جگە لەوەی دەزانم خەڵك بە گشتی بێ ئومێدن لە هەموو شتێك، بەڵام سەرەڕای ئەوەش دەبوو بە هەرەوەزی و لێشاو لەبری كۆچ، پلان و پڕۆژە و هەوڵیان بۆ چاككردنی كوردستان و دۆخەكە هەبوایە. حەقە خەڵك بزانن هۆی سەرەكی بێ ئومێدی و تۆرانیان لەم وڵاتە چییە؟ ئایا كۆچ چارەسەرە؟ یا كۆچ فریادڕەس و كۆتایی نەهامەتییەكانە؟ بەدڵنیاییەوە نەخێر.
ئەو وڵاتانەی ئەوروپا، ئەمەریكا، كەندا و ئوسترالیا كە لە هەموو دنیاوە كۆچیان بۆ دەكرێت، خەڵكەكەیان بە سەتان ساڵ هەوڵ و ماندووبوون و تێكۆشان و خەباتیان كردووە بۆ بەدەستهێنان و دروستكردنی ئەم سیستمەی ئێستەیان، ئیتر بۆ نابێت ئێمەیش كار بۆ دروستكردن و دامەزراندنی وڵات و ئەزموونێكی هاوشێوە بكەین؟ بەڵام هەمووان هەر دەڵێین، ڕەوتار و كردارمان نییە و تەنیا لاسایی و چاولێكەری دەزانین.
راستییەك لەبارەی كۆچەوە هەیە دەبێت بیزانین، دروست لە كوردستان قەیرانی قەناعەت هەیە نەك قەیرانی ژیان. واتا لێرە ژیان هەرچۆنێك بێت، كەسانێك هەر ناڕازین و پرتەوبۆڵەیان دێت و كۆچ دەكەن، چونكە سوپاسگوزار و پێزان نین و دەیانەوێت ژیان بە دڵی ئەوان بڕوات، نەخێر تەنانەت لەم و لەو دنیاش ژیان بە كامی هیچ كەس ناڕوات، بەڵكو گەنجینەی هەموو كەسێك قەناعەتە بەوەی هەیەتی.
كۆچ نەك بۆ تاكێك لە كوردستان، بەڵكو بۆ تاكی هەموو وڵاتێك ڕەوا و ئاساییە، بۆ تاكێكی بەریتانیش ڕاستە كە كۆچ دەكات بۆ كەنەدا یان ئوسترالیا، ئەڵمانیاش زۆر لەوانەی پێی دەگەیەنێ، دەچن لە ئەمەریكا دەژین كە خاڵی سەرسامیی هەموو ئەوروپاییەكە، وەك چۆن ئەوروپاش جێی سەرمی هەموو رۆژهەڵاتییەكە، ئیتر بۆ دەبێت ئەم دۆسیەیە بە سیاسی بكرێت و موزایەدەی لەسەر بكرێت.
ئەوەی كۆچ دەكات هەژار نییە، بەڵكو بڕە پارەیەكی باشی هەیە و كۆچیش پارەی باشی دەوێت و وەك دیارە ئەوەی كۆچ دەكات و بە تەمای كۆچە، نزیكەی ١٠ بۆ ١٥ هەزار دۆلاری دەوێت، لە كاتێكدا زۆرینەی خەڵكی هەژار لە كوردستان ناتوانن تەنانەت نەك لە ساڵێكدا، بەڵكو لە هەموو ژیانیدا گەشتی وڵاتێكی دراوسێ بكات كە ڕەنگە ٥٠٠ دۆلار تێچووەكەی بێت، بەڵام كەسی كۆچبەر ئەو هەموو پارەی دەڕوات و خۆیشی ڕادەستی مەرگ و قاچاخچی دەكات.
هۆكاری هەرە سەرەكی كۆچ، زویربوونی خەڵك و بێ ئومێدیانە لە دووڕوویی ئەو هێزە ئۆپۆزسیۆن و ئیسلامییانەی مژدەی ژیانێكی خۆش و بەهەشتئاسایان بە خەڵك دەدا، بەڵام ساختە و دووڕوو دەرچوون و مەرامیان تەنیا گیرفانپڕكردن و وەرگرتنی پلە و پۆست بوو بۆ خۆیان و دەوروبەریان.
وەك دیارە هەنووكە حكوومەتێكی بەهێز بوونی هەیە كە ڕاستەوخۆ سەرۆكی حكوومەت بۆ هەموو داوا و گازندە و كەموكورتییەكی خەڵك، بە مەیدانیی لەسەر هێڵە و باشترین و خێراترین بەدەمەوەهاتنی هەیە، وەڵامی خێرای بۆ هەموو كێشە و خزمەتگوزارییەكان هەیە، بەڵام هێشتا خەڵك نائومێدە، بۆچی؟ لەبەر ئەو هێزە ساختانەی وڵات و حكوومەت و خاكیان لە بەرچاوی خەڵك ناشیرین دەكرد و دەكەن، خەڵكیان ڕەشبین كرد بەوەی كە كوردستان هیچ دەرفەتی چاككردن و چاكسازیی تێدا نەماوە.
ئەمە تەنیا یارییەكی ناشیرین و بەرژەوەندیخوازانە بوو
كەچی دەركەوت ئەمە تەنیا یارییەكی ناشیرین و بەرژەوەندیخوازانە بوو بە هەست و چارەنووسی خەڵك كرا، قومارێك بوو بە گیان و داهاتووی هەژار و كەمدەرامەتەوە، ئەگەرنا خۆیان و كوڕ و كچ و دەوروبەرەكەیان پاسپۆرتی ئەوروپا و ئەمەریكایان هەیە و بازرگان و ملیۆنێرن و باكیان بە خەڵك و كوردستان نییە. بە نموونە، چاكەتە دڕاوەكەی باوكی هەژاران، ملیۆنان دۆلاری تێدابوو و بە میراتی مایەوە بۆ كوڕ و نەوەكانی، لەسەر حیساب و دەنگ و خوێنی خەڵكی هەژار.
دەركەوت ئەمیری كۆمەڵێك مسوڵمان و ئەمیندار، خۆیان و خزم و زاوا و قەوم و خوێشیان بە پلە و پۆستی باڵا خانەنشین و بندیوارن، كوڕ و كچیان لە لەندەن و پاریس و نیویۆركەوە دەجالئاسا و بێشەرمانە چەندان ساڵە خەڵكیان فریو دەدا، پەرلەمان و ئەوروپا و ئۆتۆمبێل و ڤێلایان لا حەرام بوو، ئێستەیش بە هەزار حاڵ لەناویان نایەنە دەرەوە.
من پاساو بۆ كەموكوڕییەكانی حكوومەت و گەندەڵیی بەرپرسان ناهێنمەوە، بەڵام ئەگەر لە كوردستان توێژینەوە و لێكۆڵینەوەیەك بكرێت، بێگومان پشكی خەتاكە زۆری بەر ئەو هێزانە دەكەوێت كە خۆیان بە بەجێگرەوەی دەسەڵات دەزانی، دواتر دەركەوت هەڵپەی كورسی و پارەیانە و خەڵكیش هەمووی دوایان دەكەوتن. بۆیە ئێستەیش دووپاتی دەكەمەوە، حكوومەتێكی بەهێزمان هەیە و سەرۆكەكەی بە هەموو توانایەوە دژی گەندەڵكارانە و خواستی چاكسازییە و ئەنجامیشی دەدات، شەونخوونی دەكات بۆ چارەسەری كێشەكان و بەرپرسیارانە كار دەكات بۆ دادپەروەری و ژیانێكی باشتر، با پاڵپشتی بكەین و وڵاتەكەی خۆمان راست بكەینەوە، ئیتر پێویستمان بە كۆچ نابێ.