دەبێت سەرۆك بارزانی بڕیاری كۆتایی بدات

سەدر كایە سیاسییەكەی بەجێ هێشت، دوور نییە بە تویتێك بێتەوە ناوی، بەڵام ئێستە ئیتر دۆخەكە لە تویتێك و گفتوگۆیەكی سیاسی و دانیشتنێكی پەرلەمانی عێراق تێپەڕی و بڕیاری كۆتایی تفەنگەكان دەیدەن لە عێراق، چونكە هیچ كەس خۆی بە خاوەنی ئەو هێزە چەكدار و ئایدیاڵیستانە نازانێت كە لە شەقامەكاندا بە برسێتی و بێ جلوبەرگ، بە چەكەوە دەسووڕێنەوە.

دۆخەكە بەرەو هەر شوێنێك بڕوات، عێراقییەكان باجی سەرەكی دەدەن و بە خوێن كۆتایی دێت، راستییەكەی عێراقییەكان ئەوەیان لە یاد كردووە كە خوێنی ئەوان ئیتر هیچ بەهایەكی نەماوە، تەنیا چەكێكن بە دەست هێزە گەورە عێراقی و دەرەكییەكانەوە بۆ یەكلاكردنەوەی هاوكێشەكانی ژیانی سیاسیی خۆیان.

عێراق تا ئۆكتۆبەر وەك مەنجەڵی بوخاری پڕ لە گۆشت دەكوڵێت و بەمزووانەیش مەنجەڵەكە بە شێوەیەك دەتەقێتەوە، هیچ كەس ناتوانێ پاروویەك لەو گۆشتە بخوات كە بووە بە بەڵا بەسەر ژیانی عێراقییەكانەوە، چونكە كەس نازانێت بۆچی بەو چەشنە عێراقییەكان دەبنە قوربانی، بەڵام كۆی گشتی هاوكێشەكە لە عێراقدا، تەنیا سەر بۆ سێ سیناریۆ دەكێشێت و دەشبێت جێبەجێ ببن.

یەكەم: بەهەرێمبوونی عێراق

خەریكە دۆخەكە بەشێوەیەكی لێ دێت كە عێراقییەكان چیتر ناتوانن پێكەوە لەسەر یەك سفرە بژین، بنواڕە پێوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و عێراق كە لە ٢٠٠٣وە نەیانتوانیوە كێشەكانی نێوانیان چارەسەر بكەن،  لەلایەكی تریشەوە بنواڕە ئەو كێشە گەورانەی سوننە لە عێراقدا هەیانە، هەر لە پشتگوێخستنیان لە كایەی سیاسییەوە تا دەگاتە نەبوونی خزمەتگوزاری و وێرانی ماڵەكەیان، لەلایەكی ترەوە ئەو ئاڵۆزییە نەگریسەی لە نێوان شیعە و شیعەدا هەیە كە دوور نییە شەڕەكە بگاتە ئاستێك ئیتر نەجەف پڕ نەبێت لە خوێن.

هەموو ئەو ئاڵۆزییانە پێمان دەڵێن كە عێراق ئامادەیە بۆ سێ هەرێمی باش كە بەغدا ناوەندەكەی بێت، هەروەها هەرێمەكان بە سەربەخۆیانە بتوانن بە دەوری یەكتردا بسووڕێنەوە، ئەوەش لە قازانجی كورد و سوننە و شیعەیشە، بەڵام گرفتێكی گەورە دەخاتە بەردەم شیعەكان كە ئایا هەرێمەكەی ئەوان دەبێتە ناوچەیەكی كۆنترۆڵكراوی دەستی ئێران یان دەكەونە ژێر ركێفی بیركردنەوەكانی سەدر و ئیتر ئێرانییەكان ناتوانن لەناو شیعەكانی خۆیاندا ماڵێكیان هەبێت.

لە هەموو حاڵەتەكەدا ئەگەری بە هەرێمبوونی عێراق لە قازانجی هەموو لایەكدایە و ئاوێك بە ئاگری 100 ساڵەی شەڕی تایفی عێراقدا دەكات، بەڵام جارێكی تر ئەو عێراقەی هەمووان دەیانویست لە یەك سنوور و یەك ئاراستەدا بمێنێتەوە، بێگومان نامێنێت و ئەگەر شووشەیەك لە عێراق بشكێت، هێز نییە بتوانێت چاكی بكاتەوە.

دووەم: دیكتاتۆریی مۆدێرن

هێزە سەربازییەكانی عێراق بێسەروبەرییەكی گەورەیان پێوە دیارە و هیچ دەستێك لە عێراقدا ناتوانێت فەرمانێك بەسەر هێزەكاندا بكات، چونكە هەر هێزەو سەربە شوێن و لایەنێكە، ئەوەش وا دەكات چەند هێزێك مەترسی هەڵوەشانەوەیان هەبێت و بەتەواوەتی نەمێنن، كە بریتین لە حەشدی شەعبی و چەند بەشێكی تر لە هێزەكانی عێراق، ئەمە هۆكارێكی گەورە دەبێت بۆ ئەوەی داعش لە ناوچەكانی خواروو بە تایبەتی ناوچەی هێڵێ ٣٦، چەندان هێرشی گەورە بكەن.

پێدەچێت وەك كودەتایەكی بەهێز چەند هێزێك بتوانن بە تەواوەتی كۆنترۆڵی هێزە سەربازییەكانی عێراق بكەن، خۆ ئەگەر كازمی نەتوانێ ئەو كارە بكات، بێگومان كەسێكی تر دەتوانێت لە كودەتایەكی گەورەدا بەتەواوەتی عێراق كۆنترۆڵ بكات، گرفتەكە ئەوەیە هەر كەسێك هێزی عێراقی كۆنترۆڵ بكات، مەترسی لەسەر ئاسایشی عێراق دروست دەكات، ئەگەر لایەنگری ئێران بێت، بەڵام ئەگەر لایەنگری ئەمەریكا بێت، ئەوا ئاهێك بە دۆخەكەدا دەهێنێت.

سێیەم: ملكەچكردن بۆ سەدر

سەدر لە ناكاو بڕیاری گەورە دەدات، بۆ نموونە دوێنێ دووشەم گوتی، تەواو ئیتر ئەو سیاسەت ناكەم. دوای ماوەیەكی كەمیش گوتی ئیتر مان لە خواردن دەگرم. دوور نییە لە سەعاتی كۆتادا هەمووان داوا لە سەدر بكەن بگەڕێتەوە كایەكە و هەموو شتێك بەدەستی خۆی یەكلا بكاتەوە. هیچ كەس بەوە رازی نییە سەدر یەكەم كەس بێت لە عێراقدا، چونكە كەسانێكی تر هەن پێیان وایە دەبێت لە عێراقدا ئەو كارە بكەن كە دەبێ بكرێت.

دۆخێكی تایبەت لە عێراقدا ئەگەر هەبێت ئەوەیە، هیچ كەس سەدری بەو شێوەیە قبووڵ نییە كە خۆی دەیەوێت، سەدریش لەسەر ئەو بیركردنەوەیە واز ناهێنێت كە بڕیاری لەسەر داوە، ئەگەری ئەوەش هەیە رێگریی بكەن لەوەی سەدر دەیەوێت، بەڵام ئەگەر خوێنی زیاتر بڕژێت، هەمووان بە ناچاری دەست دەگرن بە سنگیانەوە بۆ سەدر و هەموو شتێك بە دڵی ئەو دەڕوات، ئەوەش واتە كۆتایی مالیكی و ئێران و بیركردنەوەی ئێرانیزم.

كورد لە ئاڵۆزییەكاندا دەبێت چی بكات؟

ئاڵۆزییەكان لە هەر شوێنێكی عێراق بن، راستەوخۆ كاریگەریی گەورەی ئابووری و سیاسی لەسەر هەرێمی كوردستان دەبێت، لە كاتی باشبوونی دۆخەكەدا كوردەكان دەبێت ئامادە بن بۆ هەر ئەگەرێك، ئێستە لە كوردستان گرفتێكی گەورە هەیە كە یەكدەنگ و یەكڕیز نین، بەڵام لە هەمووی گرنگتر ئەوەیە زۆرینەی رەها لە كوردستان گوێ لە سەرۆك بارزانی دەگرن، بە تایبەتی یەكێتی كە بافڵ تاڵەبانی خۆی دەڵێت ئەو بارزانی بە مامی خۆی دەزانێت.

سەرۆك بارزانی بڕیاری كۆتایی دەدات

سەرۆك بارزانی لە دوای ئاڵۆزییەكان، راگەیەنراوێكی بڵاو كردەوە و دەڵێت: نیگەرانین لە دۆخەكە و دەیانەوێت گرفتەكان چارەسەر ببێت. عێراقییەكان قسەكانی سەرۆك بارزانی وەك قسەی تەواوی گەلی كورد دەبینن و دەیبیستن.

تاكە شت لە كوردستان زۆر گرنگ بێت، ئەوەیە كاتێك مەترسیی گەورە لەسەر هەرێمی كوردستان دروست دەبێت، هەموو هێزەكان دەبنە یەك و تەنانەت كوردی پارچەكانی تریش دێنە پاڵ ئەو بۆچوونەی كە دەیەوێ كوردستان بپارێزرێت.

سەرۆك بارزانی كار لەسەر ئەوە دەكات كوردەكان هەموویان یەك بۆچوونیان هەبێت، لە ئایندە و لە دوای ئاساییبوونەوەی دۆخەكە، بۆ نموونە ئەگەر دەستكاری دەستووری عێراق بكرێت، ئەوا كوردەكان بە یەك دەنگ و یەك رەنگ، روو لە عێراق دەكەنەوە، بۆ ئەوەی هیچ مافێكی گەلەكەی نەفەوتێت، ئەگەریش عێراقییەكان بیانەوێت مافەكانی گەلی كورد زەوت بكەن، ئەوا پڕۆژەی جێگرەوەیان هەیە كە ئەویش ریفراندۆمە.

سەرۆك بارزانی زۆر بە باشی مامەڵە لەگەڵ دۆخەكەدا دەكات، ئەوەی زۆر گرنگە ئەوەیە هێزی پێشمەرگە ئامادە بكرێت بۆ هەر رووبەڕووبوونەوەیەكی مەترسیدار و چاوەڕوان نەكرا، لەگەڵ هەر هێزێكدا بێت، یەكدەنگی سیاسیی دروست ببێت لەپێناو مافەكانی گەلی كورددا.

بڕیاری كۆتایی گەلی كورد لەلای سەرۆك بارزانییە كە هەمیشە حەكیم بووە، چونكە هەرگیز رێی نەداوە مافەكانی گەلەكەی بفەوتێت و ئێستەیش كاتی هاتووە، بڕیاری كۆتایی لەبارەی دۆخی عێراق بدرێت، كوردەكان لە عێراقدا ئامادەی هەموو شتێكن، بە هەرێمبوون یان یەكخستنەوەی عێراق، تەنیا لەژێر بنەمای ئەوەی كە گەلی كورد مافەكانی لە دەست نەدات.