نەورۆز ڕەنگە كۆنترین و دیرۆكیترین جەژن بێت لە دنیادا، ئەم جەژنە لە ناوچەیەكی جیۆگرافیایی بەرین لە توركیاوە تا هیندستان و هەندێ وڵاتی ئەوروپیش دەگرێتە خۆی، بەڵام ئاخێزگە و سەرهەڵدانی نەورۆز بەپێی زۆر لە نیشانە مێژووییەكان و دەركەوتە زمانییەكان، كوردستان و وڵاتی كوردان بووە، ئەمەی كە هەر وڵاتێك بەپێی بەرژەوەندی و گوتاری سیاسی-كولتووریی خۆی، نەورۆز بەرهەم دەهێنێتەوە. ڕاستییەكەی نابێ بە لای ئێمەی كوردەوە شتێكی سەیر بێت، ئەوانیش ساڵانێكە لەگەڵ نەورۆز دەژین و بووە بە بەشێك لە كولتوور و یادەوەرییان، بەڵام ئێمە وەك كورد و خاوەنی ڕەسەنی ئەو ڕۆژە، دەبێ لە ئاستی جیاجیادا هەوڵی ئەوە بدەین كە ماهییەت و شوێنگەی ڕاستەقینەی نەورۆز ون نەبێت.
دەبێ بەپێی ئەو سەرچاوە مێژووییانەی كە تیشكێكی سادەشیان خستووەتە سەر نەورۆز و بەپێی ئەو نەریت و دابانەی كە ئەمڕۆ لە فۆرمگەلی جۆراوجۆری كۆمەڵایەتی، جلوبەرگ، زمان و خواردن و هەموو دیاردە كۆمەڵایەتی و كولتوورییەكانی ناو كۆمەڵگە هەن، شوێنپێ و شوێنەواری ڕاستەقینەی نەورۆز لە هەناوی یادەوەری و خەیاڵدانی گشتیی كورددا بدۆزینەوە. مامۆستا سۆران حەمە ڕەش لێكۆڵەری جیاوازی بواری مێژوو لە وتارێكدا لە ژێر ناوی "كاتی ئەوە نەهاتووە كە هەندێك لە نووسەرانی كورد دەست لە نەورۆز هەڵبگرن؟" دەڵێت:
"نەورۆز لە فەرهەنگماندا ڕەگێكی قووڵ و دێرینی هەیە، كۆنترین سەرچاوەی كوردی كە بە وردی باسی ئەو جەژنەی كردبێت، ئەحمەدی خانییە. ئەحمەدی خانی زیاتر لە 300 ساڵ لەمەوبەر لە مەم و زیندا باسی نەورۆز و خۆشی و شادی ئەو ڕۆژە لە ناو كورددا دەكات. ئەم جەژنە بەشێوەیەك لە ناو كورددا ڕەگی داكوتیوە كە تا نزیكی 400 ساڵ لەمەوبەر، شارۆكەیەك لە شارەزوور ناوی (مێركاوە) بووە و هەر بە ناوی كاوەی ئاسنگەرەوە ناو نرابوو.
هەروەها لە یەكێك لە ئەفسانەكاندا كە لەبارەی بنەچەی كورد باس كراوە، تێیدا كورد بەستراوەتەوە بە چیرۆكی كاوە و زوحاكەوە. زانا و مێژوونووسی گەورەی جیهانی ئەبوحەنیفەی دینەوەری كە خەڵكی نزیك كرماشان بووە، یەكەم كەس بووە كە نزیكی هەزار و 200 ساڵ لەمەوبەر كتێبی تایبەتی لەسەر مێژووی كورد نووسیوە و كتێبەكەی بزرە، لە كتێبێكی تریدا كە ماوە لەبارەی مێژووی جیهان، نووسیویەتی بە ناوی (الاخبار الگوال) باس لە بنەچەی كورد دەكات.
دینەوەری هاتووە چیرۆكی زوحاك دەگێڕێتەوە و ئەویش دەڵێت كە ئەو كەسانەی لە دەست زوحاك دەرباز دەكران و ڕوویان دەكردە چیاكان، نەتەوەی كوردیان لێ پێكهات و ئەم ئەفسانەیە لای مەسعوودیش دووبارە بووەتەوە. لە كەلامی یارسانیشدا دیسان ئەو خۆبەستنەوە بە كاوە و ئەفسانەی زوحاكەوە دەردەكەوێت. شاوەیس قولی كە لە نزیكی ساڵی ١٤٠٧ز لە دایك بووە، دەبینرێت كوردبوون و گوزارشتكردنی لە كاوەدا بەشێوەیەكی زۆر سەرنجڕاكێش دەخاتە ڕوو كاتێك كە بە هەورامی یێژێت:
ئەسڵمەن جە كورد، ئەسڵمەن جە كورد
بابۆم كوردەنان، ئەسڵمەن جە كورد
من ئەو شێرەنان چەنی دەستەی گورد
سلسلەی سپای زەحاك كەردم ھورد
واتە "من بنەچەم كوردە و باوباپیرانم كوردە و لە ڕەگەزی كوردم، من ئەو شێرەم كە لەگەڵ كۆمەڵێكدا سوپای زوحاكمان ورد كرد". لێرەدا شاوەیس قولی زۆر بەڕوونی ناسنامەی كوردبوونی بەستووەتەوە بە كاوەی ئاسنگەرەوە."
شتێك كە دەبێت لێرەدا سەرنجی بدەین ئەوەیە كە نەورۆز ڕەگێكی قووڵی لە زاكیرە و خەیاڵدانمان هەیە، نابێ بوار بە هەر كەسێك كە شتێكی كەم و كورت لە مێژوو دەزانێت یان چەند كتێبی سەرەتایی لەبارەی مێژووە خوێندووەتەوە، هەستێ بە ڕەتكردنەوەی هەندێ لایەن لە مێژوو یان ڕووداوێك كە مێژوویەكی هەیە. هەر بەم بۆنەیەشەوە لێرەدا مامۆستا سۆران ئەم پرسیارەی كردووە كە بۆ هەندێك لە نووسەرانی كورد واز لە نەورۆز ناهێنن، واتە واز لە شێواندنی ناهێنن. ڕەنگە یەكەمجار ئەم شێواندنەی نەورۆز بگەڕێتەوە بۆ ئەوەی كە بەپێی هەندێ تێڕوانینی ئایدۆلۆجیك، دەست لە مێژوو وەردەدرا و كاوە وەك خیانەتكار ناوزەد كرا و زوحاكیش وەك قارەمان، كە ئەمە دوورە لە ڕاستیی ئەو گێڕانەوانەی كە لە بەردەستدان. بۆیە لە درێژەدا دەخوێنینەوە:
ڕاستییەكەی زۆربەی سەرچاوە مێژووییەكان بە هیچ جۆرێك كاوە و زوحاك وەك خەڵكانی سەربە دوو نەتەوەی جیاواز باس ناكەن و وەك یەك دەیانبینن. ئەوە ئەمڕۆ هەندێ نووسەری كوردە كە بۆ مەبەستی ئایدیۆلۆجی خۆیان، خەریكە ئەو مانایەی پێ دەدەن. مێژوونووسی سەردەم نابێت بەو جۆرە سادەیە مامەڵە لەگەڵ مێژوودا بكات. ئەمڕۆ كریستیانەكان سێ جەژنی سەرەكی دەكەن، جەژنی كریسمس، جەژنی سەری ساڵ و جەژنی ئیستەر. ئەو سێ جەژنە هەرسێكیان پێش ئاینی كریستیان لە ناو ڕۆمەكاندا كراون. ئەمڕۆ مێژوونووسانی ئەوروپی هەوڵ دەدەن لە بنەچەی ئەو سێ جەژنە بگەن، بەڵام سەرەڕای بەڵگەی یەكلاكەرەوەی مێژوویی لەبارەی ئەو سێ جەژنە، ئەوان نایەن بە خەڵك بڵێن ئەو جەژنە جەژنی كریستیانی نییە و نابێت ئاهەنگ بگێڕین.
كەچی مێژوونووسی كورد زۆر بە سادەیی و بەبێ بەڵگە، داستانێكی هەزاران ساڵە كە وەك ڕوون كرایەوە بۆچوونی چەندان نەتەوە و فەرهەنگی چووەتە سەر، سەرەڕای ئەوە بە زۆر دێت و دەیەوێ بۆ مەبەستی ئایدیۆلۆجی خۆی، ڕەتی بكاتەوە، خەریكە بە ئەبوحەنیفەی دینەوەری كورد دەڵێت، نەدەبوو تۆ نزیكی هەزار و 200 ساڵ لەمەوبەر، بنەچەی كورد ببەستیتەوە بە ئەفسانەی زوحاك و كاوەوە. بە ئەحمەدی خانی دەڵێت كە نزیكی 300 ساڵ لەمەوبەر نەدەبوو لە مەم و زیندا باسی خۆشیی جەژنی نەورۆز بكەیت. بە شاوەیس قوڵی دەڵێت تۆ هەڵە بوویت كە كاوەت بە كورد لە قەڵەم دا و بە شارەزوورییەكان دەڵێت ئێوە نەدەبوو شارۆكەیەك بە ناوی كاوەوە ناوبنێن "مێركاوە".
ئەمە نەك مێژوونووسین نییە، بەڵكو تاوانە بەرانبەر بە فەرهەنگ و مێژووی نەتەوەیەك. دیارە ئەركی مێژوونووسە كە هەمیشە لە دابونەریتە كۆمەڵایەتی و ئاینییەكان بكۆڵێتەوە، بەڵام لێكۆڵینەوە لە دابونەریت نابێت وامان لێ بكات توندڕەوانە مامەڵە لەگەڵ فەرهەنگ و مێژووی سەتان و هەزاران ساڵەمان بكەین و بە نووكە قەڵەمێك ئەو جەژنە گرنگە هەڵبوەشێنینەوە.
پێم وایە ئەوەی وەك ڕاستییەكی ڕوون لەم خوێندنەوە و شیكارییەی نەورۆزدا دەیبینینەوە، ئەمەیە كە نەورۆز هەل و دەرفەتێكە بۆ باڵاكردنی نەتەوەكان، كێ لە هەموو ئەو نەتەو‌انە پێشەنگتر و شایستەتر كە خاوەندارێتی لە ڕێوڕەسمێكی پیرۆز و مەعنەویی وابكات جگە لە كورد، جگە لە نەتەوەیەك كە ئێستە ژنان و كچانی لە ڕۆژهەڵات پێشەنگایەتیی ڕچەشكێنترین و جیاوازترین ڕابوون دژی یەكێك لە سیستمە سیاسییە كۆنباو و تولیتارەكان دەكات، ئایا ڕابوونی كاوە دژی زوحاك شتێكی لەمە زیاتر بوو؟ ئێستە لە باتی كاوە، ژینا و ژیناكان لە گۆڕەپاندان،، بەڵام پەیام و ئامانج هەر یەك شتە، ئازادی بۆ نەتەوەكان لە دەستی خوێنڕێژ و ستەمكار.