رووداوە سروشتییەكان هەفتانە روودەدەن و بوونەتە هەڕەشە بەسەر مرۆڤایەتییەوە

:: PM:07:17:07/07/2019 ‌
نەتەوە یەكگرتووەكان هۆشداری دەداتە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لە بەرزبوونەوەی رووداوە سروشتییەكان و دەڵێ، ئەوە بووەتە هەفتانە پێویستە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەوڵەكانیان بۆ بەرزكردنەوەی توانای وڵاتانی جیهانی سێیەم زیاتر بكەنەوە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو دیاردەیە.

ئەمڕۆ یەكشەم حەوتی تەمووز، مامی میزوتوری نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ رێگرتن لە مەترسییە سروشتییەكان، ئاماژەی بەوەدا، رووداوە سروشتییەكان لە دنیا زۆر زیادییان كردووە، وەك زریانی ئیدای و كینی سكە دوو زریانی زۆر گەورەن و ئەمساڵ بەر مۆزەمبیق كەوت، ئەو شەپۆڵی وشكە ساڵییەی ئەمدواییە لە هیندستان، ئەو رووداوانە بوونەتە ناونیشانی میدیاكانی جیهان، بەڵام كەمتر تیشك دەخرێتە سەر رووداوەكانی تر كە رەنگە لە رووی قەبارەوە بچووكتر بن، بەڵام دەبنە هۆی گیان لەدەستدانی ژمارەیەكی زۆری مرۆڤ و خەڵكێكی زۆریش بەهۆیەوە دەبنە كچبەر و پەنابەر، ئەوانە كەمتر ئاوڕیان لێ دەدرێتەوە.

مامی روونی كردەوە، ئەوانەی روودەدەن بەدیوەكەی تر پێمان دەڵێن ژینگەی مرۆڤایەتی تەنراوە بە تەنگژە، ئەوانە كێشەكانی داهاتووی هەسارەی زەوی دەبن، بەڵكو ئێستە بوونەتە كێشەیەكی گەورە و پێویست دەكات وەبەرهێنانی زۆری لەسەر بكرێت.

زیاتر گوتی "كارەساتە سروشتییەكان ساڵانە 520 ملیار دۆلار لەسەر دنیا دەكەوێت، ئەوە جگە لە خەرجییەكانی تر لە دووبارە بنیاتنانەوەی ژێرخانی شارەكان و ناوچەكان"، زیاتر گوتی "لە 20 ساڵی رابردوودا كارەساتە سروشتییەكان 22 تریلۆن و 700 ملیار دۆلار لەسەر دنیا كەوتووە، بەڵام وەبەرهێنەران هیچ كارێك لەسەر ئەو پرسە ناكەن و پشتگوێیان خستووە".
 
مامی ئاماژەی بەوەشدا، ئەو پرسە پێویستی بە هەنگاوی بەپەلە هەیە، ئێمە قسە لەسەر باری فریاكەوتن و تەنگژەی ژینگەیی دەكەین، بۆیە ئەگەر نەتوانین رووبەڕووی ببینەوە ئەوا كەسمان رزگارمان نابێت، بۆیە پێویستە دیراسەی مەترسییەكانی ئەنجام نەدانی وەبەرهێنان بۆ دووبارە هەڵسانەوەی دوای كارەساتەكان بكەین.

مامی میزوتوری نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ رێگرتن لە مەترسییە سروشتییەكان هێمای بۆ سووتانی دارستانەكانی ئەمدواییەی ئەمەریكا و شەپۆڵی گەرمی سووتێنەر كرد كە ئەوروپای گرتووەتەوە، گوتی "ئەوانە دەریخست كە كێشەكە تەنیا لە وڵاتانی جیهانی سێیەم نین، بەڵكو وڵاتانی زۆر پێشكەوتووش رووبەڕووی ئەو ئالنگارییە دەبنەوە، بۆیە پێویستە تێگەیشتن لە دووبارە بنیاتنانەوەی وڵاتانی جیهانی سێیەم بگۆڕێت كە دەبێتە هۆی پاراستنی سروشت و پارێزگاری مرۆڤەكان لە رووداوەكان".

زیاتر گوتی "دەكرێت رێگری لە زیانی زۆرینەی رووداوە سروشتییەكان بگرین لە رێگەی پێشبینییەكان و باشتر بنیاتنانی دامەزراوەكان و گەرەنتی دەستپێ راگەیشتنی هاووڵاتیان بە سەرچاوەكانی ئاو و گرنگیدانی حكوومەتەكان بەو ناوچانەی كە زیاتر رووبەڕووی مەترسی دەبنەوە".


وشە - فه‌رمان سادق