دوایین پەیامی ئەمەریكا بۆ عێراق چی بوو؟

:: PM:08:21:02/12/2025 ‌

لە ماوەی دوایی و بەر لە هاتنی مارك ساڤایا نێردراوی تایبەتی ئەمەریكا بۆ عێراق، تۆم باراك نێردراوی تایبەتی ئەمەریكا بۆ سووریا سەردانی بەغدای كرد و چاوی بە محەمەد شیاع سوودانی كەوت، جیا لە سەردانی جێگری وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا بۆ عێراق، شارەزایان باسی دوایین پەیامەكانی ئەمەریكا بۆ عێراق دەكەن.

عەقیل عەباس توێژەری سیاسی ئاماژە دەكات، ئەمەریكا زانیاریی هەواڵگری هەیە بەوەی ئێران چەكی پێشكەوتووی بە میلیشیا عێراقییەكان داوە وەك ئامادەسازی بۆ چوونە ناو شەڕ لەپاڵ حزبوڵای لبنانی، ئەوەش بەپێی دیدی ئێران بەوەی لەناوچوونی حزبوڵا رێگە بۆ هێرشكردنە سەر ئێران خۆش دەكات.

روونی كردەوە، ئەو جموجۆڵانەی ئەمەریكا پێش هاتنی مارك ساڤایا نێردراوی تایبەتی ئەمەریكایە بۆ بەغدا لە ماوەی دوو هەفتەی داهاتوو، كە چاوەڕوان دەكرێت راستەوخۆ دۆسیەی لێكهەڵوەشاندنەوەی گرووپە چەكدارەكان بخاتە سەر مێزی گفتوگۆ لە بەغدا، چونكە ئیدارەی ئەمەریكا وای دەبینێت كە مانەوەی چەك لە دەرەوەی چوارچێوەی دەوڵەت، گرێ كوێرەی سەرەكییە كە عێراق بە ئێران دەبەستێتەوە و وەك پاشكۆیەك دەیهێڵیتەوە. 

عەباس دووپاتی كردەوە، ئەمەریكا لاری نییە لە چوونی نوێنەری میلیشیاكان بۆ پەرلەمانی عێراق، بەڵام ئەو مانەوەی دووسەریی سیاسی و چەكداری رەت دەكاتەوە، ئەگەری هەیە واشنتن پەنا بۆ لابردنی پاراستن لەسەر عێراق لە رووی تەناهی ببات بەرانبەر بە هێرشەكانی ئیسرائیل، یان بەكارهێنانی ئامرازی گوشاری ئابووری، ئەوە ئەگەر بەغدا هەنگاوی رژد بۆ داماڵینی چەكی میلیشیاكان نەبات. 

زیاتر گوتی، ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا دەیەوێ محەمەد شیاع سوودانی ببێتەوە سەرۆكی حكوومەت، بەڵام ئامادە نییە بۆ سەپاندنی بە زەبری هێز، بەگشتی ئەمەریكا پێوەندییەكی عێراقی- ئێرانی ئاسایی دەوێت، بەڵام پاشكۆیی تیادا نەبێت.

لای خۆیەوە ئەعیاد تۆفان شارەزای تەناهی و ستراتیجی باسی پەیامی ئەمەریكا لە رێگەی سەردانی دوایی بەرپرسانی بۆ بەغدا دەكات و دووپاتی كردەوە كە ئەمەریكا بەدوای سامانی عێراق نییە، ئەوەندەی هەوڵی رێگرتن لە هەر هەڕەشەیەك بۆ سەر تەناهیی ئیسرائیل دەدات، یان عێراق بەرەو بەرەی رووسیا و چین و ئێران هان دەدات. 

تۆفان روونی كردەوە، ئەو باوەڕە جەماوەرییەی لە عێراق هەیە بەوەی ئەمەریكا پێویستیی بە نەوتی عێراقە، راست نییە، چونكە تەنیا بودجەی پنتاگۆن لە 2026 دەگاتە 987 ملیار دۆلار، كە دەكاتە بودجەی عێراق بۆ 10 ساڵ، بگرە واشنتن وەك فاكتەرێكی لاوەكی سەیری نەوتی عێراق دەكات، لەوكاتەی وڵاتانی كەنداو توانای قەرەبووكردنەوەی نەوتەكەیان هەیە.

ئەو شارەزایە دووپاتی كردەوە، گرنگیی راستەقینەی عێراق بۆ ئەمەریكا بریتییە لە رۆڵی سەربازییانەی لەناو بەرەی مقاوەمەی پێشوو و توانای بۆ دروستكردنی هەڕەشە لەسەر ئیسرائیل، نەك بەهۆی داهاتە ئابوورییەكەی.

ئاشكرای دەكات كە سەردانی دوایی بەرپرسانی ئەمەریكا بۆ عێراق سێ پەیامی سەرەكییان گەیاند، ئەوەش پێش سەردانەكەی مارك ساڤایا بۆ عێراق، پەیامەكان بریتین لە پێویستیی كۆنترۆڵكردنی گرووپە چەكدارەكان و رێگرتن لە بوونی عێراق بۆ بنكەیەك بۆ پاڵپشتیكردنی حزبوڵا لە كاتی شەڕ و سێیەم بوونی عێراق بە دەوڵەتێكی بێلایەن دوور لە بەرەی مقاوەمە و هەر پەرەسەندنێكی دۆخەكە لە لایەن میلیشیاكان بە هەڕەشەیەكی راستەوخۆ بۆ سەر حكوومەتی ئێستە و داهاتوو دابنرێت.

تۆفان پێی وایە ئەو پەیامانەی ئەمەریكا سێ باڵیان لەناو چوارچێوەی هاوئاهەنگی دروست كردووە، باڵێكیان بە سەرۆكایەتیی نووری مالیكی و هادی عامری، هەوڵی پاراستنی دەوڵەت و پێوەندییەكی باش لەگەڵ ئەمەریكا و هێوربوونەوەی میلیشیاكان دەدەن، باڵی توندڕۆی میلیشیاكانی ئێران، وای دەبینن هەر سازشێك بۆ ئەمەریكا ناپاكییە بۆ بەرەی مقاوەمە، باڵی ناوەند بە سەركردایەتیی حەیدەر عەبادی و عەمار حەكیم و قەیس خزعەلی، داوای بێلایەنیی عێراق و كۆنترۆڵكردنی میلیشیاكان دەكەن.

ئەو شارەزایە سەربازییە ئاماژەی كرد، ئەو نەرمییەی لە هەڵوێستی میلیشیاكانی بەدی دەكرێت بەهۆی گوشارەكانی دوایی ئەمەریكایە، واشنتن درك بەوە دەكات كە رەنگە گۆڕانكاری لە رووكەشی سیاسیی میلیشیاكان رووبدات، بەڵام ئەوان بیروباوەڕیان ناگۆڕن، بۆیە ئەمەریكییەكان بە كردەنی مامەڵە لەگەڵ میلیشیاكان دەكەن و دەزانن ئەوان لە رێگەی كورسییەكانی بەدەستیان هێناوە دەچنە پەرلەمان، بەڵام سوورن لەسەر ئەوەی نابێت هیچ رۆڵێكی سەربازییان لە دەرەوەی چوارچێوەی دەوڵەت هەبێت. 

لای خۆیەوە نزار حەیدەر شرۆڤەكاری سیاسی گوتی، گفتوگۆیەكی رانەگەیەنراو لەنێوان واشنتن و هێزە سیاسییە سەرەكییەكان لە پێكهاتە جیاجیاكانی عێراق هەیە، واتە سوننە و شیعە و كورد، لەبارەی شێوەی حكوومەتی نوێی عێراق، چونكە ئەمەریكا راستە چاوپۆشی لە ئەنجامی هەڵبژاردن كرد و هەڵوێستی نەرێنی بەرانبەر نەبوو، ئەوەش بەرانبەر مەرجێكی ئاشكرا كە پێكهێنانی حكوومەتی نوێیە دوور لە میلیشیاكان و ئەو هێزانەی باڵی سەربازییان هەیە.

زیاتر گوتی، ئەمەریكا هەندێك مەرجی هەیە كە مایەی گفتوگۆكردن نین، دیارترینیان نابێت سەرۆكی حكوومەت و وەزیرە نوێیەكان سەر بە ئێران بن، لەگەڵ دوورخستنەوەی سەركردە تەناهی و بەڕێوەبەرانی گشتی سەر بەو لایەنانە، بۆیە پێشبینی دەكرێت هێزە سیاسییەكان لە بەغدا درك بە گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە بكەن ئەوەی بە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ دەناسرێت و واشنتن هەوڵی بۆ دەدات و دەیەوێ عێراقیش بەشێك بێت لەو پلانە، بۆیە گفتوگۆ ناوخۆییەكان لە عێراق بەو ئاراستەیەن.    



وشە - مه‌حموود ئیسماعیل