ئۆجەلان لە فكرەكانی پێشووی پاشگەز دەبێتەوە

:: AM:09:24:15/11/2025 ‌
لە بەشی چوارەمی ئەو گفتوگۆیەی ساڵێك بەر لە گیرانی لە لبنان ساز دراوە، ئۆجەلان لەوێدا داوای خۆبەڕێوەبەری فیدراڵی بۆ كوردانی باكور دەكات.

بەشی چوارەمی چاوپێكەوتنەكەی عەبدوڵا ئۆجەلان كە فاتیح ئالتای لە لبنان ساڵی 1997 لەگەڵیدا ئەنجام داوە و لەم رۆژانەدا بڵاو كرایەوە، ئۆجەلان باس لەوە دەكات ئەو شەڕەی ئێستە لە نێوان پەكەكە و توركیا هەیە تراجیدیایە، پێویستە بوەستێ و دەوڵەت خۆی لە كێشەكە زیاتر نەدزێتەوە.

ئەو گفتوگۆیە لە كاتی خۆیدا بەهۆی سانسۆری دەوڵەتی توركیاوە بڵاو نەكرایەوە، بەڵام ئێستە ماڵپەڕی بیرۆكەی ئازاد (Ozgur Duşunceler) بڵاوی دەكاتەوە.

لەو گفتوگۆ درێژەدا ئۆجەلان دەستپێشخەری ئاشتی دەكات و ئامادەی وەستانی شەڕە و رای دەگەیەنێت، بێ مەرج دەیەوێ كۆتایی بەشەڕ بێت و لەگەڵ توركیا بگەنە قۆناغێكی نوێ.

لە بەشێكی تری قسەكانیدا ئاماژە بەوە دەكات، هەموو جۆرێك بۆ ئاگربەستێكی بێ مەرج ئامادەین، گرنگ نییە كێ دەبێتە نوێنەری ئاشتی، راستڕەو بێت، ئیسلامی بێت بە دڵنیاییەوە پێشوازیی لێ دەكەم، بە دڵ و گیان لە ئامێزی دەگرم و لە بەرچاوی دەگرم، چونكە ئەم شەڕە زۆر بەسەختی درێژەی هەیە، شەڕێكی مەترسیدار و تراجیدییە، نموونەی لە دنیادا نییە.

لەو كاتەدا كە پەكەكە لە شەڕێكی خوێناویدا بوو لەگەڵ توركیا، بۆ ئەو شەڕەش هەزاران كوڕ و كچی كورد و تورك گیانیان لە دەست دا، ئۆجەلان دوای چەندان ساڵ لە گرتووخانەی ئیمراڵییەوە، كۆتایی بە شەڕەكە هێنا و لە داواكانیشی بەرانبەر توركیا پەشیمان بووەتەوە.

ئۆجەلان كە پێشتر داوای خۆبەڕێوەبەری و فیدراڵی بۆ كوردانی باكور دەكات، لەم ماوەیە و لە چەندان پەیامدا باسی برایەتیی كورد و تورك و دیموكراتیی توركیا دەكات و كەمترین باس لەسەر مافە نەتەوەییەكانی كورد دەورووژێنێت.

رێبەری پەكەكە ئاماژە بەوە دەكات، "بە چاوی دوژمنایەتی لە توركیا ناڕوانێت، بۆیە ئەو شەڕەی لە ئارادایە زۆر سەخت دەكەوێتەوە". دەشڵێت "كاتێك بیر لە مۆدێلێك بۆ توركیا دەكەمەوە، ئەوە وەك چارەسەر هەر مۆدێلی حكوومەتێكی فیدراڵ دەخەمەڕوو، بەڵام هەمیشە گوتوومە، پێویستە ئەنجوومەنێكی خۆبەڕێوەبەریی فیدراڵ بۆ كوردان بڕەخسێنرێت".

ئۆجەلان لە قسەكانیدا دووپات دەكاتەوە، "ئەمەش دژ بە حوكمڕانیی ناوەندیی دەوڵەتیی نییە لە توركیا". لە ڕووی حوكمڕانیی ناوەندییەوە "دەوڵەتی ئەڵمانیای وەك نموونە هێناوەتەوە كە خاوەن حكوومەت و ئەنجوومەنی فیدراڵی و هەرێمییە".

بەڵام ئێستە لە نوێترین پەیامیدا ئاماژە بە كۆتایی شەڕ دەكات و توركیاش وەك هەمیشە ئەوە دەڵێتەوە كە توركیایەكی بێ تیرۆریان دەوێت، هیچ هەنگاوێكی رژدی لەبارەی كێشەی كوردەوە نەناوە. بەرپرسانی كوردیش لە باكور ئاماژەیان بەوە داوە، دەوڵەت رژد نییە لەسەر چارەسەری كێشەكان و هیچ هەنگاوێك نابینرێت بۆ چارەسەری كێشەی كورد.

لە درێژەی قسەكانیدا ئۆجەلان دەڵێت، "بۆ نابێت، ئەوەتا مۆدێلی بەلجیكا لە ئارادایە، مۆدێلی ئیسپانیا، مۆدێلی عەرەبی، ئەفریقا، ئەمەریكا و چەندان مۆدێلی تر هەن، ئێوە باسی شێوازی حوكمڕانیی دەوڵەتی ناوەندی دەكەن، بەڵام بەڕاستی لێیان تێناگەین، ئێوە دەوڵەتتان وەك بتێك لێ كردووە، بەڕاستی دەوڵەت دەبێت دیموكراتیك ببێت، پێویستە كەسەكان دەوڵەت لە بتبوون داماڵن، پێویستە واز لە فەلسەفەی دەوڵەت- باوك بهێنرێت".

"ئۆجەلان لەو دیدارەدا باسی لەوەش كردووە با دەوڵەت دەست لەوە هەڵبگرێت مرۆڤ بچووك بكاتەوە و خۆی گەورە بكات، با دەوڵەت بچووك ببێتەوە، مرۆڤەكان گەورە ببن، با هەر رەگەزێك ناسنامەی خۆی هەبێت، با هەر نەتەوەیەك كولتوور و ناوی خۆی هەبێت، ئایا دیموكراسی هەر ئەمە نییە.

بەڵام بۆچوونەكانی ئێستە هیچ ئاماژەیەكی كۆنكرێتی لەبارەی كورد و چارەسەری كێشەكە وەك نەتەوەیەك لەناو توركیادا نابینرێت.

ئۆجەلان لەوێدا بەوردی دەڵێت، بە دانی مافەكانی كورد، دەوڵەت بچووك نابێـتەوە و لاواز نابێت و دەوڵەت دابەش نابێت، بەڵكو سەرلەنوێ بنیات دەنرێتەوە.




وشە - سۆران عەزیز