كێ دەستووری كارە دڕندانەكانی داعشی دانا؟

:: PM:06:12:07/11/2018 ‌

عەبدورەحمان ئەلعلی، لە تەمەنی گەنجێتی لەسەر دەستی گرووپێكی سەلەفی كە لە پارێزگای ئەسكەندەرییە و بوحێرە و باكوری میسر لە سەرەتای هەشتاكانی سەتەی رابردوو لە میسر بڵاو بوون زانستی شەریعەتی خوێند، ئەو لە ساڵی 1987 بەرەو پاكستان بارگەی تێكنا و دوای ئەوەیش بەرەو ئەفغانستان كە بەرەی جەنگ تیایدا گەرم بوو. 

بەر لە ماوەیەكی كەم لە دەرچوونی هێزەكانی یەكێتی سۆڤیەتی پێشوو لە كابووڵی پایەتەختی ئەفغانستان، ناكۆكی مەزەوی لە نێوان عەبدورەحمان و ژمارەیەك لە سەرانی "ئەفغانە عەرەبەكان" سەری هەڵدا، كە ئەو پێی وابوو كە پێشێلكاری مەنهەجی و عەقیدەیی لەلایەن سەرانی گرووپەكانی ئەفغانستانی ئەنجام دراوە، لەوانەی سەر بە عەقیدەی ئەشعەری و سۆفین و لە سەروویانەوە قەلبەدین حیكەمتیار و عەبد رەب رەسوول سەیاف و بورهانەدین رەبانی كە لەلایەن سەرانی سەلەفیەی جیهادی لەوانە ئوسامە بن لادن و ئەیمەن زەواهیریەوە چاوپۆشی لێ دەكرێت، جیا لەوەی بە مامەڵەكردنی ئەوان لەگەڵ دەزگای هەواڵگری وڵاتانی دوژمنی ئیسلام، وەك خۆی وای دەبینی، رازی نەبوو و هەوڵی گەلەكۆمەی لەدژی بزووتنەوەی تاڵیبان و بن لادن دا، تەنانەت نەیهێشت بن لادن بچێتە ناو سەربازگەیەك كە خۆی لە ناوچەی خالدان بەڕێوەی دەبرد. 

دوای دەرچوونی جیهادییەكانی عەرەب لە ئەفغانستان، ئەلعلی سەركەوتوو بوو لە مانەوەی لە پاكستان و لەوێ لە خوێندنی باڵا وەرگیرا و دووپارە زانستەكانی شەرعی خوێند، لەدوای كۆنترۆڵكردنی تاڵیبان بۆ زۆرینەی خاكی ئەفغانستان، هاورێیانی كۆنی ئەلعلی چوونە پاڵ ئەو بزووتنەوە سەركەوتووەوە.  

ئەلعلی كە هاوڕێیانی ناسناوی "ئەبو عەبدوڵا ئەلموهاجر"یان لێ نابوو، گەڕایەوە بۆ بینین رۆڵی خۆی وەك مونەزیرێكی رێكخراوی قاعیدە بە پۆشاكە نوێیەكەیەوە، تەنانەت رۆژنامەی "زە ئەتلانتیك" وای لەقەڵەم دا كە ئەو كەسایەتییە كاریگەرییەكی لەسەر پەرەسەندنی بیرۆكەی جیهادی لە ساڵانی رابردوو جێهێشتووە و سەختە كە پایەكەی كەم بكرێتەوە و ئەگەر ئەو نەبووایە رێكخراوی داعش و تەنانەت رێكخراوی قاعیدەیش دیار نەدەكەوتن. 

لەو ناوەدا ئەبو موسعەب زەرقاوی لە دووەم كۆچكردنی لە 1999 گەیشتە ئەفغانستان و لەوێ ئەلموهاجیری ناسی و لە بۆچوونەكانیان لەبارەی بزووتنەوەی تاڵیبان و پێشێلكارییەكانی سەرانی قاعیدە هاوڕابوون، بۆیە زەرقاوی موهجیری كردە مەرجەعی خۆی، لەوكاتەی لە ئەبو محەمەد ئەلمەقدسی مەرجەعی پێشووی دوور كەوتەوە.

دوای ئەوەی زەرقاوی هاتە عێراق بەر لە هاتنی هێزەكانی ئەمەریكا بۆ ئەو وڵاتە، ئەو رێكخراوی تەوحید و جیهادی دامەزراند و دەستی بە ئەنجامدانی كردە خۆكوژی و تیرۆریستییەكان بە شێوەیەكی فرەوان كرد، ئەوەیش بووە هۆی كەوتنەوەی ژمارەیەكی گەورە لە قوربانیان لە ریزی هاووڵاتییان و دەستی كرد بە پێڕەوكردنی شێوازی سەربڕینی بەردەم كامێڕاكان، كە ئەوەیش بووە مایەی ناڕەزایی ژمارەیەك لە سەرانی قاعیدە، بۆیە لێرەدا زەرقاوی پێویستی بە پەردەپۆشییەك هەبوو بۆ ئەوكارانەی و بۆ ئەوەیش پەنای بۆ ئەلموهاجیر برد بۆ بەشەرعیكردنی كارەكانی.

لەو ناوەدا ئەلموهاجیر دەستی كرد بە نووسینی فەرهەنگێك لەبارەی "حوكمەكانی جیهاد"، بەڵام نەیتوانی تەواوی بكات، ئەو دووەم بەشی دەركرد لەبارەی پرسەكانی پێوەست بە "حوكمەكانی خوێنڕشتن" و كردی بە كتێبێكی سەربەخۆ، دوای تەواوكردنی كتێبەكە، یەكەم كەس بە بەكاری هێنا بۆ پەردەپۆشكردنی كارەكانی زەرقاوی بوو كە لە وتار و پەیامەكانی پشتی پێ دەبەست، تەنانەت ئەو ویستی ئەلموهاجیر رازی بكات بۆ هاتن بۆ عێراق بۆ بەڕێوەبردنی لیژنەی شەرعی كە دایمەزراندبوو، بەڵام كاتێك لەوە سەركەوتوو نەبوو، زەرقاوی بڕیاری دا دوو كتێبی بەكار بێنێت بۆ پێڕەوكردن لە سەربازگەكانی مەشقی رێكخراوەكە لە عێراق كە یەكێكیان بەناوی "فیقهی خوێنڕشتن"ە كە لەناو رێكخراوەكان ناوی دەركرد.   

ماڵپەڕی "زە ئەتلانتیك" لەبارەی ئەو كتێبەوە وتارێكی بڵاو كردەوە كە لەلایەن چارلی وینتەر و عەبدوڵا سعوود ئامادە كراوە بەناوی "مردنی مونەزیری رێكخراوی دەوڵەت"، كە ئەوان وتارەكەیان بەوە دەست پێ كرد، ساڵی رابردوو رێكخراوی داعش تۆمارێكی ڤیدیۆیی راهێنانەكانی بڵاو كردەوە كە لە عێراق ئەنجام دراوە و لە یەكێك لە دیمەنەكان لەناو پۆلێكی قوتابخانە گیراوە و راهێنەرەكە ئاماژە بۆ ئەو كتێبە دەكات كە پێویستە ئەندامانی رێكخراوەكە وەك پڕۆگرام فێری ببن كە دانەیەكی لەسەر هەر مێزێك دانرابوو، ئەوە ئەو كتێبەیە كە رێكخراوی داعش بۆ پەردەپۆشكردن و پاساوهێنانەوە بۆ كردەوە قێزەوەنەكانی ئەنجامی دەدەن بەكاری دێنن.

بەپێی وتارەكە لەوكاتەی مەقدیسی، مامۆستای پێشووی زەرقاوی ئەنجامدانی كردە تیرۆریستییەكانی رەت نەدەكردەوە، بەڵام ئەو نیگەران بوو لە كردنەوەی ئەو دەرگایە، لە بەرانبەردا ئەلموهاجیر بێباك بوو لەو بارەوە، بۆیە بیرۆكەكانی ئەلموهاجیر قەناعەتی بە زەرقاوی كرد و وای كرد ئەو شێوازە لە یەكەم 10 ساڵی سەتەی بیست بەتەواوەتی لە عێراق پێڕەو بكات و بەو شێوەیە خراپترین قۆناغی توندوتیژی تایفی لە عێراق سەری هەڵدا و بەو شێوەیە ئەو شێوازەی كاری رێكخراوی داعش بووە گرنگترین شێوازی كاری سەربازی و تیرۆریستیان لە هێرشبردن و بەرگریكردن تا ئەمڕۆیش.

دوو نووسەرەكە دەڵێن، ئەلموهاجیر پاساوی ئاسانی ئاینی بۆ كارەكەی دەهێنایەوە بەوەی ئەگەر كوشتن بۆ پاراستن و بەرگریكردن بێت لە ئاینی خوا ئەوا شەرەفمەندییە. بۆیە كتێبەكەی 20 پرسی لەبارەی خوێنڕشتن و كوشتن و تۆقاندن تیایدایە و بەناساندنی خانەی جەنگ دەست پێ دەكات، واتە ئەو شوێنانەی كوفر حوكمیان تیادا دەكات جیا لە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی داعش، لە نێوان دووبەرگی كتێبەكەوە خوێن دەچۆڕێتەوە كە پڕە لە پاسا و هۆكارەكانی كوشتن و دەستدرێژی و سەربڕین و شێواندنی تەرمەكان تا ئاستی بەكارهێنانی چەكی قەدەغەكراوی نێودەوڵەتی و تەقینەوە و هیتریش.

شایەنی باسە پنتاگۆن كوژرانی ئەبو عەبدوڵای ئەلموهاجیر دانەری كتێبەكەی لە هێرشی فڕۆكەیەكی بێ فڕۆكەوانی ئەمەریكایی لە باكوری سووریا راگەیاند، بەڵام ئەو كاتەی كوژرا ئەندامێكی رێكخراوی داعش نەبوو، بەڵكو لە ریزی بەرەی فەتحولشام "بەرەی نوسڕە" بوو، كە ئەوەیش هاوبیری ئەوان دەسەلمێنێت. 



وشە - مه‌حموود ئیسماعیل