بۆ ئەم دوژمنایەتییە ڕەق و ڕاستەوخۆیەی ئەمجارەی دەسەڵاتدارانی عێراق بەرانبەر خەڵكی كوردستان، چه‌ند ساڵێك بگه‌رێینه‌وه دواوه و خوێندنه‌وه‌یه‌كی دروست بۆ دۆخی ئێستەی كوردستان و ڕێككه‌وتنه‌كانی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و حكوومه‌ته یه‌ك له دوای یه‌كه‌كانی عێراق، بكەین، تێدەگەین دەیان بیانوو خرانە ڕوو، هەریەكەیان كە هەرێم چارەسەری دەكرد، بیانوویەكی نوێی بەدواوە دەهات، تا بیانوو نەما و ئیتر بێ شەرمانە وتیان ئەمساڵ كە هەشت مانگی ماوە، مووچە نادەین، بەڵام مرۆڤ تێناگا ئەو ڕقە مێژووییە بۆچی بەردەوامە؟.
مانگی شوباتی 2014، كە ساڵێكی شووم و نەهات بوو، شه‌ری داعش و به لێشاو هەڵاتنی خەڵكی ناوچەكانی تری عێراق بەرەو كوردستان، ڕووی دەدا، "نووری مالیكی" سەرۆك وەزیرانی ئەوسای عێراق، یه‌كه‌م هه‌نگاوی كرده‌یی بۆ لاوازكردنی هه‌رێمی كوردستان به بڕینی مووچه و بودجه‌ی خه‌ڵكی كوردستان، دەست پێ كرد، ئەمە دوژمنایەتییەكی ڕاستەوخۆ و بێ پێشینە بوو لە عێراقی تازەدا دژی كورد، خۆی لە قاوغەكەی دەركرد و ئاشكرا بوو كە ئەوان ڕازی نین بە پێشكەوتنی كوردستان و خۆشگوزەرانی خەڵكەكەی.
به‌ڵام عێراقی ئه‌و سه‌رده‌مه و ئێستە زۆر جیاوازە، ئه‌مەریكا و ئه‌وروپا به كرده‌یی بوونیان هه‌بوو, ئێران وه‌ك ئێسته به ئاشكرا هه‌ژموونی به‌سه‌ر تاك بەتاكی دەسەڵاتدارانی شیعەدا نه‌بوو، پێگه‌ی كورد زۆر به‌هێزتربوو، كەچی دەستیان بۆ بڕینی مووچە برد. ئەوە پەستانێكی زۆری لەسەر حكوومەتی هەرێم و خەڵكی كوردستان دروست كرد، هەرزوو بەدوایدا شەڕی تیرۆرستان یەخەی كوردستانی گرت، ملیۆنان عەرەب ئاوارەی كوردستان بوون، پارە هیچ نەما، كەچی هەستی ئەو دڵڕەشانە بەرانبەر كوردستان نەجووڵا، بۆ بیرهێنانەوە عێراق لەوكاتەدا مووچەی تەواوی مووسڵی دەنارد كە بەدەست داعشەوە بوو، بەڵام ئامادە نەبوو هی كوردستان بنێرێ كە سێ ملیۆن خەڵكی بۆ بەخێو دەكردن، خۆ ئەم پەرەگرافە بۆ تێگەیشتن لەو ڕقە مێژووییە بەسە، بەڵام تاكەی؟ باشە شیعە بۆ ئەوەندە كۆڵەوارن لە نیشتمانسازییدا و دەیانەوێ چیتر لە عێراقی وێنبووی دەستی خۆیان بكەن؟
حوكمڕانی دوای مالیكی، حەیدەر عه‌بادی بوو، ئەو هەر بڕینی مووچەی بەلاوە بەس نەبوو، هێرشی سەربازیی كرده سه‌ر كوردستان و دەبابەكانی ملی ڕێگەیان گرتبوو بۆ كۆتاییهێنان بە قەوارەكەمان، بەڵام نەیزانی ئیرادەی كورد لە چەك و ژمارە بەهێزترە و لووتی دەشكێ، تا لە پردێ بە چاوی خۆی بینی.
دوای ئەویش، هەریەك لە عادل عەبدولمەهدی و مستەفا كازمی حوكمیان گرتە دەست و سەرەڕای دەیان ڕێككەوتن و كۆبوونەوە و دۆستایەتی مێژووییان لەگەڵ كورد لە شاخەوە تا ئێستە، بەڵام هیچكامیان نەیانتوانی بڕیارەكەی مالیكی ڕاست بكەنەوە و وەك چارەسەری نیوەچڵ چەند مانگ جارێك 200 ملیارێكیان دەنارد وەك ئەوەی خێر بە كوردستان بكەن، ئەوان نازانن كورد دۆزێكی گرنگیی جیهانییە و هەر لە چاویلكەی شۆڤێنییەتەوە سەیری دەكەن.
لێره‌وە بۆمان روون ده‌بێته‌وه كە گۆرینی رووخسار و ناوی سیاسییە عەرەبەكان هیچ لە دۆخی كورد ناگۆڕێ، چونكە هیچیان بە مانای گۆرینی عه‌قڵیه‌ت و ستراتیجی دروستكردنی هاووڵاتی و سەقامگیری سەرانسەری بیر ناكەنەوە، چونكە ده‌سه‌ڵاتدارانی عێراق كێشه‌یان لەگەڵ بوونی كورد هەیە وەك مرۆڤ و نەتەوە، جا چۆن دەتوانن وەك هاووڵاتی سەیرمان بكەن؟ خۆ سوودانی بە دەیان بەڵێنەوە هات و نەوەیەكی تازەتریشە لە سیاسەتدا، بەڵام وا هەست دەكەم، دوژمنایەتییەكەی ئەم لەگەڵ كورد زۆر تۆختر و سیاسییترە.
بەڵام شتە دڵخۆشكەرەكە ئەوەیە، كورد ئێستە نەتەوەكەی 2014 نییە و كێشەكەی ئەوەندە جیهانییە، ناوەندی سیاسیی نەماوە لە دنیادا بەردەوام بیر لە كورد نەكاتەوە، هاوكات دبلۆماسییەتی هەریمەكەی ئێمە زۆر گەرمتر لە هی عێراق لە دنیادا پێشوازی لێ دەكرێت و وڵاتێكی گرنگ و یەكلاكەرەوەی وەك ئەمەریكا، بە ڕوونی و بە فەرمی دەڵێ: ئێمە لە چاوی كورد و دابینكردنی مافەكانییەوە سیاسەتی خۆمان لە عێراق دادەڕێژین.
شتێكی تری گرنگ ئەوەیە، عێراق ئەمجارە ئاخری كارتی خستە ڕوو كە دوژمنایەتییەكە تەنانەت بەشی ئەوەیش تاكتیكی تێدا نەماوە هەتا جاشەكانی خۆیشی بانگەشەی بۆ بكەن، چونكە قسەكردن لەسەر نەدانی هەشت مووچە، كێ دەوێرێ بەرگریی لەو سیاسەتە شۆڤێنییە بكات؟ ئەمە گەرمكردنەوەی هەستی نەتەوایەتیی كورد و یەكخستنی دەنگانە، چونكە ئەوان ناتوانن بیشارنەوە كە ڕقیان لە هەموو كوردە، ئیتر چۆن كورد خۆی بە عێراقی بزانێ؟