حكوومەتی نوێی عێراق كەی پێك دێت؟

بەپێی دوایین زانیارییەكان لەناو ماڵی شیعە، ئەوان خەریكی گفتوگۆن و ئەمشەو كاندیدی سەرۆك وەزیران یەكلا دەكەنەوە، بەڵام رای ناگەیەنن تا سوونە و كورد سەرۆكی پەرلەمان و سەركۆمار یەكلا دەكەنەوە، كەچی سەرچاوەی تر ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن كە جیا لەو ململانێ سەختەی لە نێوان هێزە شیعەكان لەسەر پۆستەكە هەیە، ئەمەریكا و ئێران زۆر بە توندی لەسەر خەتن، بۆیە پێ ناچێت ئەو بابەتە بێ سازانی هەمووان یەكلا ببێتەوە.  

بەپێی دوایی زانیاری سەرەتا ژمارەی كاندیدان و ئەوانەی داوایان كردووە و سیڤی خۆیان بۆ بوون بە كاندیدی چوارچێوەی هاوئاهەنگی ببۆ پۆستی سەرۆك وەزیران پێشكەش كردووە، 26 كەس بوون، بەڵام دواتر نۆیان ماونەتەوە و هەیشە باسی چوار كاندید دەكات، یەكێكیان محەمەد شیاع سوودانییە، كە لە ماوەی دوایی دەوڵەتی قووڵ خستیانە بۆسەی خۆیان و میلیشیاكان بەر لە كۆبوونەوەی ئەمشەوی چوارچێوە ڤیتۆیان خستە سەر.

لە دوای رەتكردنەوەی عێراق بۆ بڕیاری سزادانی حزبوڵای لبنانی و حوسییەكانی یەمەن، ئەمەریكا بێزاری و توڕەیی خۆی لە پاشگەزبوونەوەی عێراق دەربڕی و بە پەیامێكی نەرێنی لەبارەی پابەندیی بەغدا بەرانبەر بە جڵەوكردنی میلیشیاكان لەقەڵەم دا، بەپێی سەرچاوەكان لەناو چوارچێوەی شیعە چەند باڵێكی دەسترۆیشتوو هەن دەیانەوێ سوودانی وا پێشان بدەن كە بەدوای رەزامەندیی ئەمەریكایە و ئەوەش لای شیعە هیڵی سوورە، بۆیە باسی ئەوە كراوە لە بری سوودانی كەسێكی توندتر بەرانبەر بە ئەمەریكا كاندید بكرێت، بەتایبەتی كە ئەمەریكا دانانەوەی سوودانی بە داماڵینی چەكی میلیشیاكان بەستووەتەوە.

 ئێستە شیعە لەبارەی دیاریكردنی كاندیدی سەرۆك وەزیران لەنێوان دوو گوشاری بەهێزن، ئەمەریكا بە بەغدای راگەیاندووە كە نابێت كەسێكی نزیك لە میلیشیاكان دیاری بكەن و دەبێت ئەو كەسە هەوڵی داماڵینی چەكی میلیشیاكان لاوازكردنی دەسەڵاتی ئێران لە عێراق بدات، لە ئەركەكانی مارك ساڤایا نێردراوی تایبەتی ئەمەریكاش دوورخستنەوەی چەكە لە سیاسەت و داڕشتنەوەی هێزە تەناهییەكانی عێراق و دوورخستنەوەی دەستی میلیشیاكانە لێیان و گەرەنتیدانە بە دوورخستنەوەی خاكی عێراق لە ململانێكان و بەكارهێنانی بۆ هێرشكردنە سەر ئەمەریكا و ئیسرائیل. 

لە بەرانبەردا تاران لە رێگەی ئامرازەكانی خۆی لە عێراق رێگری لە هەوڵەكانی ئەمەریكا بۆ دانانی كەسێكی نزیك لە واشنتن یان دوور لە ئێران دەكات، چەند سەرچاوەیەك گوتیان، ئێرانییەكان پەیامێكیان بە سەركردەكانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی داوە بەوەی پێویستە لە قۆناغی داهاتوو سەرۆك وەزیرانێك بۆ عێراق هەبێت كە پێوەندییەكان لەگەڵ تاران و بەرەی موقاوەمە نەپچڕێنێت، ئێران سەرەتا لاری نەبوو لە دانانەوەی سوودانی، بەڵام كرانەوەی دوایی بە رووی واشنتن وای كرد تێبینی بكەوێتە سەر. بۆیە لەناو چوارچێوە دوو ئاراستە هەن، یەكەمیان لەگەڵ دانانەوەی سوودانین بە مەرجی جڵەوكردنی جووڵانەوەی بە ئاراستەی واشنتن، دووەم لەگەڵ كاندیدێكی نوێیە كە زیاتر لەگەڵ ئەجینداكانی تاران بگونجێت و ملكەچی ئەمەریكا نەبێت.

لەسایەی ئەو دۆخەی دروست بووە چاودێران پێیان وایە پێكهێنانی حكوومەتی نوێی عێراق دوا دەكەوێت، سازانی ناوخۆیی شیعەش دەكەوێتە دوای رێككەواتنی تاران و واشنتن لەو بابەتە، بۆیە رەنگە چەند هەفتە یان چەند مانگ بخایەنێت، خالید عەرداوی مامۆستای زانستە سیاسییەكان ئاماژە دەكات، لە بەڕێوەچوونی گفتوگۆ ناوخۆییەكانی چوارچێوەی هاوزئاهەنگی پێ دەچێت بەرەو سەرۆك وەزیرانێك و حكوومەتێكی لاواز و دەستبەستراو هەنگاو بنێین، ملكەچی هێزە و هێزە سیاسییە كاریگەرەكان لەسەر پرۆسەی سیاسی لە عێراق و خاوەن توانایەكی سنووردار و سووكی سیاسی بێت، بەتایبەتی هێنانەپێشەوەی ئەو جۆرە سەرۆك وەزیران و حكوومەتە لەو كاتە ناسك و هەستیارەدا، دەوڵەت لاواز دەكات تەنگژەكانی قووڵتر دەكاتەوە، كار لە داهاتوو و سەقامگیری سیاسی و توانای عێراق بۆ بەڕێوەبردنی كێشە تەناهی و ئابووری و پێوەندییەكانی دەرەوەی دەكات.  

لای خۆیەوە هۆشەنگ شێخی توێژەری سیاسیی ئێرانی دەڵێت، ئەنجامی هەڵبژاردنی دوایی ئاماژە بۆ بەردەوامیی دابەشبوونی پرۆسەی سیاسی دەكات كە لە 2003ەوە هەیە، پێكهێنانی حكوومەتی نوێ دەوەستێتە سەر هاوسەنگیی ئاڵۆزی ناوچەكە، ئێستە ئێران و ئەمەریكا و توركیا و وڵاتانی كەنداو لە نزیكەوە چاودێریی دۆخی عێراق دەكەن، هەریەكەیان هەوڵ دەدات بۆ پاراستنی دەسەڵات و هەژموونی لەناو هێزە دەسەڵاتداراەكان، ئەمڕۆ هێزە شیعەكان بە تاقیكردنەوەیەكی هەستیار تێپەڕ دەبن بۆ توانایان لەسەر یەكخستنی هەڵوێستیان لەبارەی سەرۆكایەتیی حكوومەت، لەوكاتەی سوننە و كورد هەوڵی بەهێزكردنی پێگەیان لە گفتوگۆكان لە رێگەی دروستكردنی هاوپەیمانی دەدەن.

دووپاتی كردەوە كە هەڵبژاردنی دوایی كۆتایی تەنگژەی سیاسی نییە لە عێراق، بەڵكو سەرەتای وەرز و قۆناغێكی نوێیە و ئەنجامەكەشی پێوەستە بە گفتوگۆیەكی درێژخایەنی ناوخۆیی و گوشاری ئاڵۆزی دەرەكی، كە رەنگە وا بكات پێكهێنانی حكوومەتی داهاتووی عێراق یەكێك بێت لە دوورودرێژترین گفتوگۆكان لە مێژووی سیاسیی عێراقی نوێ.