وڵاتان تەنگژە و چیڕۆكەكان دروست دەكەن، هەر خۆیشیان بێ گوێدانە خواستی گەلان كۆتاییەكەی دەنووسنەوە، دوای ساڵانێك لە سەربەخۆیی، كە رەنگە بەهۆی سیاسەتەكانی پەیەدەوە دەستكەوتێكی زۆر بۆ كوردی سووریا نەهاتبێتە دی، هەردوو حكوومەتی سووریا و توركیا دەیانەوێ كۆتایی چیڕۆكی سەرهەڵدانی رۆژئاوای كوردستان بنووسنەوە.
دوای سەرهەڵدانی راپەڕینی بەهاری عەرەبی لە سووریا لە 2011، تەواوی ئەو وڵاتە لە رژێمێكی داپلۆسێنەری بەعسی راپەڕی، هەموو نەتەوە و پێكهاتەكان رژانە سەر شەقامەكان و داوای مافی خۆیان و بنیاتنانی وڵاتێكی دیموكراسیان كرد، بەڵام ئەوەی رووی دا شتێكی جیاواز بوو، وڵاتانی دنیا بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەكانیان دەستیان خستە ناو دۆخەكە و دەیان گرووپی توندڕۆ و تیرۆریستیان دروست كرد، دواتر بەناوی لەناوبردنیان شۆڕشەكەیان بە كۆتا هێنا، ئێستەیش هەوڵێك هەیە بۆ نەهێشتنی رۆژئاوای كوردستان، كە پەیەدە نەیتوانی خۆی لە سیاسەتەوانی پەكەكە دوور بخاتەوە و بە شێوەیەكی دروست بەڕێوەی ببات، تا ئێستەیش نە ئاڵای كوردستانی هەڵداوە و نە سیستمێكی دیموكراسی مەدەنی پێڕەو دەكات، ئەو تەنیا باسی خۆسەری و پەكەكە لە چوارچێوەی سیستمێكی سەربازی دەكات.
ئێستە كوردی سووریا لە نزیكبوونەوەی دیاری دیمەشق و ئەنقەرە ترسیان لێ نیشتووە، ئەوان نایانەوێ ئەو ئازادییەی بە قوربانیدان بەدەستیان هێناوە، لەدەستی بدەن، لەوە دەترسن دۆخەكە بۆ پێش 2011 بگەڕێتەوە، كە بۆیان نەبوو بە زمانی خۆیان بخوێنن، ئەو چیڕۆكەی لە دوای ساڵێك لە 2011، بە كشانەوەی هێزەكانی حكوومەتی سووریا لە ناوچەكانیان دەستی پێ كرد و رێگەی بۆ پێكهێنانی خۆسەری رۆژئاوا و فەرمانگە و قوتابخانە و خوێندن بە كوردی خۆش كرد.
تەنگژەی سووریا قووڵتر دەكاتەوە دەبێتە هۆی چالاكبوونەوەی داعش
كوردانی ناوچەكە دەڵێن ئەوان ترسیان لەوە هەیە بە ئاشتبوونەوەی هەردوو حكوومەتی سووریا و توركیا، جارێكی تر مافەكانیان لەدەست بدەن، هاووڵاتی سلێمان ئەبوبەكر /55 ساڵ/، دەڵێت، ئەگەر ئەو رێككەوتنە بكرێت، دەبێتە گورزێكی گەورە بۆ بەڕێوەبەرایەتی خۆسەری رۆژئاوا.
هەفتەی رابردوو ئاژانسی "رۆیتەرز"، لە چەند سەرچاوەیەكی گواستەوە كە مەترسی كوردەكان بەهۆی باشبوونی پێوەندیی نێوان دیمەشق و ئەنقەرەیە بە سەرپەرشتی مۆسكۆ، كە هەر ئاشتبوونەوەیەكی ئەو دوو حكوومەتە دۆخی سووریا بە جۆرێكی تر رێك دەخاتەوە.
لە ماوەی ئەم مانگەدا سەرۆكی هەواڵگری توركیا سەردانی بەغدا و دیمەشقی كرد، لە سووریا هانی حكوومەتی ئەو وڵاتەی دا بۆ ئاشتبوونەوە لەگەڵ گرووپەكانی ئۆپۆزسیۆن، كە خۆی پاڵپشتیان دەكات، رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆكی توركیایش لە لێدوانێكی رای گەیاند كە دەیویست لە لووتكەی سەمەرقەند چاوی بە بەشار ئەسەد بكەوێت، ئەگەر ئامادەی لووتكەكە بوایە، توركیا دەوێت رێككەوتن لەگەڵ دیمەشق سەبارەت بە چەند بابەتێك بكات، لەوانە گەڕانەوەی 3.6 ملیۆن ئاوارەی سووریا لە توركیاوە، هەروەها واژووكردنی چەند رێككەوتنێكی تەناهی سەبارەت ناوچەكانی خۆسەری.
دەلال محەمەدی مامۆستا /45 ساڵ/، دەڵێت، ئەگەری هەیە زمانی كوردی دووچاری سڕینەوە بێتەوە، چونكە ئەنقەرە و دیمەشق دژی خوێندنن بەو زمانە، جیا لەوە نزیكبوونەوەی سووریا و توركیا دەبێتە هۆی سەركوتكردنی ئەوەی لەو ناوچەیە هەیە، بەتایبەتی كولتووری كوردی و زمانەكەیان.
ساڵح موسلیم، سەرۆكی پێشووی پەیەدە، حزبی باڵادەست بەسەر خۆسەری رۆژئاوا دەڵێت، رەنگە ئێستە رووسیایش لە دژی كورد هەڵگەڕابێتەوە، ئەو داوایەی لێكنزیكبوونەوە سەرچاوەكەی رووسیایە و دەیەوێ دیمەشق و ئەنقەرە نزیك ببنەوە.
دڵڤین، خاون دوكان پێی وایە هەر رێككەوتنێكی نێوان ئەو دوو وڵاتە نەیارە، واتە كچەكەی لە سایەی هەمان دەسەڵاتی خۆسەری وەك ئەو لە كۆبانی ناژیت، ئەو هەنگاوە خۆسەری لەناو دەبات و هەموو شتێك دێتە گۆڕان، شێوەی كاركردن و زمانی خوێندنی منداڵانمان و زیانی گەورە دەكەین، پێمان وایە هەوڵەكانی حكوومەتی توركیا تەنیا نەهێشتنی خۆسەری رۆژئاوایە.
سەبارەت بەو پرسە تا ئێستە بەڕێوەبەرایەتی خۆسەری رۆئاوا هەڵوێستێكی روونی رانەگەیاندووە، پێ دەچێت چاودێری دۆخەكە و راستیی ئەو لێكنزیكبوونەوە بكات، حەسەن كۆچەر، جێگری هاوسەرۆكی ئەنجوومەنی جێبەجێكاری خۆسەری دەڵێت، لێكنزیكبوونەوەی هەردوو حكوومەتی سووریا و توركیا تەنگژەی سووریا قووڵتر دەكاتەوە و وڵاتەكە دابەش دەبێت.
روونی كردەوە، مەبەستی لێكنزیكبوونەوەی ئەوان، لێدان و كۆتاهێنانە بە پڕۆژەی خۆسەری، لەلایەك رژێمی سووریا هەوڵی كۆنترۆلكردنی تەواوەتی رێگەی خێرای "ئێم4"، دەدات، واتە رێگەی حەلەب بۆ لازقییە، هەروەها كۆنترۆلكردنەوەی تەواوەتی پارێزگەی ئیدلب، لە بەرانبەر رێگەدان بە توركیا بۆ پەرەسەندنی هێرشەكانی بۆ سەر بەڕێوەبەرایەتی خۆسەری و ناوچەكانی باكوری سووریا.
كۆچەر پێی وایە ئەو لێكنزیكبوونەوە و رێككەوتنیان، مەترسیدارە و بواری درێژبوونەوە و قووڵتربوونی تەنگژەی سووریا دەرەخسێنن، دەبنە هۆی چالاكبوونەوەی داعش، كە ئەوەیش هەڕەشە لە ئاشتی ناوخۆیی و دنیایی دەكات، بەوەیش سووریا دەگەڕێتەوە یەكەم چوارگۆشەی تەنگژەكە، توركیا وازی لە دروشمی رووخانی دەسەڵاتی سووریا هێناوە بەرەو گفتوگۆ و نزیكبوونەوە لەگەڵی تەنیا بۆ لێدانی پڕۆژەی بەڕێوەبەرایەتی خۆسەری.