لە ماوەی ڕابردوودا حكوومەتی سوید، بە فەرمی ڕێگریی لە خێزانێكی ئەو وڵاتە كرد كە منداڵە تازە لەدایكبووەكەیان ناو بنێن (فلادیمێر پوتین). بەو بیانووەی گوزارشت و هاوشێوەیە لەگەڵ ناوی سەرۆكێك كە ئێستە بكەری سەرەكیی هەڵگیرسانی شەڕی ڕووسیا و ئۆكرانیایە. بێگومان ناونانی هەر كەسێك، مافێكی ئاسایی و یاسایی و سروشتیی هەر كەسێكە، تەنانەت كەسانێك ناویان هیتلەر و سەدامە، كەچی ئەم وڵاتە كە سینبولی ئازادی و مافەكانی مرۆڤە، ڕێگریی لەوە دەكات ناوی پوتین لە منداڵێكی سویدی بنرێت، بەمەش ئازادی تاك و ناونان پێشێل دەكات، چونكە پرسێكی گەورەتر هەیە، ئەویش ئاسایشی نەتەوەیی و نیشتمانییە كە دەشێ بەهۆی ئەو شەڕەوە لە ئایندەدا بكەوێتە مەترسییەوە.
ئازادی لە هەر شەوێنێك بێت، ئەگەر بە یاسا ڕێك نەخرێت و سنوورێكی بۆ دانەنرێت، جۆرێك لە بەڕەڵایی دێنێتە ئاراوە كە بەرزەفتكردنی ئاسان نەبێت. ئازادی، بەپێی واقیعی كۆمەڵایەتی و پەروەردەیی و ژیاری هەر كۆمەڵگەیەك دەگۆڕێت، وابەستەیە بەو ئاكار و نۆرمە كۆمەڵایەتی و مرۆیی و فەرهەنگییانەی بوونیان هەیە.
بۆ نموونە، هەرگیز سووتاندنی قورئان، دەلالەت لە ئازادی ناكات، چونكە لە پەراوێزی ئەو ئازادییەوە، هەست و نەستی ملیۆنان مرۆڤ بریندار دەكرێت و ئازادییە ئاینییەكەیان پێشێل دەكرێت. دەشێ ئەوەی لە خۆرئاوا گونجاو بێت، لێرە بە پێچەوانەوە بێت، بۆیە ئازادی پرسێكە ئەگەر ئەقڵانی مامەڵەی لەگەڵ نەكەی، دوور نییە ببێتە هۆی شڵەژانی كۆمەڵگە و تێكدانی ئاشتەوایی كۆمەڵایەتی و نەتەوەیی.
بە داخەوە لە هەرێمی كوردستان بە تایبەتیش لە دوای پەیدابوونی تۆڕِەكانی كۆمەڵایەتی و بەرفراوانبوونی زەوینەی چاپ و بڵاوكردنەوە، ساڵانێكە لە پەراوێزی ئازادییەوە، ئەوەی شیاوی گوتن نییە، دەگوترێت. ئەوەی شیاوی كردن نییە دەكرێت. بێ ڕێزییەكی گەورە بە خاك و نیشتمان و سیمبولە نەتەوەییەكان و فەرهەنگ و كولتوور و مێژوو و ئاڵا و زمان دەكرێت. بێباكییەكی گەورە تا ئاستی كوشتن و سڕینەوە بۆ بەرانبەر هەیە و بە ئاشكرا بانگەشەی هزرێك دەكرێت كە نامۆ و نەگونجاوە بە مێژوو و كولتووری كوردی.
بە تەنیا گوزەرێكی خێرا بە تۆڕەكانی كۆمەڵایەتیدا و ئەو پۆست و كۆمێنتانەی دەنووسرێن، بەسە بۆ ئەوەی تێبگەین چ زمانێكی جنێوئامێز و بێ سانسۆر و ناكۆمەڵایەتییانە، بەركارە.
ئێستە لە كوردستان دۆخێك هاتووەتە ئاراوە كە لە تێگەیشتنی بەشێكی زۆری مرۆڤی كورددا، ئازادی بە بەڕەڵایی تێبگات و وا دەزانێت ئازادی ئەوەیە، هەرچییەك مەبەستت بوو، هەرچییەك ویستت، دەتوانی بیكەیت، تەنانەت بوون بە داعشیش جۆرێكە لە ئازادی، لە كاتێكدا ئەمانە هەڕەشەی گەورەن بەسەر ئازادی و هەبوونی ئازادییەوە و ئەگەر ڕێگرییان لێ نەكرێت.
بە بڕوای من، ئێمە لە هەرێمی كوردستاندا كێشەی ئازادیمان نییە، بەڵكوو كێشەی چۆنیەتیی مامەڵەكردن لەگەڵ ئازادی هەیە، بەو مانایەی ئێمە ئازادی و بەڕەڵاییمان تێكەڵ كردووە، لە كاتێكدا لە وڵاتە هەرە دیموكراسییەكانیشدا، ڕێ بە هەموو شتێك لە پەراوێزی ئازادییەوە، نادرێت.
لە كۆمەڵگەیەكد كە هۆشیاریی تاك لە ئاستێكی بەرزدا نییە و دیدێكی یاسایی و هزریی بۆ ئازادی نییە، زۆرجار سنوورەكانی نێوان ئازادی و بەڕەڵایی نامێنن و لەو پەراوێزەیشەوە كەسانێك ئەو بڕوایەیان لا دروست دەبێت كە ئازادی مانای ئەوەیە هەرچییەك ویست و مەبەستت بوو بیكەی، بێ ئەوەی گوێ بە ئاسایشی نەتەوەیی یان شیرازەی كۆمەڵایەتی ژیان و مرۆڤەكان بدرێت.
كەسانێك هەن، لە ژێر ناوی ڕۆژنامەنووسیدا سیخوڕی بۆ وڵاتان دەكەن، كەچی كاتێك دەزگا تەناهییەكان و دادگا بە بەڵگە ئەو تۆمەتەیان بە سەردا ساغ دەكاتەوە، دەیان بە ناو ڕێكخراو و سەتان بە ناو چالاكی مەدەنی، دێنە دەنگ و ئەمە بە نەبوونی ئازادی و بەرتەسككردنەوەی دەزانن. بە ناو چالاكی مەدەنی وا هەن، هەموو ئەو دەنگە تۆماركراوانەی لە پێوەندییەكی تەلەفۆنیدا، لە نێوان خۆی و بەرپرسێك، یان هەر كەسێكی تردا بێت، بڵاوی دەكاتەوە، ئەمە لە كوێدا ئازادییە؟ مەگەر ئەم كارە ئەوپەڕی بێ مۆراڵی و ناپەرسیاریی نییە؟.
هەموو پێوەندییەك بەشێكە لە ژیانی تایبەتی و نهێنی و كەسی، تەنانەت بەبێ پرسی دادوەر، نابێ گوێ یان سەیری ناوەڕۆكی پێوەندی تەلەفۆنی كەسێك بكرێت، كەچی كەسانێك ئەمە دەكەن كە لە ئەوروپا دەژین و هێشتا بە ئەقڵی سەدەكانی ناوەڕاست بیر دەكەنەوە. چوونە ناو ژیانی تایبەتی كەسەكان، شكاندن و ئەتككردنیان لە ڕێی پۆست و كۆمێنتەوە، بڵاوكردنەوەی وێنەی خێزانی، جنێودان بە خاك و ئاڵا و ئاین و سییمبولێكی نەتەوەیی، لە كوێدا ئازادییە و پێوەندی بە ئازادییەوە چییە؟. ئەو زمانەی لە تۆڕەكانی كۆمەڵایەتی بەرجەستە دەكرێت كە هیچ بنەمایەكی زمانی و ئاكاری و ئادابی تێدا نییە، چ پێوەندییەكی بە ئازادییەوە هەیە؟.
ئازادی، وەك هەر چەمك و دۆخێكی تری سیاسی و كۆمەڵایەتیی ژیان، دەبێ ڕێك بخرێت و بە یاسا ڕێوشوێنی بۆ دابنرێت، تا كەسانێك بزانن جیاوازی لە نێوان ئازادی و بەڕەڵاییدا چییە؟ ئێمە هەرێمێكین هەر چوار دەورمان بە دوژمنان تەندراوە و لەناو دەمی ئەژدیهاداین، هێشتا لە قۆناغی ڕزگاریی نیشتمانیداین، دوژمنان بۆیان بلوێت وەك ئەوەی تیرۆریستانی داعش كردیان، لە ناومان دەبەن، هەموو ئەمانە ئەوە دەخوازن مامەڵەیەكی ئەقڵانی و بەرپرسیارانە لەگەڵ ئازادی و لێكەوتەكانی بكەین. بزانین سنوورەكانی ئازادی لە كوێ دەست پێ دەكەن و لە كوێ كۆتایان پێ دێت، چونكە پرسی گەورەتر لە ئازادی هەیە. كاتێ نەتەوە و ئاسایشی نیشتمانی لە هەبوونی بە ناو كردەوە و ڕەفتارێكی بە ناو ئازادیدا دەكەونە بەر مەترسی، ئیتر دەبێ سنوورێك هەبێ بۆ ئازادی.
ئێستە سوید تاوتوێی دەركردن و وەرگرتنەوەی مافی پەنابەریی لە سەلوان مۆمیكا دەكات، چونكە بۆ ئەو وڵاتە، ئاسایشی نەتەوەیی و ناوخۆیی گەورەترە لەوەی سەلوانێك ئازادی هەبێت یان نا. ئەمە ئەگەر بۆ وڵاتێكی ئەوپەڕی دیموكراسی و پێشكەوتوو وەها بێت، دەبێ بۆ كوردستان چۆن بێت كە هەمیشە ئاوات و خەونی دوژمنانە لە ناوی بەرن؟ بۆیە دەبێت هەموومان بزانین سنوورەكانی ئازادی تا كوێیە.