پزیشکێکی خۆراک هۆی بەتامتربوونی گۆشتی قاز لە زستاندا روون دەکاتەوە

:: PM:01:09:09/12/2025 ‌
له‌ وه‌رزی زستاندا زۆر له‌ خواردنه‌ ته‌قلیدییه‌كان به‌تایبه‌تی گرنگ ده‌بن، یه‌كێك له‌ به‌ناوبانگترینیان قازه‌. قازی زستانه‌ به‌ تامێكی ده‌وڵه‌مه‌ند و چه‌وریی زیاتر و تامی گه‌رم و ئاسووده‌یی ناسراوه‌، كه‌ به‌ ته‌واوی له‌گه‌ڵ كه‌شوهه‌وای سارددا ده‌گونجێت. 

له‌ مانگه‌ سارده‌كاندا قازه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی سروشتی چه‌وریی زیاده‌ دروست ده‌كه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی له‌ پله‌ی گه‌رمی نزمدا بژین و ئه‌م گۆڕانكارییه‌ سروشتییه‌، گۆشته‌كانیان ناسكتر و به‌تامتر ده‌كات. به‌هۆی ئه‌مه‌وه‌ قاز بووه‌ته‌ خواردنێكی كلاسیكی زستانه‌ له‌ زۆر له‌ كولتووره‌كاندا، هێمای گه‌رمی و ئاهه‌نگ و چێشتلێنانێكی وه‌رزییه‌. 

قاز به‌شێوه‌یه‌كی سروشتی چه‌وری بۆ سه‌رما كۆ ده‌كاته‌وه‌
وه‌ك ئاماژه‌مان پێ كرد له‌ وه‌رزی زستاندا، قازه‌كان چینێكی چه‌وریی ئه‌ستوورتریان له‌سه‌ر داده‌نێن بۆ ئه‌وه‌ی گه‌رم بمێننه‌وه‌. ئه‌و چه‌ورییه‌ له‌ كاتی چێشتلێناندا به‌ جوانی ڕه‌نده‌ر ده‌كات، ده‌وڵه‌مه‌ندتر و تامدارتر ده‌بێت، هه‌روه‌ها قازی كێوی یان به‌خێوكراوی نه‌ریتی، زۆرجار له‌ پایز و سه‌ره‌تای زستاندا خۆراكی جیاواز ده‌خۆن (دانه‌وێڵه‌كان، گوێز، پاشماوه‌ی به‌رهه‌مه‌كان). ئه‌مه‌ش تامێكی قووڵتر و گه‌شه‌سه‌ندووتر به‌ گۆشته‌كه‌ ده‌به‌خشێت.

 قاز باڵنده‌یه‌كی چه‌وره‌ و تامه‌كه‌ی به‌ برژاندن ده‌دره‌وشێته‌وه‌، شتێك كه‌ خه‌ڵك به‌ گشتی له‌ زستاندا زیاتر چێژی لێ وه‌رده‌گرن وه‌ك له‌ مانگه‌ گه‌رمه‌كانی هاویندا.

بۆچی قازی زستانه‌ به‌تامتره‌ له‌ قازی هاوینه‌:

-قازی زستانه‌
١- ڕێژه‌ی چه‌وریی زیاتر (بۆ سه‌رما و كۆچكردن دروست كراوه‌).
٢- چه‌وری ده‌وڵه‌مه‌ندتر له‌ ناو ماسولكه‌كاندا → تامدارتر.
٣- خۆراكی ده‌وڵه‌مه‌ندتر به‌ دانه‌وێڵه‌، تۆو، گوێز → باشتركردنی پرۆفایلی ترشی چه‌وری.
٤- ژینگه‌یه‌كی ساردتر → گونجاوه‌ بۆ پیربوونی گۆشت و گه‌شه‌كردنی تام.
٥- مایوگلۆبینی زیاتر + ڕیشاڵی ماسولكه‌ی ئۆكسجینی → تامێكی قووڵتر و به‌هێزتر.
٦-له‌ برژاوی درێژدا باشتر ده‌كوڵێت → زیاتر كارلێكه‌كانی مایلارد و پێكهاته‌ی بۆن.
ئه‌نجام: قازی زستانه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندتر و بۆنخۆشتره‌ و به‌ گشتی به‌ تامتره‌.

-قازی هاوینه‌
١- یه‌ده‌گی چه‌وری كه‌متر → گۆشتی لاوازتر و وشكتر.
٢- خواردنی زۆربه‌ی سه‌وزه‌ و ڕووه‌ك → سووكتر، تامێكی كه‌متر چڕ.
٣- وه‌رزی توانه‌وه‌ و زاوزێ → گۆڕانكاری بایۆكیمیایی له‌ ماسولكه‌كاندا، پێكهاته‌ی توندتر.
٤- فشاری گه‌رمی كاریگه‌ری له‌سه‌ر pH ی ماسولكه‌كان هه‌یه‌ → لاوازبوونی قاوه‌یی و تام.
٥- كه‌شوهه‌وای گه‌رم پیربوونی كۆنترۆڵكراو قورستر ده‌كات → كه‌متر گه‌شه‌كردنی و تامدار نییه‌.
 
ئه‌نجام: تامی قازی هاوینه‌ سووكتر و كه‌متر تامی هه‌یه‌.

ئه‌نجامێكی ساده‌

قازی زستانه‌ چه‌ور و ده‌وڵه‌مه‌ند و بۆنخۆش و به‌ تام.
قازی هاوینه‌ بێ چه‌وری و سووك و كه‌متر تامدار.

دكتۆر كاژین یونس باڵه‌ك- پسپۆری خۆراكزانی و پارێزی



وشە - تایبه‌ت