رێڤهبهرێ گشتییێ باژێرڤانیان ل پارێزگهها دهۆكێ دیار كر، پرۆسهیا بهرههڤكرنا پارچهیێن ئهردى ل سنۆرێ ههموو باژێرڤانیان ب رهنگهكێ گهلهك باش ب رێڤهدچیت و پرۆسه د قۆناغێن دووماهیێ دایه و ئهڤه دێ بیته گهڕا چوارێ، سالا 2026ێ دێ مهزنترین ژمارهیا پارچه ئهردان هێته بهلاڤكرن و پتریا فهرمانبهران دێ ب پارچهیا خۆ یا ئهردى شاد بن.
دیار بهحرى رێڤهبهرێ گشتییێ باژێرڤانیان ل پارێزگهها دهۆكێ د دیدارهكێدا بۆ "وشە" گۆت: ل ههموو باژێرڤانیان ل پارێزگەها دهوکێ كارێ كۆژاندن و بهرههڤكرنا پارچهیێن ئهردى یا بهردهوامه و د قوناغێن دووماهیێ دایه و هژمارهكا زۆر یا پارچهیێن ئهردى بۆ بهلاڤكرنێ د حازرن، ل سنۆرێ باژێرڤانیا سێمێلێ دناڤبهرا 1500 ههتا 1600 سهنهدان گههشتینه دهستێن مه و ل نێزیك دێ هژمارهكا دى ژى گههن، پاشان دێ رۆژهك هێته دهستنیشانكرن و ب رێكا پشككێشانێ ئهو پارچهیێن ئهردى دێ ل سهر پێشمهرگهىان و فهرمانبهران هێنه بهلاڤكرن.
رێڤهبهرێ گشتییێ باژێرڤانیان دیارکر کو وان ههموو رێكارێن خوه ب یاسایى برێڤهبرینه و ههر فهرمانبهرهكێ پارچه ئهردێ خوه ل دهۆكێ وهرگرت ئێكسهر دێ تاپۆكهت و چو ئاریشه ل سهر نینن و گوتژی، بهرى سالا 2012 پترى 20 هزار فهرمانبهران رازهمهندیێن وهرگرتنا پارچه ئهردى ههبووینه و ل وى سهردهم بریارا دابهشكرنا پارچه ئهردان هاتبوونه راگرتن، ل فهیدیێ و سێمێلێ و خانكێ و شاریا و كهلهكچى و رۆڤیا و كهلهكێ و ل پتریا باژێرڤانیان پرۆسهیا كوژاندنا ئهردى و رێكارێن دابهشكرنا پارچه ئهردان دهستپێكرینه، لێ ئهڤ پرۆسه یا دوور و درێژه و هندهك جاران پێدڤى ب گوهۆرینا ماستهر پلانێ ههیه و چێكرنا نهخشایه و ل فهیدیێ نها نێزیكى شەش هزار پارچهیێن ئهردى چووینه تاپۆیێ و مژوولى توماركرنێ نه.
زێدهتر گۆت: ل ههموو باژێرڤانیێن دى ژى كار یێ بهردهوامه و ههر باژێرڤانیهكا پێدڤى ببیت مه هندهك فهرمانبهر بۆ هنارتینه ژ بۆ هندێ پرۆسه بلهزتر ب دووماهى بهێت، ههر باژێرڤانیهكا كارێ وێ ب دووماهى هات و پارچهیێن ئهردى بهرههڤكرن بێێ گیرۆبوون دێ هێنه بهلاڤكرن، بۆ زانین ئهڤه گهڕا چارێ یا بهلاڤكرنێ یه و بهرى ڤێ مه سێ گهڕهیێن دى یێن پارچهیێن ئهردى ل فهیدیێ و شاریا و خانكێ بهلاڤكرینه، كو هژمارهكا زۆرا پێشمهرگهى و فهرمانبهران ژێ مفاداربووینه و ئهڤه مافێ وانه، چونكو ل دووڤ راسپاردهیێن سهرۆكێ حكومهتێ دڤێت ئهم ههموو خزمهتكارێن خهلكێ خۆ بین.
رێڤەبەرێ گشتی یێ باژێرڤانیان ل پارێزگەها دهۆکێ دیار ژی کو گهرا چوارێ یا دابەشکرنا پارچە زەڤیان دێ ل سنوورێ باژێرڤانیا فهیدیێ و شاریا و خانكێ بیت و گۆتژی، ژ ئهڤرۆ و وێڤه دێ پرۆسهیا دابهشكرنا پارچه ئهردان گهلهك بلهزتر بیت و دسالا نوو دا بهحسێ هزار پارچه و دوو هزاران ناهێته كرن، بهلكو دێ هژمارا دابهشكرنێ گهلهك مهزنتر بیت، چونكو گهلهك ئهرد نێزیكه دێ كوژاندنا وان ب دووماهى هێت، پاشی دێ بهرههڤیان بۆ گهڕا پێنجێ كهین ب تایبهت پشتى سهرۆكاتیا جڤاتا وهزیران دهستههلاتێن زێدهتر داینه پارێزگهرى نوكه كار بلهزتر و ب ساناهیتر یێ ب رێڤه دچیت، بۆ زانین ههتا پارچهیێن ئهردى دهێنه بهرههڤكرن ل دووڤ یاسایێ دڤێت هندهك رێكار بهێنه وهرگرتن، ژ وانا كوژاندنا ئهردى و دانانا نهخشهیان و هندهك رێكارێن دى كو ئهڤا ههموویان دهم پێ دڤێت، ئهو پێشمهرگه و فهرمانبهرێن رازیبوون بۆ هاتى دێ پارچهیێن خوه وهرگرن.
دابەشکرنا ئەردی دێ ل دووڤ هندهك پیڤهران بیت، ژ وانا ئهوێن بهرى چهند سالان رازیبوون بۆ هاتى، ههروهسا ل دووڤ هژمارا خالان دێ پێدا هێین ههتا ههموو وهردگرن، سالا نوو یا 2026 دێ بۆ وان ههموو فهرمانبهران یا خۆش بیت ئهوێن كو دێ پارچهیێن ئهردى وهرگرن، چونكو بهس ل فهیدیێ نێزیكى شهش هزار مامهلهیان ل تاپۆیێ نه و بهرى نوكه مه 1365 سهنهد وهرگرتینه و ل نێزیك دێ هژمارهكا دى ژى گههنه دهستێن مه پاشى دێ ژڤانێ بهلاڤكرنێ راگههینین و ئهم پێشمهرگه و فهرمانبهرێن خۆ پشتراست دكهین هندى د شیانێن مه دا بیت دێ لهزێ د بهرههڤكرنا پارچهیێن ئهردى دا كهین كو ب زووترین دهم ئهو ب مافێن خۆ شادببن، دیار بەحری هوسا گوت.
ناڤبری دیارکر ژی کو ل نێزیك دێ گهرا پێنچێ ژى هێته راگههاندن و ئهڤ پرۆسه ل ئاكرێ و بهردهرهش ژى یا بهردهوامه، بهرى نوكه هزار پارچه هاتبوونه سهر ناڤێ مه و هزار پارچێن دى دێ هێن و ل كهلهكچى پترى 800 پارچه ئهرد هاتینه سهر ناڤێ مه و نوكه كارێ قهربوویا وان دهێته كرن و ل باژێرڤانیا شێلادزێ و دێرالوكێ و مهههتێ ژى هێنه دابهشكرن.
دیڤ زانیاریان بریارە سوبەهی هژمارەکا پارچەیێن ئەردی بهێنە بەلاڤکرن ب بەرهەڤبونا نونەرێن فەرمانبەر و پێشمەرگەیان ل ئاڤاهیێ رێڤەبەریا گشتی یا باژێرڤانیان ل پارێزگەها دهۆکێ.