له سه‌ده‌ی ڕابردوودا دوا هه‌فته‌كانی جه‌نگی جیهانی دووه‌م، شاهیدی كاره‌ساتی زۆری ده‌ریایی بووه كه له ئه‌نجامدا ژماره‌یه‌كی زۆر له سه‌رباز و خه‌ڵكی سڤیل له كه‌ناراوه‌كانی زه‌ریای هێمن و ئه‌تڵه‌سیدا گیانیان له ده‌ست دا.
جگه له دوو كاره‌ساتی دوو كه‌شتیی ئه‌ڵمانیا، ویلهێلم گوستلۆف كه به خراپترین كاره‌ساتی ده‌ریایی له مێژوودا پۆلێن كرابوو، هه‌روه‌ها كاپ ئاركۆنا، ناوه‌ڕاستی نیسانی 1945 شاهیدی نوقمبوونی كه‌شتیی گۆیا بوو كه بووه هۆی مردنی هه‌زاران كه‌س.
جگه له‌وه‌یش كه‌شتی "گۆیای ڕووناكی" له كارگه‌یه‌كی كه‌شتیوانی له شاری ئۆسلۆی پایته‌ختی نه‌رویج له ساڵی 1940 دروست كرابوو، به‌پێی دیزاینه‌كان درێژییه‌كه‌ی گۆیا به نزیكه‌ی 146 مه‌تر مه‌زه‌نده ده‌كرا و توانای هه‌ڵگرتنی بارێكی پێنج هه‌زار و 230 تۆنی هه‌بوو.
ئه‌م كه‌شتییه بزوێنه‌رێكی حه‌وت هه‌زار و 600 ئه‌سپی تێدابوو كه توانیبووی خێراییه‌كه‌ی بگاته 33 كم له سه‌عاتێكدا. نه‌رویجییه‌كان به چوونه ناو خزمه‌ته‌وه، پێش له‌شكركێشی ئه‌ڵمانیا بۆ سه‌ر نه‌رویج، سه‌ره‌تا ڕوویان له گۆیا كرد كه به‌ناوی نیگاركێشی ئیسپانی فرانسیسكۆ دی گۆیا ناو نراوه، وه‌ك كه‌شتییه‌كی بارهه‌ڵگر بۆ گواستنه‌وه‌ی كاڵا و به‌رهه‌مه خۆراكییه‌كان به‌كار ده‌هات.
له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكردنی داگیركاریی ئه‌ڵمانیا بۆ سه‌ر خاكی نه‌رویج له ماوه‌ی مانگی نیسانی 1940دا، ئه‌ڵمانییه‌كان ده‌ستیان به‌سه‌ر كه‌شتیی گۆیادا گرت كه سه‌ره‌تا بۆ گواستنه‌وه‌ی پارچه‌ی ژێرده‌ریایی و مووشه‌كه دورهاوێژه‌كان به‌كاریان هێنا. دواتر كه‌شتیی گۆیا گۆڕا بۆ كۆگایه‌كی ئه‌ڵمانی پێش ئه‌وه‌ی بگوازرێته‌وه بۆ ناوچه‌كانی لیتوانیا، له‌وێ له كاتی ئۆپراسیۆنه‌كانی مه‌شقكردندا به‌كار هێنرا.
له میانی
ئۆپراسیۆنی هانیبال له ساڵی 1945، كه‌شتیی گۆیا وه‌ك كه‌شتییه‌كی چۆڵكردن به‌كار هات بۆ گواستنه‌وه‌ی ژماره‌یه‌كی زۆر له په‌نابه‌ران و برینداره‌كان له ناوچه‌كانی باڵتیكه‌وه بۆ باشوور.
هه‌روه‌ها ئه‌م كه‌شتییه نیشانه‌كانی خاچی سووری هه‌ڵگرتبوو كه وایكردبوو وه‌ك كه‌شتییه‌كی نه‌خۆشخانه بێت و ده‌ركه‌وێت، هاوكات بوو له‌گه‌ڵ دابینكردنی نزیكه‌ی هه‌زار قه‌ره‌وێڵه‌ی تایبه‌ت به گواستنه‌وه‌ی ئه‌و بریندارانه‌ی كه تووشی برینێكی سه‌خت بوون.
له 16ی نیسانی 1945دا كه‌شتیی گۆیا له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌شتییه‌كی تر له كاتی به‌شداریكردن له ئۆپراسیۆنی هانیبالدا، به‌ره‌و كیل له ڕۆژئاوای ئه‌ڵمانیا به‌ڕێ كه‌وتن. له كاتێكدا ئه‌مه‌ی دووه‌میان ئامێری پێویستی بۆ وه‌رگرتنی تیمێكی 850 كه‌سی ده‌ریاوان هه‌بوو، زیاتر له حه‌وت هه‌زار سه‌رباز و په‌نابه‌ری بریندار له‌ناو فڕۆكه‌كه‌دا كۆ بوونه‌وه، له كاتی پرۆسه‌ی چۆڵكردنه‌كه‌دا، له پێشڕه‌وی سۆڤییه‌ت له ناوچه‌كه‌دا هه‌ڵاتبوون. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی تابلۆی كه‌شتییه‌كی نه‌خۆشخانه‌ی له‌سه‌ر بوو، گۆیا له نزیك نیمچه دوورگه‌ی هێل له‌لایه‌ن فڕۆكه بۆمبڕێژكراوه‌كانی سۆڤییه‌ته‌وه بۆردومان كرا و كه‌مترین زیانیشی لێ كه‌وته‌وه.
چه‌ند كیلۆمه‌ترێك له باكوری كیپ ڕۆزێوی، ژێرده‌ریایی L-3ی سۆڤییه‌ت به‌دوای گۆیا و كه‌شتییه ئه‌سكۆرته‌كانی كه‌وت. له ناوه‌ڕاستی به‌دواداچوونه‌كه‌دا، ژێرده‌ریایی سۆڤییه‌ت به فه‌رمانی كاپتن ڤلادیمێر كۆنۆڤالۆڤ، به مووشه‌كی دوورهاوێژی هێرشی كرده سه‌ر كه‌شتییه‌كانی ئه‌ڵمانیا، دوو له‌وانه به‌ر كه‌شتیی گۆیایان كێشا كه پێش ئه‌وه‌ی له دوو به‌شدا دابه‌ش بێت و نوقم ببێت، سووتا و له‌گه‌ڵیدا ژماره‌یه‌كی زۆری سه‌رنشینیش سووتان.
به‌پێی سه‌رچاوه‌كانی ئه‌و قۆناغه كه‌شتی گۆیا له قووڵایی 76 مه‌تر له ژێر ئاودا نیشته‌وه. پرۆسه‌ی به‌ئامانجكردن له ئه‌نجامدا نزیكه‌ی حه‌وت هه‌زار كه‌س گیانیان له ده‌ست دا، یان به خنكان یان به‌هۆی نزمی پله‌كانی گه‌رما و دواكه‌وتنی تیمه فریاگوزارییه‌كان. به‌هۆی زۆری ژماره‌ی قوربانییه‌كان، كاره‌ساتی كه‌شتیی گۆیا وه‌ك دووه‌م خراپترین كاره‌ساتی ده‌ریایی له مێژوودا پۆلێن كرا.
ئه‌و چه‌كه‌ی كه كه‌شتییه ئه‌ڵمانییه‌كه‌ی له‌ناو برد چی بوو؟
"تۆرپیدۆی مۆدێرن" چه‌كێكی مه‌ودای ژێر ئاوه كه له سه‌رووی ئاوه‌وه یان له خواره‌وه‌ی ڕووی ئاوه‌وه هه‌ڵده‌درێت، خۆی به‌ره‌و ئامانجێك ده‌ڕوات و سه‌رێكی ته‌قینه‌وه‌ی هه‌یه كه به‌شێوه‌یه‌ك دروست كراوه، یان له‌كاتی به‌ركه‌وتن له‌گه‌ڵ ئامانجه‌كه یان له نزیكی ئامانجه‌كه بته‌قێته‌وه.
له مێژوودا ئامێرێكی له‌و جۆره پێی ده‌گوترا لوكۆمۆتیڤ، یان تۆرپیدۆی ماسی، به‌شێوه‌ی ئاخاوتنی ماسییه‌كه‌یش ناسرابوو. زاراوه‌ی تۆرپیدۆ له سه‌ره‌تادا بۆ چه‌ندان ئامێری جۆراوجۆر به‌كار ده‌هێنرا كه ئه‌مڕۆ زۆربه‌یان به مین ناو ده‌برێن. له نزیكه‌ی ساڵی 1900ه‌وه تۆرپیدۆ به توندی به‌كار هاتووه بۆ دیاریكردنی ئامێرێكی ته‌قینه‌وه‌ی ژێر ئاو كه خۆی لێ بدات.