گوتاری سەرۆك بارزانی خودانی ستراتیج و باوكانە و بەرهەمهێن بوو

دەمانەوێ وەك بەشێك لە شیكاری گوتاری بانگەشەی هەڵبژاردن گوتاری سەرۆك بارزانی شیكار بكەم، كە خودانی پەیام و ستراتیج بوو لە پێناو بیناكردنی بنەما گرنگ و پتەوەكانی هەنگاوی ئایندە، گوتار لە كردەوەدا بریتییە لە ڕاپەڕاندن و بەرنامەڕێژی بۆ بەدیهێنانی بەكردەوەی ئایندەیەكی سیاسی ماندار و بەهادار. 

دەتوانم بڵێم لەڕووی سیاسییەوە بناغەی هەنگاوی ڕوون و ڕاشكاوانەیە، لەڕووی دەروونی و ئاخاوتن و زەوینەسازی بۆ ئەوەی ڕكابەرەكانی بدوێنێ و زەوینەی گفتوگۆ و لێكبوردەیی دروست بكات "گوتارێكی باوكانە" بوو، بەتایبەتی ئەگەر بەوردی شیكاری ئاواز و شێوازی دەربڕین و گوزارشتی ئەم زاراوەیە بكرێت، كە گوتی: "من بەو بەڕێزانە دەڵێم، كاكە ئێمە هەموومان ئاخیری كوردین، كوردستانین، خەڵكی ئەم وڵاتەین". سەیری ئاواز و هێز و وزەی گوتنی (كاكی خۆم، لە كاتی ئاخاوتن و گوتارەكە بكەن" ئینجا دەزانن ئەم پێگەیە و ئاخاوتنە چەندە ڕیشەكەی هەست و نەستێكی باوكانە لەخۆ دەگرێت. ئێمە دەزانین پلە و پێگەی سیاسی و كۆمەڵایەتی و كاریزمای سەرۆك "باوكانەیە" و ڕێبەر و سەرچاوەی دواین بڕیار و فەرمانە لە دۆزە هەر ستراتیجییەكان. 

لەبەرئەوە كە شیكاری گوتاری سەرۆك بارزانی دەكەین، نەخشەڕێگە و تێڕوانین و كار بۆ ناسنامەی نەتەوە و پەرەپێدان و بیناكردنی كوردستانێكی كارا و خۆڕاگر و بەشدار لە ململانێ و قەیرانە زەقەكانی ناوچەكە دەبینرێت، بە واتای ئەوەی گوتار ڕاپەڕاندنی ستراتیجێكی سیاسییە، نەك نمایش و لەتكردن و پووچگەڕایی وەك هەندێك لایەن و گرووپ بە پێداگرییەوە كاری بۆ دەكەن.        

لەم شیكردنەوەیەدا وەك سەرچاوە پشتم بە ڕاپۆرتە هەواڵێكی (ئاوێنە) بەستووە كە بریتییە لە هەواڵ و تۆماری بەشێك لە گوتاری سەرۆك مەسعوود بارزانی و تێیدا هاتووە: یەكەمین كاری پەرلەمانی داهاتوو نووسینی دەستوور و هەروەها سڕینەوەی شوێنەواری ئەو پلان و بڕیارانەیە، كە لە دژی هەرێم دەرچوون و دووپاتیش دەكاتەوە كە  دوای هەڵبژاردن، نابێت ئەم فەوزایە لە كوردستان بمێنێت و كۆتایی بە هاوپەیمانیی مافیا و تیرۆر دەهێنرێت و دەشڵێت، دوای هەڵبژاردن پارتی بە دڵێكی فراوان دەستی برایەتی بۆ هەموو لایەك درێژ دەكات، تاكە مەرجیشی "دڵسۆزی و وەفادارییە بۆ خوێنی شەهیدان و بۆ خاكی كوردستان."

ئاوێنە: ڕۆژی سێشەم مەسعوود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، لە دواین كەرنەڤاڵی بانگەشەی هەڵبژاردنی حزبەكەیدا لە یاریگەی فرەنسۆ هەریری لە هەولێر، گوتارێكی پێشكەش كرد و ڕای گەیاند، "لە یەكەمین هەڵبژاردنەوە تا ئەخیر هەڵبژاردن، پارتی هەر یەكەم بووە و لەمەودواش هەر یەكەم دەبێت." لە گوتارەكەیدا داوای كرد رۆژی ٢٠ی ئۆكتۆبەر هاووڵاتییان بچنە سەر سندووقی دەنگدان و "دەنگ بە لیستی ١٩٠ بدەن، بۆ ئەوەی كوردستان لە دەستێكی ئەمیندا بمێنێت."

سەرۆكی پارتی گوتیشی: "یەكەمین كاری پەرلەمانی داهاتوو نووسینی دەستوورە، هەمواركردنەوەی هەندێك یاسایە، دەركردنی هەندێك یاسای ترە، سڕینەوەی شوێنەواری ئەو پلان و بڕیارانەیە كە لە دژی هەرێم دەرچوون و ویستیان قەوارەی هەرێم نەهێڵن و تێكی بدەن." دووپاتی كردەوە كە "دوای هەڵبژاردن نابێ ئەم فەوزایە لە كوردستان بمێنێت، یەك هەرێم، یەك پەرلەمان، یەك حكوومەت، یەك هێزی پێشمەرگە و كۆتاهێنان بە هاوپەیمانیی مافیا و تیرۆر، لە هەمووشی گرنگتر، كۆتاهێنان بە بازرگانی و دروستكردنی مادەی هۆشبەر كە گەورەترین مەترسییە لەسەر ئایندەی ئەم میلەتە و گەورەترین خیانەتە بەرانبەر بەم میلەتە دەكرێت."

مەسعوود بارزانی لەبارەی دروشمەكانی بانگەشەی هەڵبژاردنی لایەنەكان و دروشمەكانی حزبەكەی گوتی، "دروشمی پارتی دروشمی حزبێكە كە هەست بە مەسئوولییەتی مێژوویی خۆی دەكات بەرانبەر بە گەل و نیشتمان، ئارامی و ئاوەدانی، پێكەوەیی و خۆڕاگری، پارتی وەسیلەیە بۆ خزمەتی كورد و كوردستان. با تەماشای دروشمەكانی لایەنەكانی تریش بكەین، هەندێكیان لادانە و نەهێشتنە و دەركردنە، بەخوا خۆشیان دەزانن كە پێیان ناكرێ و ناتوانن."

سەرۆك گوتی، "تەمەنام دەكرد دروشمەكانی لایەنەكانی تر كێبەركێ بوایە لەگەڵ پارتی لەسەر پڕۆژەی باشتر، خزمەتگوزاریی باشتر، تەبایی و برایەتیی قووڵتر، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دوای هەڵبژاردنی ٢٠ی ئۆكتۆبەر، پارتی بە دڵێكی فراوان، بە هەستكردن بە مەسئوولییەتێكی گەورە، دەستی برایەتی بۆ هەموو لایەك درێژ دەكات، مەرجی ئێمە تەنیا یەك مەرجە، دڵسۆزی و وەفاداری بۆ خوێنی شەهیدان و بۆ خاكی كوردستان."

هەروەها ئاماژەی بەوە دا، "من بەو بەڕێزانە دەڵێم، كاكە ئێمە هەموومان ئاخیری كوردین، كوردستانین، خەڵكی ئەم وڵاتەین، بیر لەوە نەكەنەوە بە دژایەتی و تەحەدای پارتی شتتان دەست بكەوێت، بەخوا ئەوەی بە دۆستایەتی و بە برایەتی لەگەڵ پارتی دەستتان دەكەوێت، بە حەیاتی بەزۆر دەستان ناكەوێت و ئەوانەی خەون بەوەوە دەبینن كە پارتی بڕووخێنن، كاكی خۆم، كەسانی لە ئێوە گەورەتر، زاناتر، دەوڵەتی بەهێز، خۆیان تەجرووبە كرد و خۆیان ڕووخان، پارتی هەر ما و هەر دەمێنێت."

داوای لە ئەندامانی حزبەكەشی كرد كاتی خۆیان "خەسار نەكەن بە وەڵامدانەوەی وشەی سووك و هەڵوێستی سووك." و "تەركیز بكەنە سەر چۆنیەتیی پاراستنی هەرێم و پاراستنی ئازادی و دیموكراسی... بنیاتنانی ژێرخانێكی بەهێز بۆ هەرێمی كوردستان... خزمەتگوزاریی زیاتر بۆ خەڵكی كوردستان."

لە كۆتایی گوتەكەیدا سەرۆك مەسعوود بارزانی سوپاسی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراقی كرد و گوتی، "بە قسەی برادەران و هەڤاڵانمان، تا ئێستە كاری خۆیان بە ڕێكوپێكی كردووە، ئومێدەوارم هەروا بەردەوام بن و نەهێڵن هیچ لایەنێكی تر دەستێوەردان بكات لە هەڵبژاردن و ئەنجامەكانی هەڵبژاردن  ."  (مەسعوود بارزانی: دوای هەڵبژاردن كۆتایی بە هاوپەیمانی مافیا و تیرۆر دەهێنرێت، ١٥-١٠-٢٠٢٤ ،  ئاوێنە، 

https://www.awene.com/detail?article=117156). 

دەمەوێت پێش شیكاریی هەندێك لایەنی ئەم گوتارە نیشتمانەییە، ڕاشكاو و تەندروست و خودان هێز و پڕۆژە كوردینییە، كۆدەكان دەستنیشان بكەم.  كۆدە هەرە دیارەكانی ناو گوتاری سەرۆك بارزانی كە لە بانگەشەی هەڵبژاردن لە هەولێر پێشكەشی كرد، چەند كۆدێكی ستراتیجی و سەرەكیی تێدایە، گوتارەكەی وەك بەرنامە و پڕۆژەی هەنگاوە سیاسییەكانی دوای هەڵبژاردنە و دووپات لەسەر (برایەتی و تەبایی و كۆتاهێنان بە مافیا و ئاژاوە) بهێنرێت. گوتارەكەی لەسەر (مێژووێكی خۆڕاگرانە و سەركەوتن، لەسەر متمانە لەگەڵ خەڵك و دەنگەەر، لە پێناو دروستكردنی پێوەندییەكی برایانەی باش لەگەڵ لایەنەكان لە دوای هەڵبژاردن بینا كراوە. ئەم ئاراستەیە (توندڕۆیی و كاردانەوەی توندڕەوانەی دەروونی لایە و ئەندام و دەنگدەری پارتی خاو دەكاتەوە. بە واتایەكی تر بە پارتییەكان دەڵێت ئەوەی ئێستە (دەگوترێت و دەكرێت و داوای ڕووخانی پارتی دەكەن) هەر تەنیا بۆ كات و  سەردەمی بانگەشەی هەڵبژاردنە، ئێمە لای خۆمان وەك پارتی دەستی برایەتی بۆ هەموو لایەك درێژ دەكەین.

ڕاستییەكەی یەكێك لە كۆدە سەرەكییەكانی ئەم گوتارە، خاوكردنەوەی تووڕەیی و ساردكردنەوەی دەنگدەر و لایەنگرای پارتییە لە ڕووی دەروونییەوە، كە بەهۆی گوتاری ئاگرین و زاراوە خراپەكانی هەندێك لایەن ڕەنگە ڕقاوی بووبن. بەم قسانە هەموو شتێكی لە ڕق و كاردانەی نەرێنی كۆتایی پێ هێنا. ئەمەش بەستراوەتەوە بە‌هێزی گوتارەكە و بە پێویستی دروستكردنی هێز لە گوتارەكە و ستراتیجی سیاسی سەرۆك بارزانی بۆ ڕێگەگرتن لە (ئاژاوە و تێكدان و ئەو گریمانانەی بە هەموو توانایەكەوە مەیلی بەرەو تێكدان و سەرنەگرتنی هەڵبژاردن و كۆتایی پێهێنانی قەوارەی هەرێم بوو)، لەناو گوتارەكەیدا كە پشت بە عەقڵانییەتێكی قووڵی پشتئەستوور بە دوورخستنەوەی ئەگەری كێشە و كاریگەر و پابەندكردنی پارتییەكان بە ئاشتەوایی و هێمنانە، بانگەشەكردن و قبووڵكردنی واقیعی سەختی بانگەشە و ململانێ و گوتارە تووڕە بێ بنەماكانی ئەوانی تر بوو. 

 یەكێكی تر لە كۆدەكانی ناو گوتارەكەی بریتییە لە "بەدەستهێنانی دەستكەوتی زۆرتر لە ڕێگەی گفتوگۆ و تەبایی لای پارتی، نەك دژایەتی و دوژمنكاریی و ڕووخاندن و نەهێڵان). لە ناو كۆدی ئەم گوتارەدا ژمارەیەك كردە قسەی ستراتیجی بەدی دەكرێت وەك ئەوەی نەخشەڕێگەی كاركردن و بڕیار و ئامۆژگاریی و هاندان و خاوكردنەوە و هاوئاهەنگیی سیاسی بێت لە دوای هەڵبژاردن. سەرۆك بارزانی لە جیاتی هێز، (هێزی وشە و گوزارشت و زاراوەی سیاسی) بەكار دەهێنێت، گوتارەكەی پشتئەستوورە بە (ڕاستگۆیی، متمانە، هێز و پرسیاری لەسەر بنەمای داواكردن و بەدەستهێنانی دەستكەوت و زەوینەسازی بۆ ئایندەیەكی هاوسەنگی باشتر و یەكدەنگی و یەك حكوومەتی و یەك پێشمەرگە).

وەك (بێنفیست) ئاماژەی پێ دەكات، جیاوازییەكی گەورە لە نێوان زمان و قسە دەرناكەوێت، بەڵكو جیاوازییەكە لەناو قسەگۆكردندایە و مەبەستیش لێی ئەوەیە كە دەگوترێت قسەكردن كردە قسەیە. (فرانسوز ارمینكو، المقاربە التداولیە، ترجمە سعید علوش، مركز الانما‌و القومی، ١٩٨٦، ٧). پێم وایە سەرۆك بارزانی لە هەموو خودان گوتارەكان شارەزایانەتر و كاریگەرتر لە بەكارهێنانی زمان و قسەكردن و ئاخاوتن، ئامانجە هەر سەرەكییەكانی بەدەست دەهێنێت. 

بۆ ئەوەی باشتر لە چەمك و پەیام و مەبەستەكانی ناو ئەم گوتارە بگەین، كە بەردی بناغەی (شارستانیبوونی بانگەشە و هەڵبژاردن و یەكتر قبووڵكردن و دوورخستنەوەی توندوتیژی) بوو، ژمارەیەك (كردە قسە)ی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆی نیشان بكەین. كردە قسە تیۆرێكە شیكاری ئەوە دەكات چۆن (لەڕێگەی بەكارهێنانی وشە كارێكی بەكردەوە دەكرێت)، هەندێكی تر لە كۆدەكانی گوتارەكە ئەمانەن:   

پارتی هەر یەكەم دەبێت و هەر یەكەم بووە

دەنگ بە ١٩٠ بدەن، تا لە دەستێكی ئەمین بن

بەرنامەی داهاتوو:

نووسینی دەستوور

هەمواركردنی یاسا

دەركردنی هەندێك یاسا

سڕینەوەی شوێنەواری پیلان و بڕیارەكان دژی هەرێم

كە ویستیان قەوارەی هەرێم تێك بدەن و نەهێڵن

نابێت فەوزا بمێنێت

یەك پەرلەمان، یەك حكوومەت، یەكەم هێزی پێشمەرگە

كۆتاهێنان بە هاوپەیمانی مافیا و تیرۆر

كۆتاهێنان بە بازرگانی مادەی هۆشبەر

هەم مەترسییە و هەم خیانەتە لە میلەت

دروشمی پارتی هەستكردنە بە بەرپرسیاریەتی مێژوویی:

بەرانبەر (گەل، نیشتمان، ئاوەدانی، پێكەوەیی، خۆڕاگری)

پارتی وەسیلەیە بۆ خزمەت

دروشمی لایەنەكانی تریش:

(لادان و نەهێشتن و دەركردن)

بەخوا خۆشیان دەزانن پێیان ناكرێ و ناتوانن.

با كێبەركێ لەسەر:

(پڕۆژەی باشتر، خزمەتگوزاری باشتر، تەبایی و برایەتی قووڵتر بێت)

دەستی برایەتی بۆ هەموو لایەك درێژ دەكەین

یەك مەرجمان هەیە (دڵسۆزی و وەفاداری بۆ خوێنی شەهیدان)

لە ئاخیری هەموومان كوردین، كورستانین خەڵكی ئەم وڵاتەین

بە دژایەتی پارتی شتان دەست ناكەوێت

بەخوا ئەوەی بە دۆستایەتی و برایەتی لەگەڵ پارتی دەستان دەكەوێت، بە حەیاتی بە زۆر دەستان ناكەوێت.

ئەوانەی خەون بە ڕووخانی پارتی دەبینن خۆیان ڕووخان

داوا لە دەنگدەران دەكات:

وەڵامی وشەی سووك و هەڵوێستی سووك نەدەنەوە

تەركیز لەسەر چۆنیەتی پاراستنی هەرێم و ئازادی و دیموكراسی بكەن

بنیاتی ژێرخانی هەرێم بە‌هێز بكرێت

خزمەتگوزاری زیاتری خەڵك بكرێت

سوپاسی كۆمسیۆن

لە گوتارەكەی سەرۆك بارزانیدا ژمارەیەك كۆد و پەیام و نەخشەڕێگە و تێڕوانینی سیاسی ستراتیجی هەیە، گوتارەكەی لەسەر بنەمای شێوازی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ لە گەیاندنی پەیام و مەبەستەكان بینا كراوە. ئەم گوتانە لەیەك كاتدا هەم بانگەشەیە و هەمیش بڕیار و ئامۆژگاری و ڕێنوێنی و هوشدارییە. گوتارەكەی گوتارێكی باڵا و خاوەن دەسەڵات و گوتارێكی دەسەڵاتدارە، گوتارێكی نیشتمانییە و داكۆكیكردنە لەسەر پارێزگاری و مانەوە و پێشخستنی قەوارەی هەرێمی كوردستان. 

لە گوتارەكەدا ژمارەیەك كردەقسە، یان ڕاپەڕاندنی ژمارەیەك كار بە وشە هەیە، لەوانە:

كردەی هۆشداری و بەئاگاهێنانەوە: 

پارتی هەر یەكەمە و هەر یەكەم دەمێنێتەوە، واتە بە لایەنەكانی تر دەڵێت گرە و لەسەر شتێك مەكەن كە ڕوو نادات و ناتوانن بەدی بهێنن. ئەمە لە هەمان كاتدا كردەی هاندان و متمانە و دڵنیایی بۆ ئەندام و لایەنگرانی پارتیشی لەخۆ گرتووە. ئێمە دەزانین قسە و بۆچوون و تێڕوانینی سەرۆك بارزانی وەك سەنەد و بەڵگە و حوكم وایە. 

كردەی داواكردن و فەرمان:

 لە ئاماژەكردن بە بەرنامەی دوای هەڵبژاردن، یان كردەی بیركردنەوە لەبارەی ئایندە ڕاشكاوانە لە گوتارەكەیدا ئاماژە بەوە دەكات كە دەبێت لە دوای هەڵبژاردن كار بكرێت، واتە كردەی داواكردن بەشێوەی فەرمان و پێویستی بەدیهێنانی هێزی ڕاپەڕاندنی پەیام و مەبەستەكانی ناو گوتارەكەی لە (سەركەوتنی هەڵبژاردن و تەبایی و یەكخستن و یەكبوون) دەبینێت، لە فۆرمی داواكاریی، فەرمان دەكات لە بەرنامەی داهاتوودا (نووسینی دەستوور و هەمواركردنی یاساكان و دەركردنی یاسای نوێ و سڕینەوەی شوێنەواری پیلان و بڕیارەكان دژی هەرێمی كوردستان، نەهێشتنی ئەو سیاسەتەی كە ویستیان قەوارەی هەرێم تێكبدەن وەك ستراتیج بەكار بهێنن، بۆیە داوا دەكات نەهێڵن ئەم شتانە بمێنێت، بەكردەوە لە بەكارهێنانی زماندا كە خاوەن گوتار بە زمانی (داواكردن) دەئاخڤێت، لە كردەوەدا (كردەی فەرمان و حوكم و بڕیار) ڕادەپەڕێنێت. لە تەك ئەوەشدا داوا دەكات و هۆشداری دەدات كە نابێت فەوزا بمێنێت، دەبێت (یەك پەرلەمان و یەك حكوومەت و یەك هێزی هێزی پیشمەرگە) هەبێت و كۆتاییش بە (هاوپەیمانییەكانی مافیا و تیرۆر) بهێنرێت.  

كردەی گوتار لە زمانی گوتار:

لە بانگەشەی هەڵبژاردندا هەر لایەنە و بەشێوەیەك قسە دەكات و زمانی بەشێوەیەك بەكار دەهێنێت كە گوزارشت لە دۆخ و دەروون و پێكهاتە و شێوازی بیركردنەوە و نیازە نادیارەكانی ناخی قسەكەر بكات، كە پێی وایە دەتوانێت لەم ڕێگەیەوە زۆرترین دەنگدەر لە دەوری خۆیدا كۆ بكاتەوە. كردەی گوتاری زمان لای سەرۆك بارزانی بریتییە لە زمانێكی فەرمی بەرز، دوور لە كاردانەوەی دەروونی خراپ، باوكانەیە، ئامۆژگارییە، نەخشەڕێگەی كاركردنە. لە گوتارەكەیدا دەبێژێت (بەخوا ئەوەی بە دۆستایەتی و برایەتی لەگەڵ پارتی دەستان دەكەوێت بە حەیاتی بە زۆر دەستان ناكەوێت). لەم ئاخاوتنەدا زمانی (بەزەیی و ئامۆژگاریی و هاندان و ڕێنوێنی و تكا و ئامۆژگاریی و پێدانی زانیاریی) بەرجەستەیە. ئەم هەموو كردانە لە ئەنجامی سەركەوتووانە بەكارهێنانی زمانی گوتار لەیەك كاتدا ڕادەپەرێنێت. ئەمانە دەبنە بنەما بۆ دەرخستنی پێگە و هێز و كارایی خودی گوتارەكە، هەروەها پێویستی دەركەوتنی هێزی گوتارەكەش پێشان دەدات. تەنیا راشكاوانە دەڵێت (خۆتان لە وشەی خراپ) بپارێزن، واتە ڕوونی دەكاتەوە زمانی زبر ئەنجامی نابێت و كەسێكی خراپ دروست دەكات.

كردەی پێوەندیكردن:

لایەنێكی تری ناو زمانی گوتارەكە دۆزینەوە و بەكارهێنانی زمانە بۆ گەیاندنی پەیام و دروستكردنی پێوەندییەكی متمانەدار و  بەهێز لەگەڵ ئەندام و لایەنگر و دۆست و دەنگدەری حزبەكەیان و پەڕینەوەشە بەرەو سنووری ئەوانەی هێشتا یەكلا نەبوونەتەوە، هەندێك جاریش زەوینەی گفتوگۆ لەگەڵ دەنگدەری لایەنەكانی تریش دروست دەكات و كاریگەرییان لەسەر پێك دەهێنێت. بەپێی ئەو دەوروبەرەی قسەی تێدا دەكەن. سەرۆك بارزانی بە دەنگدەركانی خۆیان و سەرجەم دەنگدەران دەڵێت، لە بەكارهێنانی زمان وریا بن (وەڵامی وشەی سووك و هەڵوێستی سووك نەدەنەوە)، بەپێی شیكاری پراگماتیكی و تیۆری كردەقسە، هەندێك شتمان لە ناو پرۆسەی بانگەشەی ئەم هەڵبژاردنە بۆ ڕوون دەبێتەوە، بێ ئەوەی ناویان بهێنرێت و ناڕاستەوخۆ ئاماژەی بۆ دەكرێت، وەك:

یەكەم: هەندێك كەس گوتاری سووك و هەڵوێستی سووكیان هەیە و ئەم چەشنە بۆ سووكایەتی و ڕەخنە و هێرش دژی ئەوان بەكار دەهێنن، بۆیە لە ڕێگەی (كردەی داواكردن، فەرمان دەكات كە ئەم شێوازە زمانە بەكار نەهێنن و خۆیان بەوەڵامی ئەم شێوازە ئاخاوتنە خەریك نەكەن). 

دووەم: پێویستە زمانی باڵا و سەنگین و دروست و هەڵوێستی بەهادار پێشان بدەن و گوتاریان پشت بە متمانە و تەبایی ببەستێت.

سێیەم: زمانی سووك كارێكی باش نییە، دەبێت لێی دوور بكەونەوە، چونكە ئەم شێوازە دەنگدەر بە شتی لاوەكی مژول دەكات و ئەنجامی نابێت و لە ستراتیجی بنەڕەتی كە هاندان و زیادكردنی ڕێژەی دەنگدەرە دوور دەخاتەوە.

كردەی ڕاپەڕاندنی كار و ئەرك:

گوتاری پشتبەستوو بە كردەقسە، یان ئەو گوتارانەی بەكردەوە كارێك و ئەركێك و پتریش لە كارێك لەخۆ دەگرن، بێگومان وشە بەكار دەهێنن، ئاخاوتن و گوتن بەكار دەهێنن و زەوینەی گفتوگۆ بەهێز دەكەن و لە پێناو ڕاپەڕاندن و جێبەجێكردنی كردەیەك و كارێك، وشە وەك هێز و گوتن وەك سەرچاوەی شەرعی گەیشتن بەئامانج دەبینن. سەرۆك بارزانی داوا لە دەنگدەرانی پارتی و كوردستان دەكات، كە كردەیەكی بەكردەوە ئەنجام بدەن، ئەویش بریتییە لە: داواكردن لێیان كار بكەن لەسەر "چۆنیەتی پاراستنی هەرێم و ئازادی و دیموكراسی و بنیاتی ژێرخانی هەرێمێكی بەهێز" و "پڕۆژە و بەرنامەی خزمەتگوزاری" پێشكەشی خەڵك بكەن و ململانێ لەسەر بنەمای (پڕۆژە) بێت.

ئەو نایەوێت وەسفی گوتارەكەی هەمووی چڕ بكاتەوە لە وەسف و پیاهەڵدان و ستایش، بەپێچەوانەوە هەتا لە گێڕانەوەی چیرۆكی سەركەوتنەكانی تر، بەكورتە دێڕێك ئەمە ئاماژە پێ دەكات و هەندێك بابەتی وەك (هێز و مانەوە و خۆڕاگری) پارتی تەنیا لە ڕێگەی نیشانە و هێمای وشەدار نمایش دەكات. 

پێویستی هێز كردە قسە:

ئەو بارەی پێوەستە بەزمان، وا باس دەكرا تەنیا ئەركێكی هەیە ئەویش پێناساندنی دۆخێكە، ئەم بۆچوون و بڕوایە بەهەڵەی وەسفی واتایی ناو دەبرێت، هەموو گوتنێك دۆخی وەسفی تێدایە، بەڵام ئەم وەسفە لە خۆیدا هەموو شتێك نییە، بەزۆری وەسفێكی قووڵتر لە دوای وەسفەكە هەیە. ئەویش مەبەستی قسەكەرەیە. گوتنەكە لەوانەیە ئاگاداركردنەوە بێت، یان ڕاسپاردن، یان هەڕەشە، یان ڕەخنە، یان وازیكردن، یان گفتدان، یان پیرۆزبایی... تاد بێت. بەم شتانە دەڵێن كردە قسەیی. (محمد معروف فتاح، زمانەوانی، ئەكادیمیای كوردە چاپخانی حاجی هاشم، هەلێر، ٢٠١١، ٢٠٧).    

لە وەسفێكدا سەرۆك بارزانی دەبێژێت، (لە ئاخیری هەموومان كوردین، كورستانین و خەڵكی ئەم وڵاتەین) لە پشت ئەم وەسفە وەسفێكی نادیار هەیە كە دوای لێوردبوونەوە و لێكدانەوە دەزانین چییە. ڕاستە ئەمە وەسفكردنی تێدایە، بەڵام زەوینەسازیی تێدایە بۆ ئەوەی بەهەموومان بڵێت، بە دەنگدەرەكان و لایەنە سیاسییەكان بۆ مێژووش بەتایبەتی شتێك بڵێت، داوا دەكات و هۆشداریمان پێ دەدات باشترە بیر لە شێواز و تەكنیك و  قسە و ئاخاوتنی لەبارتر بكەینەوە، چونكە ئەم وەسفە دەمانگەیەنێتە كردەیەكی تر و بە دۆخێكی تر كە وەسفكراوی نادیار و نەگوتراومان دەبەستێتەوە، ئەویش بریتییە لە (برایەتی و لەیەكتر گەیشتن و ئارامی و وەك یەكبوون). بۆیەشە لە وەسفی دۆخەكە و ئەو ڕووداوانەی دژی پارتی بوون دەڵێت: (بەخوا ئەوەی بە دۆستایەتی و برایەتی لەگەڵ پارتی دەستان دەكەوێت، بەحەیاتی خۆتان بە زۆر دەستان ناكەوێت). واتە ئەو لەم گوتنەدا تەنیا مەبەستی وەسفی بەهێزی پارتی، یان بەزاندنی سنووری داواكارییەكانی ئەوانی تر نییە، بەڵكو كردەی (پێدانی زانیاریی و ساخكردنەوە و بانگكردن و هاندان و لەیەكگەیشتن و تەبایی نمایشی نیازی سەرەكی و ڕەفتاریشە) و وەسفێك ڕادەپەڕێنێت، نە نەگوتراوە و نابینرێت. هێزی كردە قسە و پێویستی هێزی كردە قسە لەوەدایە (چی دەگوترێت و لەپێناو چی ئەم شتە دەگوترێت، پێوەندیی قسەكردنەكە ڕوو لە كوێیە و مەبەسەتەكانی چییە)، واتە:

بەشەڕ و فشار و قسەی خراپ و پیلانگێڕی دژایەتیی پارتی هیچتان دەست ناكەوێت. كەسی تر بەهێزتر لە قسەكەرانی هەنووكە (سەردەمی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانە) خۆیان بۆ تێكدان و كۆتاپێهێنانی پارتی تاقی كردووەتەوە و لە ئەنجامیشدا خۆیان ڕووخاون. ئەمەش كردەی دووپاتكردنەوە و بیرهێنانەوە و گەڕانەوە بۆ مێژوو و قەیرانەكان و لە هەمان كاتدا كردەی سەلماندن و ساخكردنەوەیشی تێدایە. 

كردەی مەرج:

لەم گوتارەدا ڕاشكاوانە سەرۆك بارزانی ئاماژە بەبوونی كردەی مەرج دەكات، لەڕێگەی مەرجەكانیانەوە دەیەوێت لایەنەكان گفتوگۆ بكەن و زەوینەی لە یەكتر گەیشتن بسازێنن و مەرجەكەشی تەنیا بریتییە لە (دڵسۆزی و وەفاداری بۆ خوێنی شەهیدان). ئەمە لە (كردەوەدا مەرج نییە، بەڵكو لێبوردەییە) و ڕاستییەكەی  ناوی لێ ناوە تاكە مەرجی پارتی بۆ لە یەكتر گەیشتن و كاری هاوبەش، لە كردەوەدا مەرج نییە، بەڵكو دووپاتكردنەوەیە لەسەر بنەمایەكی گشتی هاوبەش و سازدانی دۆخیكی دەروونی و لێبوردەیی و  لەبیركردنی ئەو گێژاوە خراپەی هەندێك لایەن لە بانگەشەی هەڵبژاردن دروستیان كردبوو، ئەویش پێوەندی بە نیشتمان و خەڵكەوە هەیە. لە هەمان كاتدا بەناڕاستەوخۆ ئەوەمان پێ دەڵێت كە مەرج نییە هەموو لایەنەكان وەك پارتی (دڵسۆز و وەفاداری خوێنی شەهیدان بن)، ئەو لایەنانەی تر پێشانی نادەن كە ئەم مەرجەیان تێدا بێت، كە لە كردەوەدا مەرجێكی گشتگیری باوی بێ باجە، ئەركی سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئەخلاقی هەر لایەنێكە كە بیەوێت كاری سیاسی و نیشتمانی بكات، ئەم وەسفانەی تێدا بێت. 

هێزی كردە قسە:

ئەو هێزەی لەناو گوتاردا دەبێتە مایەی دەرخستنی مەبەست، بە گشتی لەناو گوتاری سەرۆك بارزانی هەیە، بێ ئەوەی ناوی هیچ لایەنێك بێنێت كە (پارتی) بە نموونە دەهێنێتەوە و ئاماژە بە ڕۆڵ و كار و ئیلتیزام و متمانەی ئەم حزبە دەكات، پێشانی دەدات لایەنەكانی تر لە ئاستی پارتی و توانا و متمانەی سروشتی لە ناو خۆیان و لەگەڵ خەڵك و لایەنە سیاسییەكانی تردا نین. بۆیە ڕاشكاوانە لە كردەی (بیرهێناوە)دا دەبێژێت: (پارتی وەسیلە بۆ خزمەت)، ئەمە ناڕاستەوخۆ ئەوە دەڵێت و بیریان دەهێنێتەوە كە لایەنەكانی تر بەداخەوە (حزب وەك ئامانج) دەبینین و دەیكەنە ئامرازێكی پیرۆز و لە سەرووی هەموو شتێكی دادەنێن. لایەنەكانی تر بە ڕاشكاوی بانگەشەی ئەوە دەكەن حزب و  گرووپەكانیان لە ئاستێكی باڵا و پیرۆزدان، ئەمەش لەوە دەردەبڕن و گوزارشتی لێ دەكەن، كە هەر ئەوان بەتەنیا دەتوانن لە كوردستاندا كاری باش و چاك و داهێنەرانە بكەن، ئەوانی تر هیچ نین و خراپ و تێكدەر و خراپەكارن، یان كە دەڵێن (تەنیا ئێمە) ئەمە لە كردەوەدا بەپێی شیكاری كردە قسە (خۆ پیرۆزكردن و گەورەتر بینین و فەرزكردنە).   

مەرجی سەركەوتنی كردە قسە لە گوتاری سەرۆكدا

بەپێی ئەو لێكۆڵینەوەی پێشتر لەبارەی ڕاپەڕاندنی كردە قسە لەناو گوتاری سیاسی كردوومە، گوتاری سەرۆك بارزانی لە تەك ئەوەی گوتاری گشتگیر و نیشتمانی و نەتەوەییە، هەتا ئاماژە بە بابەت و كەرەستە تایبەتەكانیش مانا و خواستی گشتگیریان لە پشتە، هەڕەشە ناكات، مەگەر لە بڕیاری یەكلایكردنەوەی مەسەلەكان گەیشتبێتە خاڵی كۆتایی، واتە هیچ قسەیەك بێ مانا و مەبەست و كردار دەرنابڕێت. 

چۆن كردە قسە بەدی دێت و دەكرێتە كردەیەكی بەرجەستەی هەستپێكراوی كاریگەر، بۆ ئەم پرۆسەیە دەبێت قسەكردن هەبێت. قسەكردنیش دەبێت گوتن و ئاوازە و جۆرەكانی دەربڕین و دەستەواژە و پشتبەستن بە واتا و سەرچاوەی هەبێت. بۆ ئەم مەبەستە (ئۆستن) هەندێك هەنگاوی دیار كردووە وەك:

١-دەبێت بڕیاردەر و وەڵامدەرەوەش بین لەبارەی پرسیارەكانمان.

٢-دەبێت لە هەواڵ، ئاگاداركردنەوە، یان دڵنیاكردنەوەكانمان شت بدەینە بەرانبەرەكەمان بێ ئەوەی داوای لێمان كردبێت.

٣- بڕیاری حوكمێكی یاسادان دەردەكەین، یان ئیرادەی خۆمان ڕادەگەیەنین.

٤- بەڕستەیەك دەئاخڤین، بەرانبەرەكەمان ئەو شتە پتر تێدەگات لەوەی خۆمان ویستوومانە.

٥- دەبێت ڕوون بین لەوەی ناومان لێ ناون، یان دەستمان پێ كردووە، یان ڕەخنەمان لێ گرتوون.

٦- ڕوو دەدات بیناسێنین، یان پێناسەی بكەین، یان بیانوێنین. ( Austin J. L , How To Do Things With Words, Printed In Gret Britain, Oxford University Press, 1962, 119). 

سەرۆك بارزانی لەم گوتارەدا دەڵێت، (كاكی خۆم ئەوەی بە دۆستایەتی و برایەتی دەستان دەكەوێت)، (بەخوا...). لە بەكارهێنانی (وشەی كاكی خۆم) و ( بەخوا) دوو دۆخ و وێناكردن و مەبەستمان بۆ دەردەكەوێت كە (ڕوونە، وەرگرەكان باشتر و پتر لەوە تێدەگەن كە قسەكەر ئاماژەی پێ دەكات، وەڵامی ئەو پرسیارانە دەداتەوە كە لەكاتی ئاخاوتندا ئاماژەی پێ دەكات، ئەویش ئەوەیە ئەوانەی دەیانەوێت شت و دەستكەوتی كەسی و حزبی بەدەست بهێنن، ئاماژە بەوە دەكات لە دۆخی برایەتی و دۆستایەتی نەك ڕكابەری توند زیاتریان دەست دەكەوێت. واتە بەكردەوە هێزی بەدیهێنان لەوەدایە، چەند ململانێ توند و دوژمنكارانە و خراپ بێت، پلەی بەدەستهێنانی دەستكەوت و شتەكان نزمتر دەبێت، بە پێچەوانەش دروستە. 

گوتار و قسەكانی سەرۆك بارزانی هەر بەتەنیا گێڕانەوە و هەواڵ و ئاماژە و بیرهێنانەوە نییە. هۆشداری و ئاگاداركردنەوە نییە، داواكاریی و فەرمان و پرسیار و وەڵام نییە، نەخێر ئەو كردەی بەدیهێنان و جێبەجێكردن پێڕەو دەكات. كردەی ڕاپەڕاندن و بەدیهێنان لە هێزی بەكارهێنانی وشەكان و بەرجەستەكردنی مەبەستی سیاسی و كۆمەڵایەتی و یاساییەكاندا بەرجەستە دەكات، ئەو هێزی ئاخاوتن و گوزارشتەكانی لە (حوكم و فەرمان و ئیلتیزام و جێبەجێكردنی بەكردەوە شتە سیاسییەكان) بەدی دەهێنێت. قسەكانی نەخشەڕێگە و خشتەی كاری سیاسی لەسەر بینا دەكرێت، قسەكانی لە پێناو نمایش و دەرخستن و ڕێكلام نییە، بەپێچەوانە ئەو دەزانێت لە چ هێز و توانا و ستراتیجێكەوە ئاماژە بە شتە سیاسی و قۆناغەكە و دۆخەكە هەستیارەكان دەكات.  بە (وشە دەیان كار ئەنجام دەدات). 

گوتاری سەرۆك بارزانی خودانی ستراتیج و باوكانە و بەرهەمهێن بوو

غازی حەسەن

دەمانەوێ وەك بەشێك لە شیكاری گوتاری بانگەشەی هەڵبژاردن گوتاری سەرۆك بارزانی شیكار بكەم، كە خودانی پەیام و ستراتیج بوو لە پێناو بیناكردنی بنەما گرنگ و پتەوەكانی هەنگاوی ئایندە، گوتار لە كردەوەدا بریتییە لە ڕاپەڕاندن و بەرنامەڕێژی بۆ بەدیهێنانی بەكردەوەی ئایندەیەكی سیاسی ماندار و بەهادار. 

دەتوانم بڵێم لەڕووی سیاسییەوە بناغەی هەنگاوی ڕوون و ڕاشكاوانەیە، لەڕووی دەروونی و ئاخاوتن و زەوینەسازی بۆ ئەوەی ڕكابەرەكانی بدوێنێ و زەوینەی گفتوگۆ و لێكبوردەیی دروست بكات "گوتارێكی باوكانە" بوو، بەتایبەتی ئەگەر بەوردی شیكاری ئاواز و شێوازی دەربڕین و گوزارشتی ئەم زاراوەیە بكرێت، كە گوتی: "من بەو بەڕێزانە دەڵێم، كاكە ئێمە هەموومان ئاخیری كوردین، كوردستانین، خەڵكی ئەم وڵاتەین". سەیری ئاواز و هێز و وزەی گوتنی (كاكی خۆم، لە كاتی ئاخاوتن و گوتارەكە بكەن" ئینجا دەزانن ئەم پێگەیە و ئاخاوتنە چەندە ڕیشەكەی هەست و نەستێكی باوكانە لەخۆ دەگرێت. ئێمە دەزانین پلە و پێگەی سیاسی و كۆمەڵایەتی و كاریزمای سەرۆك "باوكانەیە" و ڕێبەر و سەرچاوەی دواین بڕیار و فەرمانە لە دۆزە هەر ستراتیجییەكان. 

لەبەرئەوە كە شیكاری گوتاری سەرۆك بارزانی دەكەین، نەخشەڕێگە و تێڕوانین و كار بۆ ناسنامەی نەتەوە و پەرەپێدان و بیناكردنی كوردستانێكی كارا و خۆڕاگر و بەشدار لە ململانێ و قەیرانە زەقەكانی ناوچەكە دەبینرێت، بە واتای ئەوەی گوتار ڕاپەڕاندنی ستراتیجێكی سیاسییە، نەك نمایش و لەتكردن و پووچگەڕایی وەك هەندێك لایەن و گرووپ بە پێداگرییەوە كاری بۆ دەكەن.        

لەم شیكردنەوەیەدا وەك سەرچاوە پشتم بە ڕاپۆرتە هەواڵێكی (ئاوێنە) بەستووە كە بریتییە لە هەواڵ و تۆماری بەشێك لە گوتاری سەرۆك مەسعوود بارزانی و تێیدا هاتووە: یەكەمین كاری پەرلەمانی داهاتوو نووسینی دەستوور و هەروەها سڕینەوەی شوێنەواری ئەو پلان و بڕیارانەیە، كە لە دژی هەرێم دەرچوون و دووپاتیش دەكاتەوە كە  دوای هەڵبژاردن، نابێت ئەم فەوزایە لە كوردستان بمێنێت و كۆتایی بە هاوپەیمانیی مافیا و تیرۆر دەهێنرێت و دەشڵێت، دوای هەڵبژاردن پارتی بە دڵێكی فراوان دەستی برایەتی بۆ هەموو لایەك درێژ دەكات، تاكە مەرجیشی "دڵسۆزی و وەفادارییە بۆ خوێنی شەهیدان و بۆ خاكی كوردستان."

ئاوێنە: ڕۆژی سێشەم مەسعوود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، لە دواین كەرنەڤاڵی بانگەشەی هەڵبژاردنی حزبەكەیدا لە یاریگەی فرەنسۆ هەریری لە هەولێر، گوتارێكی پێشكەش كرد و ڕای گەیاند، "لە یەكەمین هەڵبژاردنەوە تا ئەخیر هەڵبژاردن، پارتی هەر یەكەم بووە و لەمەودواش هەر یەكەم دەبێت." لە گوتارەكەیدا داوای كرد رۆژی ٢٠ی ئۆكتۆبەر هاووڵاتییان بچنە سەر سندووقی دەنگدان و "دەنگ بە لیستی ١٩٠ بدەن، بۆ ئەوەی كوردستان لە دەستێكی ئەمیندا بمێنێت."

سەرۆكی پارتی گوتیشی: "یەكەمین كاری پەرلەمانی داهاتوو نووسینی دەستوورە، هەمواركردنەوەی هەندێك یاسایە، دەركردنی هەندێك یاسای ترە، سڕینەوەی شوێنەواری ئەو پلان و بڕیارانەیە كە لە دژی هەرێم دەرچوون و ویستیان قەوارەی هەرێم نەهێڵن و تێكی بدەن." دووپاتی كردەوە كە "دوای هەڵبژاردن نابێ ئەم فەوزایە لە كوردستان بمێنێت، یەك هەرێم، یەك پەرلەمان، یەك حكوومەت، یەك هێزی پێشمەرگە و كۆتاهێنان بە هاوپەیمانیی مافیا و تیرۆر، لە هەمووشی گرنگتر، كۆتاهێنان بە بازرگانی و دروستكردنی مادەی هۆشبەر كە گەورەترین مەترسییە لەسەر ئایندەی ئەم میلەتە و گەورەترین خیانەتە بەرانبەر بەم میلەتە دەكرێت."

مەسعوود بارزانی لەبارەی دروشمەكانی بانگەشەی هەڵبژاردنی لایەنەكان و دروشمەكانی حزبەكەی گوتی، "دروشمی پارتی دروشمی حزبێكە كە هەست بە مەسئوولییەتی مێژوویی خۆی دەكات بەرانبەر بە گەل و نیشتمان، ئارامی و ئاوەدانی، پێكەوەیی و خۆڕاگری، پارتی وەسیلەیە بۆ خزمەتی كورد و كوردستان. با تەماشای دروشمەكانی لایەنەكانی تریش بكەین، هەندێكیان لادانە و نەهێشتنە و دەركردنە، بەخوا خۆشیان دەزانن كە پێیان ناكرێ و ناتوانن."

سەرۆك گوتی، "تەمەنام دەكرد دروشمەكانی لایەنەكانی تر كێبەركێ بوایە لەگەڵ پارتی لەسەر پڕۆژەی باشتر، خزمەتگوزاریی باشتر، تەبایی و برایەتیی قووڵتر، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دوای هەڵبژاردنی ٢٠ی ئۆكتۆبەر، پارتی بە دڵێكی فراوان، بە هەستكردن بە مەسئوولییەتێكی گەورە، دەستی برایەتی بۆ هەموو لایەك درێژ دەكات، مەرجی ئێمە تەنیا یەك مەرجە، دڵسۆزی و وەفاداری بۆ خوێنی شەهیدان و بۆ خاكی كوردستان."

هەروەها ئاماژەی بەوە دا، "من بەو بەڕێزانە دەڵێم، كاكە ئێمە هەموومان ئاخیری كوردین، كوردستانین، خەڵكی ئەم وڵاتەین، بیر لەوە نەكەنەوە بە دژایەتی و تەحەدای پارتی شتتان دەست بكەوێت، بەخوا ئەوەی بە دۆستایەتی و بە برایەتی لەگەڵ پارتی دەستتان دەكەوێت، بە حەیاتی بەزۆر دەستان ناكەوێت و ئەوانەی خەون بەوەوە دەبینن كە پارتی بڕووخێنن، كاكی خۆم، كەسانی لە ئێوە گەورەتر، زاناتر، دەوڵەتی بەهێز، خۆیان تەجرووبە كرد و خۆیان ڕووخان، پارتی هەر ما و هەر دەمێنێت."

داوای لە ئەندامانی حزبەكەشی كرد كاتی خۆیان "خەسار نەكەن بە وەڵامدانەوەی وشەی سووك و هەڵوێستی سووك." و "تەركیز بكەنە سەر چۆنیەتیی پاراستنی هەرێم و پاراستنی ئازادی و دیموكراسی... بنیاتنانی ژێرخانێكی بەهێز بۆ هەرێمی كوردستان... خزمەتگوزاریی زیاتر بۆ خەڵكی كوردستان."

لە كۆتایی گوتەكەیدا سەرۆك مەسعوود بارزانی سوپاسی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراقی كرد و گوتی، "بە قسەی برادەران و هەڤاڵانمان، تا ئێستە كاری خۆیان بە ڕێكوپێكی كردووە، ئومێدەوارم هەروا بەردەوام بن و نەهێڵن هیچ لایەنێكی تر دەستێوەردان بكات لە هەڵبژاردن و ئەنجامەكانی هەڵبژاردن  ."  (مەسعوود بارزانی: دوای هەڵبژاردن كۆتایی بە هاوپەیمانی مافیا و تیرۆر دەهێنرێت، ١٥-١٠-٢٠٢٤ ،  ئاوێنە، 

https://www.awene.com/detail?article=117156). 

دەمەوێت پێش شیكاریی هەندێك لایەنی ئەم گوتارە نیشتمانەییە، ڕاشكاو و تەندروست و خودان هێز و پڕۆژە كوردینییە، كۆدەكان دەستنیشان بكەم.  كۆدە هەرە دیارەكانی ناو گوتاری سەرۆك بارزانی كە لە بانگەشەی هەڵبژاردن لە هەولێر پێشكەشی كرد، چەند كۆدێكی ستراتیجی و سەرەكیی تێدایە، گوتارەكەی وەك بەرنامە و پڕۆژەی هەنگاوە سیاسییەكانی دوای هەڵبژاردنە و دووپات لەسەر (برایەتی و تەبایی و كۆتاهێنان بە مافیا و ئاژاوە) بهێنرێت. گوتارەكەی لەسەر (مێژووێكی خۆڕاگرانە و سەركەوتن، لەسەر متمانە لەگەڵ خەڵك و دەنگەەر، لە پێناو دروستكردنی پێوەندییەكی برایانەی باش لەگەڵ لایەنەكان لە دوای هەڵبژاردن بینا كراوە. ئەم ئاراستەیە (توندڕۆیی و كاردانەوەی توندڕەوانەی دەروونی لایە و ئەندام و دەنگدەری پارتی خاو دەكاتەوە. بە واتایەكی تر بە پارتییەكان دەڵێت ئەوەی ئێستە (دەگوترێت و دەكرێت و داوای ڕووخانی پارتی دەكەن) هەر تەنیا بۆ كات و  سەردەمی بانگەشەی هەڵبژاردنە، ئێمە لای خۆمان وەك پارتی دەستی برایەتی بۆ هەموو لایەك درێژ دەكەین.

ڕاستییەكەی یەكێك لە كۆدە سەرەكییەكانی ئەم گوتارە، خاوكردنەوەی تووڕەیی و ساردكردنەوەی دەنگدەر و لایەنگرای پارتییە لە ڕووی دەروونییەوە، كە بەهۆی گوتاری ئاگرین و زاراوە خراپەكانی هەندێك لایەن ڕەنگە ڕقاوی بووبن. بەم قسانە هەموو شتێكی لە ڕق و كاردانەی نەرێنی كۆتایی پێ هێنا. ئەمەش بەستراوەتەوە بە‌هێزی گوتارەكە و بە پێویستی دروستكردنی هێز لە گوتارەكە و ستراتیجی سیاسی سەرۆك بارزانی بۆ ڕێگەگرتن لە (ئاژاوە و تێكدان و ئەو گریمانانەی بە هەموو توانایەكەوە مەیلی بەرەو تێكدان و سەرنەگرتنی هەڵبژاردن و كۆتایی پێهێنانی قەوارەی هەرێم بوو)، لەناو گوتارەكەیدا كە پشت بە عەقڵانییەتێكی قووڵی پشتئەستوور بە دوورخستنەوەی ئەگەری كێشە و كاریگەر و پابەندكردنی پارتییەكان بە ئاشتەوایی و هێمنانە، بانگەشەكردن و قبووڵكردنی واقیعی سەختی بانگەشە و ململانێ و گوتارە تووڕە بێ بنەماكانی ئەوانی تر بوو. 

 یەكێكی تر لە كۆدەكانی ناو گوتارەكەی بریتییە لە "بەدەستهێنانی دەستكەوتی زۆرتر لە ڕێگەی گفتوگۆ و تەبایی لای پارتی، نەك دژایەتی و دوژمنكاریی و ڕووخاندن و نەهێڵان). لە ناو كۆدی ئەم گوتارەدا ژمارەیەك كردە قسەی ستراتیجی بەدی دەكرێت وەك ئەوەی نەخشەڕێگەی كاركردن و بڕیار و ئامۆژگاریی و هاندان و خاوكردنەوە و هاوئاهەنگیی سیاسی بێت لە دوای هەڵبژاردن. سەرۆك بارزانی لە جیاتی هێز، (هێزی وشە و گوزارشت و زاراوەی سیاسی) بەكار دەهێنێت، گوتارەكەی پشتئەستوورە بە (ڕاستگۆیی، متمانە، هێز و پرسیاری لەسەر بنەمای داواكردن و بەدەستهێنانی دەستكەوت و زەوینەسازی بۆ ئایندەیەكی هاوسەنگی باشتر و یەكدەنگی و یەك حكوومەتی و یەك پێشمەرگە).

وەك (بێنفیست) ئاماژەی پێ دەكات، جیاوازییەكی گەورە لە نێوان زمان و قسە دەرناكەوێت، بەڵكو جیاوازییەكە لەناو قسەگۆكردندایە و مەبەستیش لێی ئەوەیە كە دەگوترێت قسەكردن كردە قسەیە. (فرانسوز ارمینكو، المقاربە التداولیە، ترجمە سعید علوش، مركز الانما‌و القومی، ١٩٨٦، ٧). پێم وایە سەرۆك بارزانی لە هەموو خودان گوتارەكان شارەزایانەتر و كاریگەرتر لە بەكارهێنانی زمان و قسەكردن و ئاخاوتن، ئامانجە هەر سەرەكییەكانی بەدەست دەهێنێت. 

بۆ ئەوەی باشتر لە چەمك و پەیام و مەبەستەكانی ناو ئەم گوتارە بگەین، كە بەردی بناغەی (شارستانیبوونی بانگەشە و هەڵبژاردن و یەكتر قبووڵكردن و دوورخستنەوەی توندوتیژی) بوو، ژمارەیەك (كردە قسە)ی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆی نیشان بكەین. كردە قسە تیۆرێكە شیكاری ئەوە دەكات چۆن (لەڕێگەی بەكارهێنانی وشە كارێكی بەكردەوە دەكرێت)، هەندێكی تر لە كۆدەكانی گوتارەكە ئەمانەن:   

پارتی هەر یەكەم دەبێت و هەر یەكەم بووە

دەنگ بە ١٩٠ بدەن، تا لە دەستێكی ئەمین بن

بەرنامەی داهاتوو:

نووسینی دەستوور

هەمواركردنی یاسا

دەركردنی هەندێك یاسا

سڕینەوەی شوێنەواری پیلان و بڕیارەكان دژی هەرێم

كە ویستیان قەوارەی هەرێم تێك بدەن و نەهێڵن

نابێت فەوزا بمێنێت

یەك پەرلەمان، یەك حكوومەت، یەكەم هێزی پێشمەرگە

كۆتاهێنان بە هاوپەیمانی مافیا و تیرۆر

كۆتاهێنان بە بازرگانی مادەی هۆشبەر

هەم مەترسییە و هەم خیانەتە لە میلەت

دروشمی پارتی هەستكردنە بە بەرپرسیاریەتی مێژوویی:

بەرانبەر (گەل، نیشتمان، ئاوەدانی، پێكەوەیی، خۆڕاگری)

پارتی وەسیلەیە بۆ خزمەت

دروشمی لایەنەكانی تریش:

(لادان و نەهێشتن و دەركردن)

بەخوا خۆشیان دەزانن پێیان ناكرێ و ناتوانن.

با كێبەركێ لەسەر:

(پڕۆژەی باشتر، خزمەتگوزاری باشتر، تەبایی و برایەتی قووڵتر بێت)

دەستی برایەتی بۆ هەموو لایەك درێژ دەكەین

یەك مەرجمان هەیە (دڵسۆزی و وەفاداری بۆ خوێنی شەهیدان)

لە ئاخیری هەموومان كوردین، كورستانین خەڵكی ئەم وڵاتەین

بە دژایەتی پارتی شتان دەست ناكەوێت

بەخوا ئەوەی بە دۆستایەتی و برایەتی لەگەڵ پارتی دەستان دەكەوێت، بە حەیاتی بە زۆر دەستان ناكەوێت.

ئەوانەی خەون بە ڕووخانی پارتی دەبینن خۆیان ڕووخان

داوا لە دەنگدەران دەكات:

وەڵامی وشەی سووك و هەڵوێستی سووك نەدەنەوە

تەركیز لەسەر چۆنیەتی پاراستنی هەرێم و ئازادی و دیموكراسی بكەن

بنیاتی ژێرخانی هەرێم بە‌هێز بكرێت

خزمەتگوزاری زیاتری خەڵك بكرێت

سوپاسی كۆمسیۆن

لە گوتارەكەی سەرۆك بارزانیدا ژمارەیەك كۆد و پەیام و نەخشەڕێگە و تێڕوانینی سیاسی ستراتیجی هەیە، گوتارەكەی لەسەر بنەمای شێوازی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ لە گەیاندنی پەیام و مەبەستەكان بینا كراوە. ئەم گوتانە لەیەك كاتدا هەم بانگەشەیە و هەمیش بڕیار و ئامۆژگاری و ڕێنوێنی و هوشدارییە. گوتارەكەی گوتارێكی باڵا و خاوەن دەسەڵات و گوتارێكی دەسەڵاتدارە، گوتارێكی نیشتمانییە و داكۆكیكردنە لەسەر پارێزگاری و مانەوە و پێشخستنی قەوارەی هەرێمی كوردستان. 

لە گوتارەكەدا ژمارەیەك كردەقسە، یان ڕاپەڕاندنی ژمارەیەك كار بە وشە هەیە، لەوانە:

كردەی هۆشداری و بەئاگاهێنانەوە: 

پارتی هەر یەكەمە و هەر یەكەم دەمێنێتەوە، واتە بە لایەنەكانی تر دەڵێت گرە و لەسەر شتێك مەكەن كە ڕوو نادات و ناتوانن بەدی بهێنن. ئەمە لە هەمان كاتدا كردەی هاندان و متمانە و دڵنیایی بۆ ئەندام و لایەنگرانی پارتیشی لەخۆ گرتووە. ئێمە دەزانین قسە و بۆچوون و تێڕوانینی سەرۆك بارزانی وەك سەنەد و بەڵگە و حوكم وایە. 

كردەی داواكردن و فەرمان:

 لە ئاماژەكردن بە بەرنامەی دوای هەڵبژاردن، یان كردەی بیركردنەوە لەبارەی ئایندە ڕاشكاوانە لە گوتارەكەیدا ئاماژە بەوە دەكات كە دەبێت لە دوای هەڵبژاردن كار بكرێت، واتە كردەی داواكردن بەشێوەی فەرمان و پێویستی بەدیهێنانی هێزی ڕاپەڕاندنی پەیام و مەبەستەكانی ناو گوتارەكەی لە (سەركەوتنی هەڵبژاردن و تەبایی و یەكخستن و یەكبوون) دەبینێت، لە فۆرمی داواكاریی، فەرمان دەكات لە بەرنامەی داهاتوودا (نووسینی دەستوور و هەمواركردنی یاساكان و دەركردنی یاسای نوێ و سڕینەوەی شوێنەواری پیلان و بڕیارەكان دژی هەرێمی كوردستان، نەهێشتنی ئەو سیاسەتەی كە ویستیان قەوارەی هەرێم تێكبدەن وەك ستراتیج بەكار بهێنن، بۆیە داوا دەكات نەهێڵن ئەم شتانە بمێنێت، بەكردەوە لە بەكارهێنانی زماندا كە خاوەن گوتار بە زمانی (داواكردن) دەئاخڤێت، لە كردەوەدا (كردەی فەرمان و حوكم و بڕیار) ڕادەپەڕێنێت. لە تەك ئەوەشدا داوا دەكات و هۆشداری دەدات كە نابێت فەوزا بمێنێت، دەبێت (یەك پەرلەمان و یەك حكوومەت و یەك هێزی هێزی پیشمەرگە) هەبێت و كۆتاییش بە (هاوپەیمانییەكانی مافیا و تیرۆر) بهێنرێت.  

كردەی گوتار لە زمانی گوتار:

لە بانگەشەی هەڵبژاردندا هەر لایەنە و بەشێوەیەك قسە دەكات و زمانی بەشێوەیەك بەكار دەهێنێت كە گوزارشت لە دۆخ و دەروون و پێكهاتە و شێوازی بیركردنەوە و نیازە نادیارەكانی ناخی قسەكەر بكات، كە پێی وایە دەتوانێت لەم ڕێگەیەوە زۆرترین دەنگدەر لە دەوری خۆیدا كۆ بكاتەوە. كردەی گوتاری زمان لای سەرۆك بارزانی بریتییە لە زمانێكی فەرمی بەرز، دوور لە كاردانەوەی دەروونی خراپ، باوكانەیە، ئامۆژگارییە، نەخشەڕێگەی كاركردنە. لە گوتارەكەیدا دەبێژێت (بەخوا ئەوەی بە دۆستایەتی و برایەتی لەگەڵ پارتی دەستان دەكەوێت بە حەیاتی بە زۆر دەستان ناكەوێت). لەم ئاخاوتنەدا زمانی (بەزەیی و ئامۆژگاریی و هاندان و ڕێنوێنی و تكا و ئامۆژگاریی و پێدانی زانیاریی) بەرجەستەیە. ئەم هەموو كردانە لە ئەنجامی سەركەوتووانە بەكارهێنانی زمانی گوتار لەیەك كاتدا ڕادەپەرێنێت. ئەمانە دەبنە بنەما بۆ دەرخستنی پێگە و هێز و كارایی خودی گوتارەكە، هەروەها پێویستی دەركەوتنی هێزی گوتارەكەش پێشان دەدات. تەنیا راشكاوانە دەڵێت (خۆتان لە وشەی خراپ) بپارێزن، واتە ڕوونی دەكاتەوە زمانی زبر ئەنجامی نابێت و كەسێكی خراپ دروست دەكات.

كردەی پێوەندیكردن:

لایەنێكی تری ناو زمانی گوتارەكە دۆزینەوە و بەكارهێنانی زمانە بۆ گەیاندنی پەیام و دروستكردنی پێوەندییەكی متمانەدار و  بەهێز لەگەڵ ئەندام و لایەنگر و دۆست و دەنگدەری حزبەكەیان و پەڕینەوەشە بەرەو سنووری ئەوانەی هێشتا یەكلا نەبوونەتەوە، هەندێك جاریش زەوینەی گفتوگۆ لەگەڵ دەنگدەری لایەنەكانی تریش دروست دەكات و كاریگەرییان لەسەر پێك دەهێنێت. بەپێی ئەو دەوروبەرەی قسەی تێدا دەكەن. سەرۆك بارزانی بە دەنگدەركانی خۆیان و سەرجەم دەنگدەران دەڵێت، لە بەكارهێنانی زمان وریا بن (وەڵامی وشەی سووك و هەڵوێستی سووك نەدەنەوە)، بەپێی شیكاری پراگماتیكی و تیۆری كردەقسە، هەندێك شتمان لە ناو پرۆسەی بانگەشەی ئەم هەڵبژاردنە بۆ ڕوون دەبێتەوە، بێ ئەوەی ناویان بهێنرێت و ناڕاستەوخۆ ئاماژەی بۆ دەكرێت، وەك:

یەكەم: هەندێك كەس گوتاری سووك و هەڵوێستی سووكیان هەیە و ئەم چەشنە بۆ سووكایەتی و ڕەخنە و هێرش دژی ئەوان بەكار دەهێنن، بۆیە لە ڕێگەی (كردەی داواكردن، فەرمان دەكات كە ئەم شێوازە زمانە بەكار نەهێنن و خۆیان بەوەڵامی ئەم شێوازە ئاخاوتنە خەریك نەكەن). 

دووەم: پێویستە زمانی باڵا و سەنگین و دروست و هەڵوێستی بەهادار پێشان بدەن و گوتاریان پشت بە متمانە و تەبایی ببەستێت.

سێیەم: زمانی سووك كارێكی باش نییە، دەبێت لێی دوور بكەونەوە، چونكە ئەم شێوازە دەنگدەر بە شتی لاوەكی مژول دەكات و ئەنجامی نابێت و لە ستراتیجی بنەڕەتی كە هاندان و زیادكردنی ڕێژەی دەنگدەرە دوور دەخاتەوە.

كردەی ڕاپەڕاندنی كار و ئەرك:

گوتاری پشتبەستوو بە كردەقسە، یان ئەو گوتارانەی بەكردەوە كارێك و ئەركێك و پتریش لە كارێك لەخۆ دەگرن، بێگومان وشە بەكار دەهێنن، ئاخاوتن و گوتن بەكار دەهێنن و زەوینەی گفتوگۆ بەهێز دەكەن و لە پێناو ڕاپەڕاندن و جێبەجێكردنی كردەیەك و كارێك، وشە وەك هێز و گوتن وەك سەرچاوەی شەرعی گەیشتن بەئامانج دەبینن. سەرۆك بارزانی داوا لە دەنگدەرانی پارتی و كوردستان دەكات، كە كردەیەكی بەكردەوە ئەنجام بدەن، ئەویش بریتییە لە: داواكردن لێیان كار بكەن لەسەر "چۆنیەتی پاراستنی هەرێم و ئازادی و دیموكراسی و بنیاتی ژێرخانی هەرێمێكی بەهێز" و "پڕۆژە و بەرنامەی خزمەتگوزاری" پێشكەشی خەڵك بكەن و ململانێ لەسەر بنەمای (پڕۆژە) بێت.

ئەو نایەوێت وەسفی گوتارەكەی هەمووی چڕ بكاتەوە لە وەسف و پیاهەڵدان و ستایش، بەپێچەوانەوە هەتا لە گێڕانەوەی چیرۆكی سەركەوتنەكانی تر، بەكورتە دێڕێك ئەمە ئاماژە پێ دەكات و هەندێك بابەتی وەك (هێز و مانەوە و خۆڕاگری) پارتی تەنیا لە ڕێگەی نیشانە و هێمای وشەدار نمایش دەكات. 

پێویستی هێز كردە قسە:

ئەو بارەی پێوەستە بەزمان، وا باس دەكرا تەنیا ئەركێكی هەیە ئەویش پێناساندنی دۆخێكە، ئەم بۆچوون و بڕوایە بەهەڵەی وەسفی واتایی ناو دەبرێت، هەموو گوتنێك دۆخی وەسفی تێدایە، بەڵام ئەم وەسفە لە خۆیدا هەموو شتێك نییە، بەزۆری وەسفێكی قووڵتر لە دوای وەسفەكە هەیە. ئەویش مەبەستی قسەكەرەیە. گوتنەكە لەوانەیە ئاگاداركردنەوە بێت، یان ڕاسپاردن، یان هەڕەشە، یان ڕەخنە، یان وازیكردن، یان گفتدان، یان پیرۆزبایی... تاد بێت. بەم شتانە دەڵێن كردە قسەیی. (محمد معروف فتاح، زمانەوانی، ئەكادیمیای كوردە چاپخانی حاجی هاشم، هەلێر، ٢٠١١، ٢٠٧).    

لە وەسفێكدا سەرۆك بارزانی دەبێژێت، (لە ئاخیری هەموومان كوردین، كورستانین و خەڵكی ئەم وڵاتەین) لە پشت ئەم وەسفە وەسفێكی نادیار هەیە كە دوای لێوردبوونەوە و لێكدانەوە دەزانین چییە. ڕاستە ئەمە وەسفكردنی تێدایە، بەڵام زەوینەسازیی تێدایە بۆ ئەوەی بەهەموومان بڵێت، بە دەنگدەرەكان و لایەنە سیاسییەكان بۆ مێژووش بەتایبەتی شتێك بڵێت، داوا دەكات و هۆشداریمان پێ دەدات باشترە بیر لە شێواز و تەكنیك و  قسە و ئاخاوتنی لەبارتر بكەینەوە، چونكە ئەم وەسفە دەمانگەیەنێتە كردەیەكی تر و بە دۆخێكی تر كە وەسفكراوی نادیار و نەگوتراومان دەبەستێتەوە، ئەویش بریتییە لە (برایەتی و لەیەكتر گەیشتن و ئارامی و وەك یەكبوون). بۆیەشە لە وەسفی دۆخەكە و ئەو ڕووداوانەی دژی پارتی بوون دەڵێت: (بەخوا ئەوەی بە دۆستایەتی و برایەتی لەگەڵ پارتی دەستان دەكەوێت، بەحەیاتی خۆتان بە زۆر دەستان ناكەوێت). واتە ئەو لەم گوتنەدا تەنیا مەبەستی وەسفی بەهێزی پارتی، یان بەزاندنی سنووری داواكارییەكانی ئەوانی تر نییە، بەڵكو كردەی (پێدانی زانیاریی و ساخكردنەوە و بانگكردن و هاندان و لەیەكگەیشتن و تەبایی نمایشی نیازی سەرەكی و ڕەفتاریشە) و وەسفێك ڕادەپەڕێنێت، نە نەگوتراوە و نابینرێت. هێزی كردە قسە و پێویستی هێزی كردە قسە لەوەدایە (چی دەگوترێت و لەپێناو چی ئەم شتە دەگوترێت، پێوەندیی قسەكردنەكە ڕوو لە كوێیە و مەبەسەتەكانی چییە)، واتە:

بەشەڕ و فشار و قسەی خراپ و پیلانگێڕی دژایەتیی پارتی هیچتان دەست ناكەوێت. كەسی تر بەهێزتر لە قسەكەرانی هەنووكە (سەردەمی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانە) خۆیان بۆ تێكدان و كۆتاپێهێنانی پارتی تاقی كردووەتەوە و لە ئەنجامیشدا خۆیان ڕووخاون. ئەمەش كردەی دووپاتكردنەوە و بیرهێنانەوە و گەڕانەوە بۆ مێژوو و قەیرانەكان و لە هەمان كاتدا كردەی سەلماندن و ساخكردنەوەیشی تێدایە. 

كردەی مەرج:

لەم گوتارەدا ڕاشكاوانە سەرۆك بارزانی ئاماژە بەبوونی كردەی مەرج دەكات، لەڕێگەی مەرجەكانیانەوە دەیەوێت لایەنەكان گفتوگۆ بكەن و زەوینەی لە یەكتر گەیشتن بسازێنن و مەرجەكەشی تەنیا بریتییە لە (دڵسۆزی و وەفاداری بۆ خوێنی شەهیدان). ئەمە لە (كردەوەدا مەرج نییە، بەڵكو لێبوردەییە) و ڕاستییەكەی  ناوی لێ ناوە تاكە مەرجی پارتی بۆ لە یەكتر گەیشتن و كاری هاوبەش، لە كردەوەدا مەرج نییە، بەڵكو دووپاتكردنەوەیە لەسەر بنەمایەكی گشتی هاوبەش و سازدانی دۆخیكی دەروونی و لێبوردەیی و  لەبیركردنی ئەو گێژاوە خراپەی هەندێك لایەن لە بانگەشەی هەڵبژاردن دروستیان كردبوو، ئەویش پێوەندی بە نیشتمان و خەڵكەوە هەیە. لە هەمان كاتدا بەناڕاستەوخۆ ئەوەمان پێ دەڵێت كە مەرج نییە هەموو لایەنەكان وەك پارتی (دڵسۆز و وەفاداری خوێنی شەهیدان بن)، ئەو لایەنانەی تر پێشانی نادەن كە ئەم مەرجەیان تێدا بێت، كە لە كردەوەدا مەرجێكی گشتگیری باوی بێ باجە، ئەركی سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئەخلاقی هەر لایەنێكە كە بیەوێت كاری سیاسی و نیشتمانی بكات، ئەم وەسفانەی تێدا بێت. 

هێزی كردە قسە:

ئەو هێزەی لەناو گوتاردا دەبێتە مایەی دەرخستنی مەبەست، بە گشتی لەناو گوتاری سەرۆك بارزانی هەیە، بێ ئەوەی ناوی هیچ لایەنێك بێنێت كە (پارتی) بە نموونە دەهێنێتەوە و ئاماژە بە ڕۆڵ و كار و ئیلتیزام و متمانەی ئەم حزبە دەكات، پێشانی دەدات لایەنەكانی تر لە ئاستی پارتی و توانا و متمانەی سروشتی لە ناو خۆیان و لەگەڵ خەڵك و لایەنە سیاسییەكانی تردا نین. بۆیە ڕاشكاوانە لە كردەی (بیرهێناوە)دا دەبێژێت: (پارتی وەسیلە بۆ خزمەت)، ئەمە ناڕاستەوخۆ ئەوە دەڵێت و بیریان دەهێنێتەوە كە لایەنەكانی تر بەداخەوە (حزب وەك ئامانج) دەبینین و دەیكەنە ئامرازێكی پیرۆز و لە سەرووی هەموو شتێكی دادەنێن. لایەنەكانی تر بە ڕاشكاوی بانگەشەی ئەوە دەكەن حزب و  گرووپەكانیان لە ئاستێكی باڵا و پیرۆزدان، ئەمەش لەوە دەردەبڕن و گوزارشتی لێ دەكەن، كە هەر ئەوان بەتەنیا دەتوانن لە كوردستاندا كاری باش و چاك و داهێنەرانە بكەن، ئەوانی تر هیچ نین و خراپ و تێكدەر و خراپەكارن، یان كە دەڵێن (تەنیا ئێمە) ئەمە لە كردەوەدا بەپێی شیكاری كردە قسە (خۆ پیرۆزكردن و گەورەتر بینین و فەرزكردنە).   

مەرجی سەركەوتنی كردە قسە لە گوتاری سەرۆكدا

بەپێی ئەو لێكۆڵینەوەی پێشتر لەبارەی ڕاپەڕاندنی كردە قسە لەناو گوتاری سیاسی كردوومە، گوتاری سەرۆك بارزانی لە تەك ئەوەی گوتاری گشتگیر و نیشتمانی و نەتەوەییە، هەتا ئاماژە بە بابەت و كەرەستە تایبەتەكانیش مانا و خواستی گشتگیریان لە پشتە، هەڕەشە ناكات، مەگەر لە بڕیاری یەكلایكردنەوەی مەسەلەكان گەیشتبێتە خاڵی كۆتایی، واتە هیچ قسەیەك بێ مانا و مەبەست و كردار دەرنابڕێت. 

چۆن كردە قسە بەدی دێت و دەكرێتە كردەیەكی بەرجەستەی هەستپێكراوی كاریگەر، بۆ ئەم پرۆسەیە دەبێت قسەكردن هەبێت. قسەكردنیش دەبێت گوتن و ئاوازە و جۆرەكانی دەربڕین و دەستەواژە و پشتبەستن بە واتا و سەرچاوەی هەبێت. بۆ ئەم مەبەستە (ئۆستن) هەندێك هەنگاوی دیار كردووە وەك:

١-دەبێت بڕیاردەر و وەڵامدەرەوەش بین لەبارەی پرسیارەكانمان.

٢-دەبێت لە هەواڵ، ئاگاداركردنەوە، یان دڵنیاكردنەوەكانمان شت بدەینە بەرانبەرەكەمان بێ ئەوەی داوای لێمان كردبێت.

٣- بڕیاری حوكمێكی یاسادان دەردەكەین، یان ئیرادەی خۆمان ڕادەگەیەنین.

٤- بەڕستەیەك دەئاخڤین، بەرانبەرەكەمان ئەو شتە پتر تێدەگات لەوەی خۆمان ویستوومانە.

٥- دەبێت ڕوون بین لەوەی ناومان لێ ناون، یان دەستمان پێ كردووە، یان ڕەخنەمان لێ گرتوون.

٦- ڕوو دەدات بیناسێنین، یان پێناسەی بكەین، یان بیانوێنین. ( Austin J. L , How To Do Things With Words, Printed In Gret Britain, Oxford University Press, 1962, 119). 

سەرۆك بارزانی لەم گوتارەدا دەڵێت، (كاكی خۆم ئەوەی بە دۆستایەتی و برایەتی دەستان دەكەوێت)، (بەخوا...). لە بەكارهێنانی (وشەی كاكی خۆم) و ( بەخوا) دوو دۆخ و وێناكردن و مەبەستمان بۆ دەردەكەوێت كە (ڕوونە، وەرگرەكان باشتر و پتر لەوە تێدەگەن كە قسەكەر ئاماژەی پێ دەكات، وەڵامی ئەو پرسیارانە دەداتەوە كە لەكاتی ئاخاوتندا ئاماژەی پێ دەكات، ئەویش ئەوەیە ئەوانەی دەیانەوێت شت و دەستكەوتی كەسی و حزبی بەدەست بهێنن، ئاماژە بەوە دەكات لە دۆخی برایەتی و دۆستایەتی نەك ڕكابەری توند زیاتریان دەست دەكەوێت. واتە بەكردەوە هێزی بەدیهێنان لەوەدایە، چەند ململانێ توند و دوژمنكارانە و خراپ بێت، پلەی بەدەستهێنانی دەستكەوت و شتەكان نزمتر دەبێت، بە پێچەوانەش دروستە. 

گوتار و قسەكانی سەرۆك بارزانی هەر بەتەنیا گێڕانەوە و هەواڵ و ئاماژە و بیرهێنانەوە نییە. هۆشداری و ئاگاداركردنەوە نییە، داواكاریی و فەرمان و پرسیار و وەڵام نییە، نەخێر ئەو كردەی بەدیهێنان و جێبەجێكردن پێڕەو دەكات. كردەی ڕاپەڕاندن و بەدیهێنان لە هێزی بەكارهێنانی وشەكان و بەرجەستەكردنی مەبەستی سیاسی و كۆمەڵایەتی و یاساییەكاندا بەرجەستە دەكات، ئەو هێزی ئاخاوتن و گوزارشتەكانی لە (حوكم و فەرمان و ئیلتیزام و جێبەجێكردنی بەكردەوە شتە سیاسییەكان) بەدی دەهێنێت. قسەكانی نەخشەڕێگە و خشتەی كاری سیاسی لەسەر بینا دەكرێت، قسەكانی لە پێناو نمایش و دەرخستن و ڕێكلام نییە، بەپێچەوانە ئەو دەزانێت لە چ هێز و توانا و ستراتیجێكەوە ئاماژە بە شتە سیاسی و قۆناغەكە و دۆخەكە هەستیارەكان دەكات.  بە (وشە دەیان كار ئەنجام دەدات).