لەناو زۆربەی گەنجان، خواردنەوەی وزەبەخش بە كارێكی ئاسایی تێگەیشتوون، رۆژانە زیاتر لە دانەیەك دەخۆنەوە، پزیشكێك باس لە مەترسییەكانی وزەبەخشەكان دەكات و دەڵێ، زۆر خواردنەوەی وزەبەخشەكان دەبێتە هۆی چەندان نەخۆشی.
ئەمڕۆ یەکشەم یەكی تشرینی یەكەم، محەمەد میرزا پزیشكی پسپۆری هەناو لە نەخۆشخانەی رزگاری، بە"وشە"ی راگەیاند، ئەو خواردنەوەی كە تایگەر یاخۆ رێدبۆڵی پێ دەگوترێ و بە وزەبەخش بەناوبانگە، لە ساڵی 1949 لە ئەمەریكا وەك دەرمان هاتە ناو بازاڕ و ماركێتەكان.
ئەو دەڵی، ئەو رێدبۆڵە ئەو كەسانەی خەمۆكیان هەبوایە وەك دەرمان بەكاریان دەهێنا بۆ ئەوەی خەمۆكیان كەم بێتەوە، تاكە سوود كە هەیبێت تەنیا كەمێك خەمۆكی لاواز دەكات، بەڵام زیانەكانی زۆر زیاترن كە بەپێی توێژینەوەكان، زیانەكان كاریگەرییان لەسەر مێشك و هۆرمۆن هەیە كە بەرپرسن لەسەر تووڕەی و توندوتیژیی زیاتر لەناو گەنجان، تووشی نەخۆشیی جگەر و زەرداوی دەكات، جگە لەوانەش گورچیلەكان لاواز دەكات.
باسی لەوەش كرد، دەبێت رێژەیەكی تایبەت بەو خواردنەوانە بەكار بهێنرێن و نابێت لە 120 ملم زیاتر رۆژانە بەكار بهێنرێت، ئەو خواردنەوە وزەبەخشانە كاریگەرییان لەسەر تێستۆسیرۆید دەبێت، تێستۆ سیرۆید چییە؟ ئەو هۆرمۆنانەی كە ماسولكە بەهێز دەكەن و بەرپرسیشن لە توندوتیژی، واتە لە هەمان كاتدا رێژەی ئەو پێكهاتە كیمیاییانە لەناو خوێندا هەیە، كاریگەرییان لە هۆرمۆنەكان دەبێ لەلایەن ماسولكەكانەوە، ئەو ئەمایۆ و ئەسیدانە بەشێوەیەكی زۆر كاریگەر و بەهێز هەڵیبمژن و ببن بە پرۆتین، هەروەها دەبنە هۆی تێكشكانی ئەو ماسولكانەی بەرپرسن لەسەر جووڵە خۆنەویستەكان.
ئەوەشی خستە ڕوو، ئەوانەی لە تەمەنی خوار 15 ساڵی بەكاری دێنن، بەگوێرەی كات تووشی گرفتی هەندێ حاڵەت دەبن، وەك جەڵتەی مێشك، چونكە دەبێتە هۆی تێكشكانی خانەكانی مێشك و هەروەها دەمارەكانیش، لە هەندێك باردا لەسەرووی تەمەنی 40 ساڵییەوە كە بەكار دەهێنرێت، دەبێتە هۆی تەسكبوونەوەی ملوولەكانی خوێن و بریندار بوون و جەڵتەی دڵ، جگە لەمانەش دەبێتەوە هۆی بەرزبوونەوەی پاڵەپەستۆی خوێن، تووشی نەخۆشیی شەكرە و چەوریشت دەكات.
"كاتێك ئەوانەی ئەو خواردنەوانە دەخۆنەوە، بەشێوەیەكی كەم بەكاری بهێنن، بەڕێژەی 80 بۆ 120ملم رۆژانە ئاساییە، بەڵام ئەگەر بێت و لەو رێژەیە زیاتر بێت، نابێت بەكار بهێنرێت". دكتۆر محەمەد میرزا وا دەڵێ.
لەناو زۆربەی گەنجان، خواردنەوەی وزەبەخش بە كارێكی ئاسایی تێگەیشتوون، رۆژانە زیاتر لە دانەیەك دەخۆنەوە، پزیشكێك باس لە مەترسییەكانی وزەبەخشەكان دەكات و دەڵێ، زۆر خواردنەوەی وزەبەخشەكان دەبێتە هۆی چەندان نەخۆشی.
ئەمڕۆ یەکشەم یەكی تشرینی یەكەم، محەمەد میرزا پزیشكی پسپۆری هەناو لە نەخۆشخانەی رزگاری، بە"وشە"ی راگەیاند، ئەو خواردنەوەی كە تایگەر یاخۆ رێدبۆڵی پێ دەگوترێ و بە وزەبەخش بەناوبانگە، لە ساڵی 1949 لە ئەمەریكا وەك دەرمان هاتە ناو بازاڕ و ماركێتەكان.
ئەو دەڵی، ئەو رێدبۆڵە ئەو كەسانەی خەمۆكیان هەبوایە وەك دەرمان بەكاریان دەهێنا بۆ ئەوەی خەمۆكیان كەم بێتەوە، تاكە سوود كە هەیبێت تەنیا كەمێك خەمۆكی لاواز دەكات، بەڵام زیانەكانی زۆر زیاترن كە بەپێی توێژینەوەكان، زیانەكان كاریگەرییان لەسەر مێشك و هۆرمۆن هەیە كە بەرپرسن لەسەر تووڕەی و توندوتیژیی زیاتر لەناو گەنجان، تووشی نەخۆشیی جگەر و زەرداوی دەكات، جگە لەوانەش گورچیلەكان لاواز دەكات.
باسی لەوەش كرد، دەبێت رێژەیەكی تایبەت بەو خواردنەوانە بەكار بهێنرێن و نابێت لە 120 ملم زیاتر رۆژانە بەكار بهێنرێت، ئەو خواردنەوە وزەبەخشانە كاریگەرییان لەسەر تێستۆسیرۆید دەبێت، تێستۆ سیرۆید چییە؟ ئەو هۆرمۆنانەی كە ماسولكە بەهێز دەكەن و بەرپرسیشن لە توندوتیژی، واتە لە هەمان كاتدا رێژەی ئەو پێكهاتە كیمیاییانە لەناو خوێندا هەیە، كاریگەرییان لە هۆرمۆنەكان دەبێ لەلایەن ماسولكەكانەوە، ئەو ئەمایۆ و ئەسیدانە بەشێوەیەكی زۆر كاریگەر و بەهێز هەڵیبمژن و ببن بە پرۆتین، هەروەها دەبنە هۆی تێكشكانی ئەو ماسولكانەی بەرپرسن لەسەر جووڵە خۆنەویستەكان.
ئەوەشی خستە ڕوو، ئەوانەی لە تەمەنی خوار 15 ساڵی بەكاری دێنن، بەگوێرەی كات تووشی گرفتی هەندێ حاڵەت دەبن، وەك جەڵتەی مێشك، چونكە دەبێتە هۆی تێكشكانی خانەكانی مێشك و هەروەها دەمارەكانیش، لە هەندێك باردا لەسەرووی تەمەنی 40 ساڵییەوە كە بەكار دەهێنرێت، دەبێتە هۆی تەسكبوونەوەی ملوولەكانی خوێن و بریندار بوون و جەڵتەی دڵ، جگە لەمانەش دەبێتەوە هۆی بەرزبوونەوەی پاڵەپەستۆی خوێن، تووشی نەخۆشیی شەكرە و چەوریشت دەكات.
"كاتێك ئەوانەی ئەو خواردنەوانە دەخۆنەوە، بەشێوەیەكی كەم بەكاری بهێنن، بەڕێژەی 80 بۆ 120ملم رۆژانە ئاساییە، بەڵام ئەگەر بێت و لەو رێژەیە زیاتر بێت، نابێت بەكار بهێنرێت". دكتۆر محەمەد میرزا وا دەڵێ.