردستان بەكاریان بێنێت، ئەوەش بۆ ئەوەیە هەرێم بە بڕیارەكانی خۆی پابەند بكا و بیخاتە ژێر دەسەڵاتی خۆی.
روونی كردەوە، هەرێمی كوردستان زۆر لەوە بەهێزترە كە بەغدا بتوانێت ملكەچی بكات، هیچكات هەرێم ژێردەستەیی بەغدا قبووڵ ناكات، كێشەكە ئەوەیە بەغدا دەستوور جێبەجێ ناكات، ئەگینا هەرێمی كوردستان چەندانجار ئامادەیی خۆی بۆ جێبەجێكردن و چارەسەری كێشەكانی هەردوولا بەپێی دەستوور نیشان داوە، بەڵام بەغدا كاری پێ ناكات و دەچێت ئەوەی لە بەرژەوەندی خۆیەتی كاریان پێ دەكات، بۆیە هەرێم پابەندی هیچ بڕیارێكی بەغدا نابێت.
هەر لەبارەی ئەو بابەتەوە غەریب محەمەد، چاودێری سیاسی بۆ "وشە" ئاماژە دەكات، ئەو هێرش و دژایەتییانەی ئێستەی سەر هەرێمی كوردستان لە لایەن بەغدا شتێكی نوێ نییە، هەركات بەغدا دەسەڵاتی هەبووبێت و لە رۆژی خۆی بووبێت، دەستی بۆ هەندێك پرس و بابەتی تایبەت بۆ دژایەتیكردنی هەرێم بردووە، ئامانجەكەش بۆ لاوازكردنی پێگەی هەرێمە لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوەدا، كاتێكیش بەغدا لە بێدەسەڵاتی و لاوازیدایە، پەنا بۆ هەرێم دەبات، بەڵام لەو حاڵەتەدا دەبێت سیاسییەكان و سەركردایەتی كورد ئەو رۆژانەیان لەبیر نەچێت، چونكە چەندان جارە كوردە بەغدا هەڵدەستێنێتەوە و لەو گێژاوە ناوخۆییە دەری دەكا و رزگاری دەكات، بەڵام لە دواوە وەك مار بە كوردستانەوە دەدەن.
"ئێستە دەیانەوێ هەرێم ملكەچی خۆیان بكەن و چیان بوێ بەرانبەر بە هەرێمی كوردستان بیكەن، ئەوەی گرنگە كورد یەك قسە و یەكگرتوو بێت، چونكە خاوەن پێگە و قورسایین لە عێراق و پێكەوە دەتوانن شتی گەورە بكەن و نابێت رێگە بدرێت بەغدا هەرچی پێ باش بوو بەرانبەر بە هەرێم بیكات"، غەریب محەمەد، چاودێری سیاسی وا دەڵێت.
سلێمانی/ هۆشیار عەلی