حكوومەتە یەك لە دوای یەكەكانی عێراق، بە بەردەوام كێشەیان بۆ هەرێمی كوردستان دروست كردووە و هەموو هەلێكیان بۆ تۆمەتباركردنی قۆستووتەوە، ئەوان لە هەموو لایەكەوە گوشاریان خستووتە سەری، لەوكاتەی هەرێم بە بەشێك لە عێراق دادەنێن، مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم دەبڕن، میسال ئالووسی، سیاسەتوانی دێرینی عێراق لە دیمانەیەكی "وشە"، چەندان پرسی پێوەست لە هەرێمی كوردستان و عێراق روون دەكاتەوە.
خەیاڵیان وا بوو گورزێكی كوشندەیان لە سەرۆك بارزانی و پارتی و كورد داوە
*بەغدا بە بەردەوام گوشار دەخاتە سەر هەرێمی كوردستان، ئەوجارەیش مووچەی فەرمانبەرانی بڕی، هۆكار چییە؟
یەكەم هۆكار ئەوەیە كە لە هەرێمی كوردستان سەركەوتن هەیە و لە بەغدا و بەسڕە پارێزگاكانی تری عێراق شكستخواردن دەبینین، ئەوە هۆكاری گشتییە، هۆكارێكی تر ئەوەیە كە حزبە شیعەكان بە تایبەتی، تاران و میلیشیاكانی و فەرماندەی سوپای پاسداران كە لە ئۆكتۆبەری 2017 سەردانی كەركووكی كرد، ئەوانە خەیاڵیان وابوو كە گورزێكی كوشندەیان لە سەرۆك بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان و بوونی كورد بە گشتی داوە.
هۆكاری سێیەم شكستخواردنێكی گەورە لە بەغدا هەیە، ئێستە تۆمەتباركردنێكی زۆر هاتووەتە گۆڕەپانەكە، هاووڵاتییان و تەنانەت كەسوكاریان، سیاسەتوانان تۆمەتبار دەكەن، بۆیە هەوڵێكی ئاشكرای هەڵاتن لە شكستخواردوویی لە بەغدا و لە حكوومەتی فیدراڵی و لەو دزییەی كراوە و پارەكە بۆ دەرەوە بردراوە، هەیە لە رێگەی گەرمكردنی ململانێیەكی نەتەوەیی بە شێوازێكی فاشیزمی و تایفی و ئاینی، واتە دەسەڵاتدار لە بەغدا لەبری ئەوەی بەدوای یەكهەڵوێستی سیاسیانەی عێراق و یەكخستنی لە رووبەڕووبوونەوەی تەنگژەكانی وەك كۆرۆنا بگەڕێت، دەچێت بە ئاراستەی لێكترازانی وڵاتەكە وەك هەوڵێك بۆ چۆشدان و كۆكردنەوەی شیعە لە دوای حزبە تۆمەتبار و شكستخواردووەكان دەڕوات.
هەروەها هەوڵێكیشە بۆ هەڵمژینی تاڕەزایەتی و خۆپێشاندانەكان و راپەڕینی كە كرا و زۆرینەی بەشدارانی شیعە بوون، جارێكی تر لەبری ئەوەی حزبەكان روو لە چاكسازی بكەن، روو لە فیڵكردن و خۆدزینەوە لە بەڵێن و پابەندییەكانیان دەكەن، پێم وایە هەرێمی كوردستان و ئەو حكوومەتی ئێستە بەتایبەتی، لە زۆر رووە سەركەوتنی بەدەست هێنا، یەكەمیان لە رێگەی هەڵبژاردنێكی سەركەوتوو هات، لەوكاتەی هەڵبژاردنی عێراق شكستی خوارد.
لە هەرێم پەرلەمانێكیان دامەزراند، لە بەغدا پەرلەمانێكی لاواز هەیە، لە هەرێم حكوومەتێكیان دامەزراند بەرجەستەی هەموو هێز و پێكهاتە سیاسییەكان دەكات، جیا لە پەرلەمان و سەرۆكایەتییەكی سەركەوتوو، لە بەغدا نەمانتوانی ئەو جۆرە حكوومەتە دروست بكەین، هەموو ئەو هۆكارانە وای كرد كە بەشێك لە سیاستوانانی توندڕۆ و تۆمەتبار بە گەندەڵی، وا دەكەن كە هاووڵاتی كورد باجەكەی بدات، باجی عێراقیبوونی و پابەندی بە دەستوور و سەركەوتنی، ئەوەیش باجێگی گەورەیە بەهۆی شكستی گشتی لە بەغدا.
*سەبارەت بەوەی لە بەغدا روودەدات، خوێندنەوەت چییە، هێزە شیعەكان كورد و سوننە بە سەپاندنی كاندیدی وەزیران تۆمەتبار دەكەن و پرۆسەی پێكهێنانی حكوومەت دوا دەخەن؟
كێشەیەكی ئاڵۆز و چەندلایەنە، بەڵام تەوەری سەرەكیی كێشەكە ئەو ململانێ گەورەیە لەناو ماڵی شیعە لەسەر سەركردایەتیكردن و دەستكەوت و لایەنگرییەوە هەیە، ئەو بابەتەیش چەند هێزێكی نوێی سیاسی و میلیشیایی هێنایە پێشەوە لەسەر حیسابی هێزە سیاسییە كۆنەكان، بۆیە ناوماڵی شیعەیە كە ترازاوە و كێشەی هەیە، پڕسیارەكە ئەوەیە، ئاخۆ ئەوان بەو شێوەیە دەمێننەوە و هەمووان باجەكەی دەدەن، یان چارەسەری دەكەن و رێكدەكەون؟، ئەی كەی لە موزایەدەی شكستخواردووەكان رزگارمان دەبێت، كە شكستێكی گەورەی 17 ساڵی هەیە؟، كە بەپلەی یەك هێزە سیاسییە شیعەكان لێی بەرپرسیارن كە دەسەڵاتیان گرتە دەست، ئێستە ئەو موزایەدانە خەریكە بەسەر بەرژەوەندییە باڵا نیشتمانییەكان سەردەكەوێت.
لەوانە شكستخواردنی بودجەكان و ونبوونی پارەی بودجەكان و نەبوونی پەرەپێدان، ئێستە ئەو شكستخوادرووانە هەوڵ دەدەن وای پێشان بدەن كە كێشەی پێك نەهێنانی حكوومەت كورد و سوننەیە، كە ئەوان كێشەیان نییە بەقەدەر كێشەكە ئێرانی و ئەمەریكی و شیعە و شیعەیە، جیا لەو حزبە شیعانەی بەدوای دەستكەوتی گەورەدا دەگەڕێن، پێم وایە مستەفا كازمی تێپەڕ دەبێت، نەك لەبەرئەوەی گفتوگۆكارێكی باشە یان حزبە شیعەكان ئاقڵ بوونە، بەڵكو نەبوونی حكوومەتی لە عێراق، وڵاتەكە بەرەو رووچوون پاڵ دەدات و ئەوكات ئەوان باجەكەی دەدەن.
*عێراق وڵاتێكی دەوڵەمەندە و بە درێژایی 17 ساڵ نەوتێكی زۆری هەناردە كردووە، كەچی وڵاتێكی قەرزدار و وێرانە و گەلێكی هەژار دەبینین، هۆكارەكەی چییە؟
ئەو حزبانەی فەرمانڕەوایی عێراقیان كرد، بوون و گەشەكردنیان لە رووی بیروباوەڕەوە لە دەرەوە و لەژێر سەرپەرشتی و چاودێری ئێران بووە، دواتر ئەو حزبانە راستەوخۆ و بە وردی كەوتوونەتە ژێر دەسەڵاتی سەرانی سوپای پاسداران و ئیتلاعات و نووسینگەی عەلی خامنەیی، رابەری شۆڕشی ئێران، ئەو لایەنانەیش ئەجیندای دیاریكراویان لە عێراق هەیە و بە ئامرازێكیشی دەزانن بۆ پەلهاوێشتن بۆ ناوچەكە، جیا لەوەی ئێران لە رێگەی عێراقەوە پارێزگاری لەخۆی دەكات بەرانبەر هەر رووبەڕووبوونەوەیەكی نێودەوڵەتی، واتە عێراق بریتییە لە پارە و جەستە كە ئێران پارێزگاری پێ لەخۆی دەكات.
بودجەی ساڵانێكی عێراق، بە چەندان ئاراستەوە دزراوە، لەوانە بۆ مەبەستی كەسی، گەندەڵی كەسی، بۆ مەبەستی حزبی، گەندەڵی حزبی، ئەگینا ئەو حزبانە چۆن توانیان ئەوها گەورە ببن، سێیەم و مەترسیدارترین ئاراستە، ئێرانییە، كە پارەكە بۆ پاڵپشتیكردنی دارایی میلیشیاكانی سووریا و حزبوڵا و سوپای پاسداران و چالاكییەكانیان و پڕكردنەوەی بۆشایی دارایی گەورەی ئێران بەهۆی سزاكانی ئەمەریكا، ئەوەی هۆكاری كە باسی بزربوونی هەزار ملیار دۆلار لە عێراق بكەین، كە راستییەكە ئەوانە بزر نەبوونە، بەڵكو ئەو حزبانە بە ئەركی خۆیان هەڵساون بە خزمەتكردنی ئەوانەی چاكەیان لەسەریان هەبووە، بۆیە ئێستە ئەوان ناتوانن سەرۆك وەزیرانێك قبووڵ بكەن كە لە منداڵدانی سوپای پاسداران نەهاتووە، ئەوە مانای ئەوە نییە زۆر لەوانەوە دوورە، بەڵام عەدنان زورفی و مستەفا كازمی، سەر بە پاسداران و میلیشیاكان و حزبی دەعوە نین، كە ئەوەیش كێشە گەورەكەیە لەبەردەم پێكهاتنی حكوومەتی عێراقی.