ئه‌گه‌ر لێزڤرینه‌كێ ل دیرۆكێ و شارستانیا گه‌لان بكه‌ین، دێ بینین گه‌له‌ك نه‌خۆشی و ڤایرۆسیێن مینا كۆرۆنایێ ده‌ركه‌فتینه و ملیونان و هزاران خه‌لك كریه قوربانی، ده‌ڤه‌را به‌هدینان كو سه‌نته‌رێ وێ ئامێدیێ بوو، گه‌له‌ك ره‌نگ و جورێن نه‌خۆشیێن ڤه‌گر و ڤایرۆسی ده‌ركه‌فتنه و خه‌لك كریه قوربانی، نوكه كو سه‌رده‌مێ كۆرۆنایێ یه و ملیونان خه‌لك ل جیهانێ كریه قوربانی، ئێكه ژ وان جوره نه‌خۆشیێن ڤایرۆسی و هه‌مان پێرابوون هه‌نه، به‌لێ تنێ جوداهی ئه‌وه زانستێ مرۆڤاتیێ پێشكه‌فتی تره و خه‌لكی پێزانین ل سه‌ر هه‌نه و باشتر خوه دپارێزن.
كوڤان ئێحسان، شاره‌زایێ دیرۆكی و شینواری ل پارێزگه‌ها دهۆكێ بۆ "وشه" گۆت، به‌ری كو بسپورێن نوژداری ده‌ركه‌ڤن و جور و شێوه و چاره‌سه‌ریا ڤایرۆس و نه‌خۆشیان بهێته دیتن و بكارئینان، پرانیا جاران ده‌ما نه‌خۆشیه‌ك دهاته خه‌لكی چوو ژ وان نه‌خۆشیان نه‌دزانی و زێده‌تر خوه ده‌ست قه‌ده‌رێ ڤه به‌رددا و وه‌كو پێدڤی پێرابوونێن بۆ خوه پاراستن ژ وان نه‌خۆشیان نه دهاته كرن.
كوڤان ئێحسان، شاره‌زایێ دیرۆكی و شینواری ل پارێزگه‌ها دهۆكێ به‌حس ل نه‌خۆشیه‌كێ دكه‌ت كو ل گونده‌كێ ده‌ڤه‌را به‌هدینان هه‌بویه
زێده‌تر گۆت "د هنده‌ك ده‌قێن نڤیسایی ب تایبه‌تی ل سه‌رده‌مێ سومه‌ریان دا، نوژداران چاره‌سه‌ریا هنده‌ك ژ نه‌خۆشان ب گل و گیایی دكر و هنده‌ك جاران ژی نڤشتی دروست دكرن، دیسان میزوبوتامیا خوداونده‌ك بناڤێ ماشێ هه‌بو، نه‌خۆشیێن ئێشێن ڤایرۆسی كو زێده‌تر ب تاعون دهاته بناڤكرن چاره‌سه‌ردكرن"
شاره‌زایێ ناڤبری دیاركر ژی كو ل وان سه‌رده‌مان چه‌ند نیشانه‌ك بۆ نه‌خۆشیێن ڤایرۆسی و ڤه‌گر دهاتنه دیاركرن و گۆت ژی "ژ وان نیشانان، ئێشانا بنه گوهان و وه‌رمبوون نیشان بوو ل سه‌ر مرنێ، له‌رزینا ددان و ده‌ست و پیا نیشان بوو لسه‌ر مرنێ، هه‌كه گوهێ نه‌خۆشی یێ راستێ ب ره‌جفیت ئه‌ڤه نیشان بوو ل سه‌ر ێ یه‌كێ ئه‌و دێ ژیت، به‌لێ ئه‌گه‌ر هه‌ردوو گوهێن وی ب لڤلڤن ئه‌ڤه نیشان بوو ل سه‌ر مرنێ، ئه‌گه‌ر ره‌نگێ وی سپی بوو ئه‌ڤه نیشان بوو ل سه‌ر دووباره ژیانا نه‌خۆشی، ئه‌گه‌ر نه‌خۆشیه‌ك بۆ ده‌ما سێ رۆژان نه‌ساخ بو و ده‌ستێ وی ل سه‌ر جهێ نه‌خۆشیێ ب تایبه‌تی زكی بایه ئه‌و نیشان بوو ل سه‌ر مرنێ، ئه‌گه‌ر بۆ ده‌ما سێ یان چوار رۆژان خوهـ دابایه ئه‌ڤه نیشان بوو ل سه‌ر دووباره ژیانێ، ئه‌گه‌ر نه‌ساخ بۆ ده‌ما پێنج بۆ شه‌ش رۆژان خوین ژ دفنا وی هاتبایه ئه‌ڤه نیشان بو ئه‌و دێ چاره‌سه‌ر بیت، به‌لێ ئه‌گه‌ر بۆ ده‌ما پێنج رۆژان نه‌ساخ بو و چاڤێن وی سووربون و دێمی زه‌ر بوو، ئه‌ڤه نیشان بوو ل سه‌ر مرنێ، ل گه‌ل چه‌ندین نیشانێن دی، نوكه كو سه‌رده‌مێ كۆرۆنایێ یه پتری شه‌ش نیشان بۆ تووشبوویان هاتنه دیتن و ئه‌گه‌ر پێرابوونێن پێدڤی ژلایێ نوژداران نه‌هێنه هاڤێتن ره‌نگه نه‌خۆش گیانێ خوه ژ ده‌ست بده‌ت"
كوڤان ئێحسان، شاره‌زایێ دیرۆكی و شینواری ل پارێزگه‌ها دهۆكێ به‌حس ل نه‌خۆشیه‌كێ دكه‌ت كو ل گونده‌كێ ده‌ڤه‌را به‌هدینان هه‌بویه و گۆت ژی " گونده‌ك هه‌بوو ل ده‌ڤه‌را ئامێدیێ و دكه‌ڤنه بن چیایێ مه‌تینان د گوتێ گوندێ ناڤێلا، پشتی ده‌ركه‌فتنا نه‌خۆشیا تاعونێ ل سالا 1739ز به‌هرام پاشا كو ئێك بوو ژ پاشایێن وی ده‌می، ئه‌و ل وی گوندی مایه‌ڤه و خوه كه‌ره‌نتین كر ئانكو وه‌كو كه‌ره‌نتینا نوكه ل سه‌ر ده‌مێ ڤایرۆسا كۆرۆنایێ، پشتی نه‌مانا تاعونێ چاره‌كا دی ڤه‌گه‌ریا ئامێدیێ، ژبلی تاعونێ هنده‌ك نه‌خۆشیێن دن ژی ل ده‌ڤه‌رێ هه‌بوون ژ وانان ل سالا 1625 - 1702 نه‌خۆشیه‌ك ده‌ركه‌فت و گه‌له‌ك خه‌لكی گیانێ خوه ژ ده‌ست دا و پێڤه شه‌پرزه ببوون"
هه‌تا ئه‌ڤرۆ ل سه‌رانسه‌رێ جیهانێ چوار 819 هزار و 102 كه‌س تووشی ڤایرۆسا كۆرۆنایێ بوینه، ژ وانان 316 هزار 959 كه‌سان گیانێ خوه ژ ده‌ست دایه، د به‌رامبه‌ر دا ملیونه‌ك و 864 هزار 154 كه‌س ژی ژ ڤایرۆسا كۆرۆنایێ چاكبووینه، ل هه‌رێما كۆرسدتانێ 404 كه‌س تووشی ڤایرۆسا كۆرۆنایێ بوینه، تنێ 16 كه‌س ماینه و ئه‌ڤێن دی هه‌موو چاكبوینه‌ڤه.
دهۆك/ نه‌وزاد هلۆری