لە عێراق دەیان و سەتان رووداوی گەورە و نامۆ و كارەساتبار و كوشتن و رفاندن و سووتاندن روودەدەن، لیژنەی لێكۆڵینەوەیان بۆ پێك دەهێنرێت، بەڵام هیچ ئەنجامێك نایەتە راگەیاندن، ئەگەریش هاتە راگەیاندن، دوورە لە پێشبینییەكان، ئەوەش بووەتە شتێكی پێشبینیكراو لای خەڵك، لەوانە كەوتنی مووسڵ و رەشەكوژیی سپایكەر و راپەڕینی تشرین و دەیان كوشتن و كارەساتی گەورە، وایان كردووە متمانە بە لیژنە و لێكۆڵینەوەكانی حكوومەت نەبێت، كاری كردووەتە سەر سەقامگیریی دەوڵەت و ناوبانگ و توانای لە پاراستنی ژیانی خەڵك.
لە نوێترین رووداوی گەورە كە عێراقی هەژاند، كوژرانی
سەفا مەشهەدانی ئەندامی ئەنجوومەنی پارێزگای بەغدا بوو لە تارمییە كە لیژنەی لێكۆڵینەوەی بۆ پێك هێنرا، حوسێن ئەسعەد شارەزای ستراتیجی پێی وایە هۆكاری دواكەوتنی راگەیاندنی ئەنجامی لێكۆڵینەوە لە كوشتنی مەشهەدانی، زیاتر لە ئیدارییە، ئاماژەیەكی مەترسیدارە بۆ لاوازیی رێوشوێنەكانی بەرپەرچدانەوە، كە هانی دووبارەكردبوونەوەی كوشتنی كاندید و كەسانی سیاسیی تریش دەدات.
روونی كردەوە، ئەو شێوازەی مامەڵەكردنە لەگەڵ ئەو جۆرە رووداوە هەستیارانە، هەستی رزگاربوون لە سزا لای ئەنجامدەرانی دروست دەكات و متمانەی خەڵك بە توانای دەزگا تەناهییەكان بۆ پاراستنی كەسایەتییە گشتییەكان لاوازتر دەكات.
بەپێی راپۆرتەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و رێكخراوەكانی بواری مافی مرۆڤ، عێراق بە دەست لاوازییەكی گەورە لە شەفافیەت و راگەیاندنی ئەنجامی لێكۆڵینەوەكان دناڵێنێت، جا لە دۆسیە سیاسییەكان یان لە گەندەڵی و پێشێلكارییەكانی مافی مرۆڤەوە، یۆنامی لە 2022 رای گەیاند كە زۆرینەی لێكۆڵینەوەكانی لە عێراق بۆ رووداوەكانی كوشتن و پێشێلكارییە گەورەكان كراون، ئەنجامێكی دیاریكراویان نەبووە، وردەكارییەكانیان رانەگەندراوە و لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی نەكراوە.
توێژەران ئاماژە دەكەن كە ئەو رووداوانە و چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵیان، بووەتە خاڵیكی نەرێنی و قەناعەتێكی لای خەڵك دروست كردووە بەوەی لە عێراق لێكۆڵینەوەكان بە گوشاری رای گشتی دەست پێ دەكەن و بە گوشاری سیاسی دادەخرێن، بۆیە بە گوتەی رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی، تا ئێستە عێراق لە پێشكەشكردنی ئەنجامی روون بۆ هەزاران لێكۆڵینەوە لە حاڵەتەكانی كوشتنی سیاسی و ونكردنی خەڵك شكستی هێناوە، ئەوەش وای كردووە ببێتە یەكێك لە ئاڵۆزترین وڵاتانی دنیا لە رووی دادوەرییەوە.
دوای ئەوەی بەرەبەیانی چوارشەمی رابردوو سەفا مەشهەدانی ئەندامی ئەنجوومەنی پارێزگای بەغدا و كاندیدی هاوپەیمانی سیادە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە شارۆكەی تارمییە لە دەوروبەری بەغدا لە رێگەی بۆمبێكی چێنراو بە ئۆتۆمبێلەكەی هاتە كوشتن، سەرۆك وەزیرانی عێراق داوای لێكۆڵینەوەی لە دەزگا تەناهییەكان كرد، سەرچاوەیەكی نزیك لە لێكۆڵینەوەكان دووپاتی كردەوە كە دەركەوتووە ئەو لایەنەی لە پشت رووداوەكەیە خەڵكی ناوچەكەن.
بەپێی سەرچاوەكە لایەنە تەناهییە پێوەندیدارەكان گەیشتوون بەو لایەنەی لە كوشتنی مەشهەدانی تێوە گلاوە، ئێستە رێوشوێنە تەكنیكی و یاساییەكان تەواو دەكرێن بۆ راگەیاندنی فەرمیی ئەو لایەنەی كارەكەی ئەنجام داوە، ئاشكرای كرد كە مەشهەدانی لەگەڵ گرووپێك كێشەی هەبووە كە ویستوویانە دەست بەسەر پارچە زەوییەك لە تارمیە بگرن، ئەوەش وای كردووە پێشبینی بكرێت كە هۆكاری سەرەكیی كوشتنی بێت.
عەبدولقادر نایل توێژەری سیاسی ئاماژەی كرد، كوشتنی مەشهەدانی هەڕەمەكی نەبووە و پێوەندیی بە هەڵوێستەكانی بەرانبەر بە دەستگرتنی میلیشیاكان بەسەر زەوییە كشتووكاڵییەكانی شارۆكەی تارمییەوە هەبووە، ئەو هەوڵێكی زۆری لە ناو ئەنجوومەنی پارێزگای بەغدا دا بۆ راگرتنی پێدانی مۆڵەتی وەبەرهێنان و گۆڕینی رەگەزی زەوییە كشتوكاڵییەكان بۆ هوتێل و پڕۆژەی گشتیاری لەسەر رووباری دیجلە، دەیزانی كە تۆڕی گەورەی دارایی خاوەن باڵی سیاسی و تەناهی لە پشت ئەو كارانەن، كاتێك چەند لایەنێكی ناوخۆیی نزیك لە سوپای پاسدارانی ئێران و كۆمپانیاكانی سەر بە میلیشیاكان، بەتایبەتی بزووتنەوەی نوجەبا، لە پڕۆژەكانی وەبەرهێنان لە دەوروبەری بەغدا تێوە گلاون.
دووپاتی كردەوە، مەشهەدانی بە رووی ئەوانە وەستایەوە و كوشتنیشی خزمەت بەوانە دەكات كە ویستیان ئەو دەنگە كپ بكەن، لیژنەكانی لێكۆڵینەوە لە دوای رووداوەكە هیچ دەسەڵاتێكیان نییە، چونكە ئەوان ناتوانن بچنە شارۆكەی تارمییە كە تاوانەكەی لێ ئەنجام دراوە و دەستكاری شوێنەكەش كراوە، بۆیە ئاشكراكردنی راستییەكە ئەگەرێكی دوورە، تا ئەو كاتەی پڕۆژەكەی بە وەستانی دەستگرتن بەسەر زەوییە كشتوكاڵییەكان و داماڵینی چەكی میلیشیاكانی لە شارۆكەكە بڵاون، جێبەجێ نەكرێت.