وێڕای تێپەڕبوونی 14 مانگ بەسەر هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و ساڵێكیش بەسەر یەكەمین دانیشتنی كراوەدا، هێشتا نەتوانراوە دەستەی سەرۆكایەتیی پەرلەمان هەڵبژێرن، بێگومان ئەم دامەزراوەیە نوێنەرایەتی دەنگی خەڵكی كوردستان لە دەرەوەی ئایدیای سیاسی و حزبی دەكات، باڵاترین دامەزراوەی یاسایی و چاودێرییە و ڕەوایەتی خۆی لە دەنگی گەلەوە وەرگرتووە و بەرهەمی ئەو دەنگانەیە كە لە پرۆسەیەكی هەڵبژاردندا متمانەی وەرگرتووە، بۆیە دەبوو پەرلەمان 30 ڕۆژ دوای هەڵبژاردن و پەسندكردنی ئەنجامەكان، كۆ بێتەوە و دەستەی سەرۆكایەتیی هەڵًبژێرێت.
پەرلەمانی كوردستان، پێڕەوێكی ناوخۆی وەك نەخشەڕێگە بۆ كاركردن هەیە و لە چەندان بڕگە و مادە پێكهاتووە، بەڵام گەر بە وردی لەسەر بەشێكی زۆری ئەو بڕگە و مادانە بوەستین و ڕاڤەی چەمك و واتاییان بكەین، دەبینین بە جۆرێك لە جۆرەكان ئەو پێڕەوە ڕەوایەتیی بە دانیشتنی كراوە و بێ هەڵبژاردن دەدات و ڕێگەچارەی یاسایی لە ئەگەری دروستبوونی بۆشایی یاسایی نەخستووەتە ڕوو.
بەپێی بڕگەی دووەم لە مادەی 11ی پێڕەوی ناوخۆی پەرلەمان، بە تەمەنترین كاندیدی دەرچوو، جا لە هەر فراكسیۆنێك بێت، لەلایەن سەرۆكی دیوانی پەرلەمانەوە دێتە ڕاسپاردن بۆ كردنەوەی دانیشتنی یەكەم و سوێندخواردنی ئەندامان، پاشان سەرۆكایەتیی دانیشتنی خولی نوێی هەڵبژێردراوی پەرلەمانی تازە دەكات.
بەپێی بڕگەی دووەم لە هەمان مادە، ئەگەر كاندی دەرچوو تا 30 ڕۆژ سوێندی یاسایی نەخوارد، ئەوا مافی سوێندخواردنی نامێنێت، بەڵام ئەگەر سوێندی خوارد، ئەوا هەموو مافێكی دەبێت، هەتا ئەگەر بۆ ماوەی چەندان مانگ پەرلەمان كۆنەبێتەوە /وەك ئەوەی ئێستە دەیبینین/ پەرلەمانتاران بەشداری هیچ دانیشتنێك ناكەن و سوێندەكەیشیان هەڵناوەشێتەوە، دیارە لەمەیشدا بەخشش و جیاوكی پەرلەمانتاران لە بەرچاو گیراوە.
بێگومان دانیشتنی كراوە، ، تەنیا دانیشتنێكی ئامادەسازییە بۆ هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتیی و هیچ بڕیارێكی تێدا نادرێت. واتا بەپێی ئەو مادەیە، هەر لەودانیشتنەدا دەبێ دەستەی سەرۆكایەتیی بێنە هەڵبژاردن و كاندیدادانی دەستەكە پێشكەش بكرێن، پاشان دەخرێنە دەنگدانی نهێنی و براوەكانی دەستەی سەرۆكایەتیی دیاری دەكرێن. واتا بەپێی پێڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان، مادەكانی 11 تا 14، كراوەتە مەرجێكی یاسایی كە دەبێ دەستەی سەرۆكایەتیی هەر لەو دانیشتنەدا هەڵبژێرێن، ئەویش دوای پێشكەشكردنی كاندیدەكان بە جیا و پرۆسەی دەنگدان و جیاكردنەوەی دەنگەكان. هەموو ئەمانە لەو دانیشتنە دەبێ بكرێن كە لەلایەن بە تەمەنترین كاندیدی دەرچووەوە بەڕێوە دەبرێت. ئەم ڕێكارانە لە مادە 13 و 14، بڕگەكانی یەك و دوو سێ، ڕوون كراونەتەوە. بەڵام دەبینین دوای 14 مانگ لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، كەچی دەستەی سەرۆكایەتیی هەڵنەبژێراوە و دانیشتنی پەرلەمان بە كراوەیی ماوەتەوە، ئەمەیش نایاساییە، چونكە مادەكە باس لەوە دەكات كە دەبێ هەر لەو دانیشتنەدا دەستەی سەرۆكایەتیی دیاری بكرێت، بەڵام چونكە ئەلتەرناتیڤی دیكەی یاسایی نەخستووەتە ڕوو، لەوەدا ئەم پێڕەوە لە ڕووی یاسایەوە بەرپرسیارە لەو دۆخە.
دەبوو یاساداڕێژەرانی پێڕەوەكە، ئەوەیان لە بەرچاو بگرتایە، ئەگەر پەرلەمان نەیتوانی لە یەكەم دانیشتندا دوای 30 ڕۆژ، بەپێی بڕگەی دووەم لە مادەی 13، دەستەی سەرۆكایەتیی لەو دانیشتنەدا هەڵبژێرێت، ئەوا پەرلەمان لە ڕووی یاساییەوە پووچەڵ دەبێتەوە و خولەكە هەژمار نەكرێت و دەبێ پرۆسەی هەڵبژاردن، وێرای هەموو خەرجییە تەكنیكی و لۆجستی و داراییەكان، دووبارە بكرێتەوە، لەبەرئەوەی ڕەوا نییە لە كۆی چوارساڵی ماوەی یاسایی هەر خولێكی هەڵبژێردراوی پەرلەمان، 14 مانگ دوای هەڵبژاردن كۆ نەبێتەوە!
ڕاستییەكەی یاساداڕێژەكانی ئەم پێڕەوە، بەرلەوەی لە بڕگەكانی سەرەتا لە خەمی ئەوەدابن، پەرلەمانتار لە ساتی سوێندخواردنییەوە دەبێتە خاوەنی هەموو مافێك، دەبوو بە بڕگەیەك ئەوەیان بچەسپاندایە كە ئەگەر لە یەكەم دانیشتندا دەستەی سەرۆكایەتیی تەنانەت بێ سازانیش بێت، هەڵنەبژێرن، ئەوا نابێ ئەم پرۆسەیە بە كراوەیی لە بەردەم پەرلەماندا بمێنێتەوە، بەڵكو پەرلەمان شەرعیەتی نەمێنێت و یەكلای بكردایەتەوە!
كەواتا پێڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان كە هەر پەرلەمانتاران و لیژنەی یاسایی خۆیان دایانناوە، بە یاسا لە ڕێگەی مادەی 14 بڕگەی یەكەم، كردیە مەرج كە دەبێ دەستەی سەرۆكایەتیی لەو دانیشتنە هەڵبژێرن، ئەگەریش هەڵنەبژێردرا، ئەوا بەپێی بڕگەی دووەم لە مادەی پێنجەمی هەمان پێڕەو كە دەڵێت: ئەگەر ڕێژەی یاسایی ئەندامانی ئامادەبوو تەواو نەبوو، ئەوا بۆ ماوەیەك دانیشتنەكە بە كراوەیی دەمێنێتەوە. بێگومان گیروگازی هەرە گەورەی نایاسایی لەو بڕگەیەدایە كە بواری ئەوەی ڕەخساندووە پەرلەمان هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتیی بۆ ماوەی چەندان مانگ دوا بخات، ئەمەیش لەڕووی یاساییەوە پێچەوانەی ئەحكامەكانی بڕگەی یەكەمی مادەی 14یە كە باس لەوە دەكات، هەر دەبێ لەو دانیشتنە كراوەیەی یەكەم كە بە تەمەنترین پەرلەمانتار سەرۆكایەتیی دەكات، دەستەی سەرۆكایەتیی هەڵبژێرن.
هەموو بڕگەكانی مادەی 14، پێوەندارن بە ڕێكارەكانی هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتیی پەرلەمان، لە یەكەم دانیشتن كە تێیدا سەرۆكی كاتی پەرلەمان كە بە تەمەنترینیانە، بەڕێوەی دەبات. ئێستەیش كە هیچ ئاسۆیەكی ڕوون بۆ دانیشتنی داهاتووی پەرلەمان لە ماوەیەكی نزیكدا نییە، باشترین ڕیكَار ئەوەیە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، دووبارە بكرێتەوە و بۆ ئەمەیش حكوومەتی بەغدا خەرجی و ڕێكارەكان لە ئەستۆ بگرێت، چونكە پێ ناچێت حكوومەتیش بە تایبەتی كە یەكێتی سوورە لەسەر وەرگرتنی پۆستێكی دیاریكراو و بەپێی بەركەوتنەكانی هەڵبژاردن و كورسی و دەنگەكانیش، پارتی ئەو مافەی هەیە پۆستەكە بە یەكێتی نەدا، بە ئاسانی پێكبهێنرێت، ئەمەیش وا دەكات دۆخەكە درێژە بكێشێت، لەوەیشدا هەر برادەرانی یەكێتی زیانمەندن، چونكە حكوومەت كارەكانی خۆی دەكات و نێردە و دیبلۆماتكاران و كونسڵ و وەزیر و نوێنەرایەتیی وڵاتان لەسەر ئاستی جیهان، مامەڵەیەكی دەستوورییانە و سیاسیی لەگەڵ حكوومەتی هەرێم دەكەن، بۆیە دۆخەكە لە بەرژەوەندی پارتییە، وەك ئەوەی هەموو هاوكێشەكان دەریدەخەن.
ئێستەیش ئەگەر هەر ڕێكەوتن نەكرا، ئەوا باشترین بژاردە سەرلەنوێ هەڵبژاردنەوەی پەرلەمانی كوردستانە و هەر حزبێكیش دژی ئەو پرۆسەیە بێت، ئەوا گومانی لە دەنگ و جەماوەری خۆی هەیە، چونكە ناكرێ لە كۆی ماوەی یاسایی چوار ساڵی هەر خولێكی پەرلەمان، ساڵ و نیوێك كۆنەبێتەوە، لە كاتێكدا ئەم دامەزراوەیە نیشتمانیی و چاودێرییە و نوێنەرایەتیی خەڵكی كوردستان دەكات و ئاماژە نییە بۆ حزبێكی دیاریكراو، بۆیە دەبێ ڕێز لە دەنگی ئازادانەی خەڵك بگیرێت.