سەرۆك بارزانی لە كاتی كۆنگرەی یەكگرتنەوەی هەردوو رێكخراوی قوتابیان و لاوان لە وتارێكدا رای گەیاند، ئەو تەعامولەی ئێستە لەگەڵ هەرێم دەكرێت، تەعامولی ئەوە نییە هی فیدراڵی بێت، دەبێ گەنجەكان پەروەردە بكەن، دوور بكەونەوە لەو شتانەی كە زیان بە خۆیان و خانەوادەیان و حزبەكەیان و میللەتەكەیان دەگەیەنێت.
ئەمڕۆ پێنجشەم 15ـی ئایار، سەرۆك مەسعوود بارزانی لە وتارێكدا لە كاتی یەكگرتنەوەی یەكێتیی لاوان و یەكێتیی قوتابیان رای گەیاند، شەڕی جاران زۆر ئاسانتر بوو لە شەڕی ئێستە، شەڕی فڕۆكە و تانك و تۆپ و هەتا كیمیاباران و ئەنفال، بەڵام باوەڕ بكەن شەڕی ئێستە زۆر مەترسیدارترە، شەڕی بڵاوكردنەوەی مادەی هۆشبەرە لەناو كۆمەڵگەی ئێمە، ئەو شەڕەمان لەگەڵ دەكەن.
زیاتر گوتی، شەڕی ئێستە شەڕی نەهێشتنی بیروباوەڕە، شەڕی نەهێشتنی ئەوەیە كە تاكی كورد ئیتر بڕوای بە خۆی نەبێت، ئومێدی نەبێت، بۆیە ئەم شەڕە زۆر سەختتر و مەترسیدارترە. بەشێكی زۆری بەرگریی لەم شەڕە ترسناكە دەكەوێتە سەر شانی ئێوە. دەبێ گەنجەكان پەروەردە بكەن، دوور بكەونەوە لەو شتانەی كە زیان بە خۆیان و خانەوادەیان و حزبەكەیان و میللەتەكەیان دەگەیەنێت، ئەوەی تووشی مادەی هۆشبەر بوو چوو، بەڵام ئەوەی بازرگانیی پێوە دەكات، ئەمە تاوانبارە، ئەوانەی تر قوربانین كە تووش دەبن.
سەرۆك دەڵێت، دەبێ ئەم بابەتە زۆر بە جدی وەربگیرێت و دەبێ زۆر بە توندیش موكافەحەی ئەم دیاردە مەترسیدارە بكرێت. ئەوەی تر دەبێ گەنجەكانمان پەروەردە بكرێن بە بیری ئینتیما بۆ نیشتمان. ئەگەر كەسێك هەستی ئەوەی نەبێت كە ئەم خاكە پیرۆزە، هەستی ئەوەی نەبێت كە چەند شەهید و قوربانیی دراوە بۆ پاراستنی ئەم خاكە، میللەتێك ئەگەر خاكی نەبوو میللەتێكی بێ قیمەتە، خاكیش ئەگەر میللەتی نەبێ، خاكیش دیسان بێ قیمەت دەبێت، بەڵام چ خاكێك و چ میللەتێك، خەڵكێك كە ئەو خاكە بە پیرۆز بزانێت، خاكێكیش كە ئەو خەڵكە بە پیرۆز بزانێت، كوردستان وابووە و دەبێ وا بمێنێت، ئێستە دەیانەوێ نە پیرۆزیی خاكەكەمان بۆ بهێڵن و نە بیروباوەڕی خەڵكەكەمان بهێڵن، مەترسیی گەورە ئەمەیە.
"نابێ ئێمە هیچ وەختێك بیر لەوە بكەینەوە وەك رەگەزپەرست و وەك خۆپەرست و ئەمانە بیر بكەینەوە، نەخێر، ئێمە ڕێزمان هەیە بۆ هەموو نەتەوەیەك، بۆ هەموو تاكێك، بەڵام قەت و قەت نابێت تاكی كورد خۆی بە كەمتر بزانێت لە خەڵكی تر"، سەرۆك وای گوت.
سەرۆك گوتی، دڵنیا بن بە هەموو توانایەك پشتیوانیتان لێ دەكەین، بەڵام داواشتان لێ دەكەین ئێوەش بەرهەمتان هەبێت بۆ میللەتەكەتان، بەرهەمەكەش ئەوەیە، ئەو شەڕەی كە ئێستە باسم كرد، دەبێ ئەو شەڕە زۆر بە جدی بكەن.
لە وتارەكەی ئەوەشی باس كرد، دوای ساڵی 2003 دەرفەتێكی زێڕین هاتە پێش لە عێراق، هەمووش دەزانن كە كورد و خەڵكی كوردستان رۆڵێكی سەرەكییان بینی لە رووخاندنی رژێم، یان ئامادەكاری كە پێویست بوو بكرێت. دوای رووخانی ڕژێمیش، بە بڕیاری پەرلەمان، بڕیار درا كە ئێمە بگەڕێینەوە بۆ بەغدا و عێراقێكی تازە بنیات بنێین، ئەمە بڕیاری پەرلەمان بوو، لەسەر ئەو ئەساسە ئێمەش چووینە بەغدا.
بە گوتەی سەرۆك، لەسەر سێ مەبدەئی سەرەكی ڕێككەوتن كە عێراقی تازە دابمەزرێتەوە، ئەویش (هاوبەشی، سازان و هاوسەنگی)، ئەم سێ بنەمایە بوو كە ڕێككەوتن لەسەری. دوای ئەوە هەنگاوی تر كە زۆر گرنگ بوو دەستوور بوو لە ساڵی 2005، بە هەموو نیەتێكی پاكەوە و بە هەموو هێز و توانایەك هەوڵیان دا كە عێراق لەسەر ئەو بنەمایانە، عێراقێكی فیدڕاڵی و لەسەر ئەو بنەمایانە پێكبێت، چونكە ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ حوكمی دیكتاتۆری، حوكمی دیكتاتۆری سەری نەگرت، 100 ساڵ دیكتاتۆرییەت حوكمی كرد، دوایی ڕووخا، نە عێراق خێری لە خۆی دیت، نە دیكتاتۆرەكانیش توانییان شتێك بەدەست بێنن و ئاخیری سەرشۆڕییان بۆ مایەوە. ئیتر یان دەبێ لەسەر ئەو سێ مەبدەئە عێراق بەڕێوە بچێت، ئێستەش و بۆ ئایندەش، هاوبەشی و هاوسەنگی و سازان، دەستووریش هەیە تەقریبەن ڕێپێشاندەرە بۆ ئەوەی چۆن لەسەر ئەو سێ بنەمایە ئیشوكار بكرێ. من ناڵێم دەستوور بێ كەموكوڕییە، بەڵام ئەگەر ئیلتزامی پێ بكرایە و ئێستەش ئیلتزامی پێ بكرێ، دەستوور دەتوانێ زۆرباش دۆخەكە چارەسەر بكات.
ئاماژەی بەوەش كرد، ئەگەر لایەنێك تەسەوڕ بكات خۆی زۆرینەیە و بە حوكمی زۆرینەی خۆی ئیرادەی خۆی فەرز دەكات، بەخوا عێراق خێر لە خۆی نابینێت و سەریش ناكەوێت ئەو بۆچوونە، ئەگەر پێكەوە بین، دەتوانین هەموو یارمەتیدەری یەكتر بین و پشتیوانی یەكتر بین.
لە وتارەكەی سەرۆك تیشكی خستە سەر كێشەكان و گوتی، نەشبووە لە دنیادا تۆ بەزۆر خەڵكێك بێنی پێكەوەی بنێیت و بڵێی وەڵا ئێمە هەموو یەكین. عێراق لە دەستووریشدا هاتووە كە نەتەوەی جیاوازی تێدایە، ئاینی جیاوازی تێدایە، مەزهەبی جیاوازی تێدایە و دەبێت ئارەزوومەندانە ئەمانە یەكبگرن، بەزۆر ناتوانی فەرز بكەیت ئەمانە یەكبگرن. بە چی دەبێت؟ بە سیاسەتێكی راست و ڕەوان، سیاسەتی راست و رەوانیش دەبێ دەستوورێك ئەم سیاسەتە پێشان بدات و دەبێ بنەمایەك هەبێت تۆ لەسەری رێك بكەویت، بەداخەوە نە ئیلتزام بەو مەبادیئە كرا و نە ئیلتزام بە دەستوور كرا.
" ئێستەش من دەڵێم ئەگەر هەموو لایەنەكان بیانەوێت عێراق سەقامگیر ببێت و خەڵكەكەی بەختەوەر ببن، دەبێ بگەڕێینەوە بۆ ئەو سێ بنەمایە، ئەگەرنا، با ئامارێك بكرێت، بەڵام ئامارێكی شەفاف، نەتەوە و ئاین و مەزهەبی تێدا بێت، بۆ ئەوەی مەعلووم بێت. مادام بەرەو ئەوە دەچن، بەرەو مەزهەب و ئەمانە، باشە با ئامارێك بكرێت، ئامارێكی شەفاف، بزانین چەند ئاین لە عێراقدا هەیە؟ چەند نەتەوە هەیە و چەند مەزهەب هەیە؟ ئەو وەختە كەس گلەیی ناكات، بەڵام ئامارێكی شەفاف بێت"، سەرۆك وای گوت.
لەبارەی هەڵبژاردن و ئەنجامەكانی سەرۆك دەڵێت، ئەگەر هەڵبژاردن دەكرێ، با یەك بازنە بین. بەڵام تۆ پێشوەختە تۆ دابنێیت من ئەوەندەم هەیە و تۆ ئەوەندەت هەیە، تۆ كەمینەیت و من زۆرینەم، بەبێ ئەوەی نە ئامارێك كرابێت، بەڕاستی ئەمە تەسەور ناكەم ئەنجامی باش بێت، كاتییە، ئەگەر دەستكەوتێكیش هەبێت كاتییە، بۆیە بەم شێوەیە ناكرێ بەڕاستی، ناچارم ئەمڕۆ هەندێك شت زۆر بە سەراحەت باس بكەم، چونكە كاتی ئەوە هاتووە. مەسەلەی مووچە، وایان لێ كردووە كە وەك ئەوەی خەبات و تێكۆشانی ئەم میللەتە، ئەو هەموو ساڵانە، ئەو هەموو سەركردە قارەمانانە، ئەو هەموو گەورانە، ئەو هەموو شەهیدە، ئەو هەموو ئەنفال و كیمیابارانە، هەمووی لەبەر ئەوە بووە كە داوای مووچەیان كردووە. ئەگەر مەبەست مووچە بوایە، ئەو دەوڵەتانەی پێشتر دەستی كوردیان ماچ دەكرد و مەمنوونیش بوون، بەداخەوە ئەمە بە چاوساغی و بە ڕێنوێنیی هەندێك لایەنی ناوخۆیە.
سەرۆك رای گەیاند، بەغدا دەبێ مامەڵە لەگەڵ شەرعییەتی هەرێم بكات، لە ئۆكتۆبەری رابردوو هەڵبژاردن بووە و هەڵبژاردنیش سەنگی هەموو لایەكی پێشان داوە، ئەگەر چەند كەسێك لەبەر هەر مەبەستێك بێت یان لەبەر هەر هۆیەك بێت كە خۆیان قەناعەتیان پێیە، بچن سكاڵا بكەن، تەعامول لەگەڵ ئەوانە بكەن، ئەمە خەرقی دەستوورە، خەرقی شەرعییەتە، خەرقی هەموو شتێكە.
سەرۆك لە درێژەی قسەكانی گوتی، ئەگەر مەبەست ئەوەیە كە فیدراڵییەت نەماوە؟ با بە سەراحەت پێمان بڵێن ئێمە قەناعەتمان بە فیدراڵییەت نەماوە و لەبەرئەوە دەبێ حكوومەتی مەركەزی بێت، ئەو وەختە ئەوەی قەبووڵی دەكات، قبووڵی دەكات، ئەوەی قەبووڵیشی نەكات، بڕیاری خۆی دەدات. بەڵام ئەو تەعامولەی ئێستە لەگەڵ هەرێم دەكرێت، تەعامولی ئەوە نییە هی فیدراڵی بێت.
لە درێژەی وتارەكەی رای گەیاند، ئێستەش نەچووە بچێت، جارێكی تر من تەئكید دەكەمەوە، گەڕانەوە بۆ ئەو سێ بنەمایە و دەستوور، ئەو كێشانە هەمووی چارەسەر دەكرێت، هەرێم هەرێمێكی فیدراڵییە بەپێی دەستوور، ئەوەی دەستوور بە هەرێمی داوە تەداخولی تێدا نەكەن، ئەگەر كێشەیەك هەیە، هەرێم پەرلەمانی خۆی هەیە و با پەرلەمان موحاسەبەی حكوومەت بكات. دادگایەك یان پەرلەمانی بەغدا بەپێی دەستوور ئەو هەقەی نییە بێ ئەو تەدەخولە بكات لە هەرێم. ئەگەر حكوومەتی هەرێم خیلافی دەستوور و خیلافی یاساكان رەفتاری كرد، با پەرلەمانی كوردستان حكوومەت موحاسەبە بكات.
ئاماژەی بەوەش كرد، ئیتر ئومێدەوارم هەموو لایەك بەخۆدا بچنەوە و بگەڕێنەوە بۆ ئەو سێ مەبدەئە و بۆ دەستوور، بۆ ئەوەی هەموو پێكەوە بتوانین ئیتر لەمەودوا ڕووبەڕووی ئەو كێشانە نەبنەوە.
سەرۆك دەڵێت، من لێرەش دەڵێم ئەم شێوە رەفتارەی كە لەگەڵ مووچە، لەگەڵ میللەتی كورد دەكرێ و لەگەڵ خەڵكی كوردستان دەكرێ، لەمەودوا وەك مانگەكانی پێشتر كردوویانە، بە هیچ شێوەیەك قابیلی قبووڵ نییە.
دەڵێت، من ئەمە بە ئیهانەی دەزانم بۆ خوێنی شەهیدان، بۆ خەباتی گەلی كوردستان، بۆ مێژووی پڕ سەروەریی ئەم میللەتە. ئەم میللەتە لە برسا شۆڕشی نەكردووە، كاكە تۆ كەرامەت و ئیرادەت هەبێت، هەموو وەختێك پارە دەبێ، بەڵام كەرامەت و ئیرادەت نەما، پارە چ قیمەتی هەیە؟ ئەمە دەبێ چارەسەر بكرێ و كەس ناتوانێ هەموو مانگێك فڵان ئیمزای كرد و ئیمزای نەكرد، موافەقەتی كرد و موافەقەتی نەكرد. بۆ ئێمە دەرۆزەچین لەبەر دەرگای ئەوان؟ ئەو وەختە ئەوەی كە هەموو هەدەفی مووچە بێت و پارە بێت، فەرموو با بچێت بۆ خۆی چ بڕیارێك دەدات لەگەڵ ئەوان، ئەوانەی كە كەرامەت و ئیرادەیان لا مەبەستە و پاراستنی مێژووی پڕسەروەریی شەهیدانی كورد و كوردستانیان لا مەبەستە، ئەوانیش بڕیاری خۆیان دەدەن.