دیاریكردنی مارك سافایا وه‌ك نێرده‌ی تایبه‌تی ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا بۆ عێراق، خاڵێكی گۆڕانكارییه له پێوه‌ندییه‌كانی به‌غدا– واشنتن، كه توانای عێراق تاقی ده‌كاته‌وه له هاوسه‌نگكردنی كاریگه‌ریی ئه‌مه‌ریكا و فشاری تاران له ژێر رۆشنایی گرژییه هه‌رێمییه‌كان.
بۆ سه‌رۆك كۆماری ئه‌مه‌ریكا دۆناڵد تره‌مپ، ئه‌م
هه‌نگاوه ڕه‌نگدانه‌وه‌ی گۆڕانكارییه له به‌شداریكردنی ئه‌مه‌ریكا و پێشینه‌دان به فشاری ئابووری، چاودێریكردنی حوكمڕانی، گفتوگۆی ڕاسته‌وخۆ له‌گه‌ڵ سه‌ركرده عێراقییه‌كان له جیاتی ئاماده‌بوونی سه‌ربازیی نه‌ریتی. بۆ به‌غدا بابه‌ته‌كه هه‌م ده‌رفه‌ته و هه‌میش وریایی ده‌وێت، له كاتێكدا حكوومه‌ت هه‌وڵ ده‌دات خۆی له‌گه‌ڵ چاوه‌ڕوانییه‌كانی واشنتن هاوته‌ریب بكات، له هه‌مان كاتدا ره‌چاوی كاریگه‌ریی قووڵی ئێران بكات.
هه‌ڵبژاردنی وردی تره‌مپ
مارك سافایه بازرگانێكی به ره‌چه‌ڵه‌كی كلدانیی عێراقییه، له‌لایه‌ن سه‌رۆك تره‌مپه‌وه وه‌ك نێردراوێكی نائاسایی ناسێنرا كه ئه‌ركی "بنیاتنانه‌وه‌ی متمانه و به‌هێزكردنی هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ عێراق" پێ سپێردراوه.
تره‌مپ وه‌سفی ساڤایای كرد وه‌ك كه‌سێك كه "تێگه‌یشتنێكی قووڵی هه‌یه له پێوه‌ندیی عێراق– ئه‌مه‌ریكا" كه ڕه‌گه‌زه كه‌سییه‌كانی ده‌توانن "یارمه‌تیده‌ر بن له پێشخستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی گه‌لی ئه‌مه‌ریكا."
جۆشوا هاریس باڵوێزی به‌وه‌كاله‌تی ئه‌مه‌ریكا له عێراق، دیاریكردنه‌كه‌ی له‌ناو گۆڕانكارییه‌كی ستراتیجی فراوانتر چوارچێوه كرد. له چاوپێكه‌وتنێكی تایبه‌تدا له‌گه‌ڵ شه‌فه‌ق نیوز، ئه‌و دووپاتی كرده‌وه كه "عێراق هێشتا پێگه‌یه‌كی ناوه‌ندیی له سیاسه‌تی ئه‌مه‌ریكا داگیر ده‌كات" و ئه‌گه‌ری كشانه‌وه‌ی ره‌ت كرده‌وه.
هه‌روه‌ها هاریس گوتی: "ئه‌مه كشانه‌وه نییه، به‌ڵكو دووباره پێناسه‌كردنه‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانه. له ژێر سه‌رۆكایه‌تیی تره‌مپدا، ئه‌مه‌ریكا به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی له پێشه‌وه داده‌نێت، بنه‌مایه‌كه كه له ئاستی جیهانیدا جێبه‌جێ ده‌كرێت."
دیاریكردنی ساڤایا دوای نه‌ریته‌كه‌ی تره‌مپ دێت له هه‌ڵبژاردنی نێرده‌ی نائاسایی و جێی مشتومڕ وه‌ك تۆماس باراك بۆ سووریا و لبنان، یان جه‌یسن گرینبلات بۆ ئاشتی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست كه كاریگه‌رییه‌كانیان پشت به دیپلۆماسیی كه‌سی ده‌به‌ستن نه‌ك كه‌ناڵه بیوكراتییه‌كان.
له واشنتندا وه‌ك "نێردراوێك بۆ قۆناغێكی تایبه‌ت" ناو ده‌برێت، چاوه‌ڕوان ده‌كرێت ساڤایا سه‌رنجی خۆی بخاته سه‌ر چاكسازیی كه‌رتی نه‌وت، چاودێری دارایی و چاودێریكردنی بریكاره‌كانی ئێران بخاته یه‌كه‌م قسه‌ی ساڤایا.
له یه‌كه‌م لێدوانه گشتییه‌كانی له كاتی وه‌رگرتنی پۆست، ساڤایا گوتی، پێوه‌ندیی نێوان به‌غدا و واشنتن ده‌چێته ناو "قۆناغێكی نوێ كه پێویستی به مامه‌ڵه‌ی ڕاسته‌وخۆ و ڕاستگۆیانه هه‌یه."
ئه‌و ڕای گه‌یاند: "من ده‌مه‌وێت عێراق دووباره مه‌زن بكه‌مه‌وه،" به به‌كارهێنانی دروشمی ناسراوی تره‌مپ. ئه‌و عێراقی وه‌سف كرد وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌ك كه "هه‌موو ڕۆژێك باشتر ده‌بێت و هیچ سنوورێكی نییه بۆ توانای،" دووپاتی كرده‌وه كه ئه‌ركه‌كه‌ی یارمه‌تیدانه له بنیاتنانه‌وه‌ی متمانه و به‌هێزكردنی پێوه‌ندیی ستراتیجی نێوان هه‌ردوو وڵات.
ئه‌و گوتی: "سه‌رنجی من به ته‌واوی له‌سه‌ر گه‌لی عێراقه."
ساڤایا سێیه‌م ئه‌مه‌ریكییه كه له 2003دا ئه‌م پۆسته وه‌رده‌گرێت، دوای پۆڵ بریمه‌ر كه سه‌رپه‌رشتی بنیاتنانه‌وه‌ی دوای جه‌نگی كرد، بریت مه‌كگورك كه هاوئاهه‌نگیی هه‌ڵمه‌تی دژ به داعشی كرد. به پێچه‌وانه‌ی پێشینه‌كانی، پاشخانی ساڤایا له بازرگانیدایه نه‌ك سیاسه‌ت یان سه‌ربازی، هه‌ڵبژاردنێكی مه‌به‌ستداره كه ڕه‌نگدانه‌وه‌ی په‌سه‌ندكراوی تره‌مپه بۆ داڕشتنی رێككه‌وتنی پراگماتیك نه‌ك دیپلۆماسی.
كه‌ناڵێكی نافه‌رمی بۆ سه‌رۆك وه‌زیران سوودانی
هه‌یسه‌م نعمان هیتی پرۆفیسۆری زانسته سیاسییه‌كان له زانكۆی ئێكسته‌ر، ساڤایای وه‌ك پلانڕێژێكی ستراتیجی نه‌ناساند، به‌ڵكو وه‌ك ناوه‌ندگیرێكی ڕاسته‌وخۆی نێوان سه‌رۆك وه‌زیران محه‌مه‌د شیاع سودانی و سه‌رۆك تره‌مپ ناوی برد.
هیتی به شه‌فه‌ق نیوز گوت: "دیاریكردنه‌كه‌ی پرۆتۆكۆل ده‌شكێنێت له نێوان تره‌مپ و سوودانی،" و ساڤایای وه‌سف كرد وه‌ك نێردراوێكی كه‌سیی نێوان هه‌ردوو سه‌رۆك. ئه‌و ئاماژه‌ی به‌وه كرد كه بڕیاره‌كه دوای كۆنفرانسی شه‌رم شێخ هات، "كه ره‌نگه تره‌مپ داوای لێ كرابێت له‌لایه‌ن ده‌وڵه‌تانی عه‌ره‌بییه‌وه تا پشتیوانیی سوودانی بكات، بۆیه بڕیاری دا نێردراوێكی كه‌سیی بنێرێت بۆ ئه‌وه‌ی پرد بێت."
به‌پێی هیتی، هه‌نگاوه‌كه ئاماژه‌یه بۆ "پشتیوانیی ڕاسته‌وخۆی ئه‌مه‌ریكا بۆ سوودانی و داهاتووه سیاسییه‌كه‌ی،" ڕه‌نگه نیشانه‌ی ده‌ستپێكی "قۆناغێكی نوێ له پێوه‌ندییه‌كانی ئه‌مه‌ریكا– عێراق بێت كه ئامانجی پاشه‌كشه‌كردنی به هه‌ژموونی ئێران."
ستراتیجی سێ كۆڵه‌كه
ئیحسان شه‌مه‌ری سه‌رۆكی ناوه‌ندی بیركردنه‌وه‌ی سیاسی له به‌غدا ڕوونی كرده‌وه، ئه‌ركی ساڤایا دوای پلانێك دێت كه له‌لایه‌ن لیژنه‌یه‌كی حه‌وت ئه‌ندامی كۆشكی سپی له شه‌ش مانگی ڕابردوودا ڕه‌شنووس كراوه بۆ جێبه‌جێكردنی ڕێگه‌چاره‌ی تره‌مپ به‌رانبه‌ر عێراق.
ئه‌و سێ كۆڵه‌كه‌ی سه‌ره‌كییه‌ی خسته روو:
- سنوورداركردنی كاریگه‌ریی ئێران – واشنتن ده‌یه‌وێت به ته‌واوی به‌غدا له تاران جیا بكاته‌وه و دژی یه‌كخستنی هێزه‌كانی حه‌شدی شه‌عبی له پێكهاته‌ی سه‌ربازیی نیشتمانیدا.
- دووباره جێگیركردنه‌وه‌ی كۆنترۆڵی ئابووری- تره‌مپ ئامانجی ئه‌وه‌یه چاودێریی ئه‌مه‌ریكا به‌سه‌ر كه‌رتی نه‌وتی عێراق و كۆنترۆڵكردنی قاچاخ بسه‌پێنێت. شه‌مه‌ری باسی قسه‌كانی تره‌مپی كرد له كۆنفرانسی شه‌رم شێخ كه "عێراق نه‌وتی هه‌یه، به‌ڵام به‌ڕێوه‌بردنی نییه،" ڕه‌نگدانه‌وه‌ی مه‌به‌ستی واشنتنه بۆ بوون به هاوبه‌شێكی ڕاسته‌وخۆ له حوكمڕانی وزه‌ی عێراق.
- دووباره پێكهێنانه‌وه‌ی پرۆسه‌ی سیاسی– پلانه‌كه بریتییه له به‌هێزكردنی هاوكاریی ته‌ناهی و دڵنیابوون له‌وه‌ی كه سه‌ركردایه‌تیی داهاتووی عێراق له‌گه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مه‌ریكا هاوته‌ریب بمێنێته‌وه.
شه‌مه‌ری هۆشداریی دا كه ئه‌گه‌ر به‌غدا نه‌توانێت خۆی له‌گه‌ڵ دیدی ئه‌مه‌ریكا هاوته‌ریب بكات، واشنتن ڕه‌نگه عێراق وه‌ك "وڵاتێكی نادۆست" پۆلێن بكات، پێناسه‌یه‌ك كه لێكدانه‌وه‌ی دیپلۆماسی و ئابووری رژدی هه‌یه. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌و بانگه‌شه‌ی كرد كه توانای به‌غدا له ڕه‌تكردنه‌وه‌ی پلانه‌كه سنوورداره به "په‌رته‌وازه‌یی ناوخۆیی و لاوازبوونه‌وه‌ی كاریگه‌ری هاوپه‌یمانه‌كانی ئێران،" دۆخێك كه ئه‌گه‌ری زۆره حكوومه‌ت به‌ره‌و ملكه‌چكردن بپاڵێنێت.
به‌غدا به وریاییه‌وه قبووڵی ده‌كات
سه‌ره‌ڕای گرنگیی ئه‌ركی ساڤایا، پارته سیاسییه‌كانی عێراق به وریایی وه‌ڵامیان داوه‌ته‌وه نه‌ك به شێوه‌ی به‌ره‌نگاری. چوارچێوه‌ی هاوئاهه‌نگیی شیعه‌كان دیاریكردنه‌كه‌ی وه‌ك هه‌نگاوێكی كارگێڕی ناساند نه‌ك ده‌ستێوه‌ردانی سیاسی.
عیمران كه‌ركووشی ئه‌ندامی چوارچێوه‌ی هاوئاهه‌نگی، به شه‌فه‌ق نیوزی گوت كه ئه‌وان هه‌نگاوه‌كه به "هه‌نگاوێكی ئاسایی" ده‌بینن بۆ پێشخستنی بابه‌ته هاوبه‌شه‌كان له نێوان هه‌ردوو وڵات. ئه‌و گوتی چوارچێوه‌كه‌یان چاوه‌ڕوانی وه‌ڵامی فه‌رمی ده‌كات له حكوومه‌تی عێراق و وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه پێش ئه‌وه‌ی هه‌ڵوێستی خۆی ده‌ربڕێت، دیاریكردنه‌كه‌ی وه‌سف كرد وه‌ك "نیشانه‌ی پابه‌ندبوونی واشنتن له به‌هێزكردنی پێوه‌ندیی دوولایه‌نه."
كه‌ركووشی له‌باره‌ی ره‌تكردنه‌وه‌ی ده‌نگۆی ده‌ستێوه‌ردانی ئه‌مه‌ریكا گوتی، دیاریكردنه‌كه "ده‌ستێوه‌ردان له كاروباری ناوخۆی عێراق دروست ناكات و هه‌ژموونی ئه‌مه‌ریكا ناسه‌پێنێت."
بلۆكه سیاسییه‌كانی تر، له‌وانه چه‌ند پارتێكی كورد و سوننی، تا ئێسته بێده‌نگ ماونه‌ته‌وه.
تاران چاودێریی ده‌كات
بۆ تاران، دیاریكردنی ساڤایا مانای ستراتیجی قووڵتری هه‌یه. توێژه‌ری ئێرانی عه‌لی ئه‌كبه‌ر گوتی، هه‌نگاوه‌كه ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ناساندنه‌وه‌ی واشنتنه بۆ ناوه‌ندییه‌تیی عێراق له داینامیكی هێزی هه‌رێمی، "به‌تایبه‌تی له‌به‌رئه‌وه‌ی عێراق بۆ ئێران، ته‌نیا دراوسێیه‌ك نییه، به‌ڵكو قووڵاییه‌كی ستراتیجی، ته‌ناهی و ئابووریی هه‌یه."
ئه‌كبه‌ر ڕوونی كرده‌وه: "هه‌ر كردارێكی ئه‌مه‌ریكا له به‌غدا له تاران وه‌ك هه‌وڵێك ده‌بینرێت بۆ لاوازكردنه‌وه‌ی ئه‌م قووڵاییه ستراتیجییه،" ئاگاداری كرده‌وه كه ئه‌ركی ساڤایا ڕووبه‌ڕووی ئاسته‌نگ ده‌بێته‌وه له‌به‌ر قووڵی ڕه‌گه‌كانی كاریگه‌ری ئێران له تۆڕه سیاسی، كۆمه‌ڵایه‌تی، و ئاینییه‌كانی عێراق.
ئه‌و زیادی كرد كه توانای نێردراوه‌كه له هێنانی گۆڕانكاریی بنه‌ڕه‌تی سنووردار ده‌بێت، له‌به‌رئه‌وه‌ی بڕیارگرتنی عێراق هێشتا به هاوسه‌نگی وریا دیاری ده‌كرێت له نێوان واشنتن و تاران.
ئه‌و له كۆتاییدا گوتی: "هه‌وڵه پێشووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا بۆ لاوازكردنی پێوه‌ندییه‌كانی عێراق– ئێران شكستیان هێناوه. ڕاستییه‌كه‌ی پێوه‌ندیی نێوان هه‌ردوو وڵات فراوانتر بووه، به پاڵنه‌ری خواست و ویستی هه‌ردوو فه‌رمی و میللی."