ئەو مریشەكەی دەیخۆین چەند تەندروستە؟

:: PM:11:44:24/04/2022 ‌

زۆرینەی ئەو ئاژەڵ و پەلەوەرەی مرۆڤ رۆژانە دەیخوات، بە یارمەتی هۆرمۆن و ئەنتی بایۆتیك گەشە دەكەن، ئێمە ناراستەوخۆ لە رێگەی خواردنی گۆشتەكانیان دەچێتە ناو لەشمانەوە، بۆیە وا خەمڵێندراوە تا ساڵی 2050 بەو هۆیەوە 10 ملیۆن كەس گیان لەدەست بدەن، وەك شارەزایانی تەندروستی و پزیشكی باسی دەكەن. 

مەبەست لە بەكارهێنانی ئەو مادە كیمیاییانە خێراكردنی بەرهەمهێنان و زوو گەشەكردنی ئاژەڵ و پەلەوەرەكانە، بۆیە بەهۆی زیاد لەپێویست و ناتەندروستیی بەكارهێنانیان، كاری كردووەتە سەر بەهای خۆراكی و تەنانەت چێژی ئەو گۆشتانەیش، بۆیە لە كێڵگەكانی بەخێوكردنی پەلەوەر و ئاژەڵەكان، رۆژانە ئەنتی بایۆتیكیان پێ دەدرێت، جیا لە دەستوەردانی بۆماوەییان، بۆ دەستكەوتنی قازانجی زیاتر لە فرۆشتنی گۆشتەكانیان. 

ئەو ئەنتی بایۆتیكانە بوونەتە هۆی دروستبوونی مریشكێكی كەمجووڵەی تۆپەڵێك لە پڕۆتینی خێرا لە گەشەكردن و سست لە جووڵەكردن و ئاسان لە كۆنترۆلكردن، بۆیە ئێستە زۆرینەی ئەو ئاژەڵ و پەلەوەرانەی مرۆڤ بۆ گۆشتەكەی بەخێویان دەكات، بە یارمەتی ئەنتی بایۆتیك لە تەواوی قۆناغی ژیانی دەبێت، ساڵانە 63.151 تۆن ئەنتی بایۆتیك بەكار دێت بۆ ئەو مەبەستە، وەك رۆژنامەی گاردیەنی بەریتانی باسی كردووە.  

ئێستە لە كێڵگەكانی بەخێوكردنی پەلەوەر هۆرمۆنی گەشەكردن و ئەنتی بایۆتیك بە رێژەیەكی زۆر بەكار دێت، بۆ قەڵەكردن و زوو گەشەكردن و ئامادەبوونیان بۆ فرۆشتن، بەڵام هاوكات پەلەوەرەكانیش تووشی كێشەی تەندروستی دەبنەوە، بە شێوەیەك مریشكێكی تەمەن هەشت حەفتەیی ئێستە بە حەوت جار لە مریشكێكی هاوتەمەنی بەر لە 25 ساڵ قورسترە.

ئەو قورسییە نائاساییەیش دەبێتە هۆی مردنی مریشكەكە بە هۆكاری كێشەی دڵ و سییەكان و هیتریش، بە هەمان شێوە هۆرمۆنەكانی گەشەكردن لە مریشك و ئاژەڵەكانیتری گۆشت، مەترسی گەورەن بۆ سەر تەندروستی مرۆڤ، چونكە دوای خواردنیان پاشماوەی ئەو هۆرمۆنانە هاوسەنگیی هۆرمۆنی مرۆڤ تێك دەدات و كێشە لە گەشەكردن دروست دەكات، كار لە توانای كۆئەندامی زاوزێیش دەكات.  

كاریگەری زیاتر دەكەوێتە سەر منداڵ و ژنی دووگیان و گەشەی پێشوەخت و زووی كچ، ئەو مریشكەی ئێستە هەیە قەبارەكەی گەورەیە، ئەوەیش لەسەر حسێبی بەها خۆراكیەكەیەتی، مریشكی وا هەیە كێشەكەی چوار كیلۆگرامە، بۆیە مریشكەكە و ئەو ئالیكەی پێی دەدرێت لە رووی بۆماوەییەوە چاككراون، ئەوەیش كاریگەری لەسەر مریشكەكە و بەكارهێنەرەكەیشی هەیە.

ئەو مریشەكەی كە مرۆڤ دەیخوات، ئەگەر لە كێڵگەكانی بەخێوكردنی وەك پێویست گرنگی بە پاكوخاوێنی نەدرابێت، ئەوە كار لە بەها خۆراكییەكەی دەكات، لە بری سوود، زیانی بۆ تەندروستی مرۆڤ دەبێت و تووشی نەخۆشی دەكات، لەوانەیش ژەهراویبوونی خۆراك.

یەكێك لەو كێشانەی هەن، بوونی مادەی زەرنیخە لە گۆشتی ئەو مریشكانە كە بۆ گەشەكردن پێ دەدرێت، ئەو مادەیە بۆ مرۆڤ زیانبەخشە، بۆیە ئەگەر وەك ئێستە رۆژانە مریشك بخورێت، یان دوو رۆژ جارێك، ئەو زەرنیخە لەناو لەشدا كۆ دەبێتەوە و ئەنجامی كابەراستباری دەبێت، بۆ نموونە لە ژنان دەبێتە هۆی دروستبوونی شێرپەنجەی مەمك، لە پیاوانیش شێرپەنجەی پرۆستات، بەدەر لەوەیش و لە هەردوو رەگەزەكە دەبێتە هۆی ئەگەری خەڵەفان و كێشەی تری پێوەست بە كۆئەندامی دەمار، ئەویەش بەپێی تێپەڕبوونی كات.     

كاتێك وەرزشوانان دەیانەوێ ببنە خاوەن ماسولكەی گەورە و لەشولاری رێك، پەنا بۆ خواردنی گۆشتی مریشك دەبەن بۆ دەستكەوتنی پرۆتین، هاوكات ئەوەیش باوە كە باشترین گۆشت هی مریشكە، كە نابێتە هۆی زیادبوونی كێش و لە گۆشتی سوور تەندروستترە، بۆیە ئەگەری هەیە بەو هۆیەوە زۆر زیاتری لێ بخورێت، بە گشتی قوربانییەكەیش تەندروستی مرۆڤە، كە رەنگە حیسابی بۆ نەكرێت.  


وشە - مه‌حموود ئیسماعیل