ڕێوی و سیاسەتی کلک قرتاو

AM:09:20:09/10/2019 ‌
لەم ڕۆژانەدا سەیری هەندێك بابەتی نوكتەئامێز و هاوكات واتاداری سیاسی و پلاری كۆمەڵایەتیم دەكرد، نوكتە یەكێكە لەو هێـما و ئامرازانەی مرۆڤ بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ لە رێیەوە پەیامەگوتارێكی توند، گاڵتەئامێز و كاریكاتێری بۆ وەرگر و خوێنەر و گوێگرەكانی دەگەیەنێت. ئامانجی نوكتە دروستكردنی كردەی پێوەندیكردن (communication) لە نێوان دوو لایەن (نێرەر و وەرگرە)، گوتاری نوكتە پڕە لە واتا و هێما و نیشانە و ئاماژە و هەڵچوون و داچوون و پلار و سووكایەتی و ئامۆژگاری و بەسەرهات و گێڕانەوە و گەیاندنی پەیام و مەبەست بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و ڕاستەوخۆ، ئینجا بە پشتبەستن بە كردەی گێڕانەوە. 

مەبەستی سەرەكی بەدیهێنانی كردەیەكی (عەقڵی و درككردن) و جووڵاندنی (سۆز و كەشێكی ئارامبەخشی پێكەنیناوییە). 
لە ئەكاونتی فەیسبووكی هاوڕێیەكم ئەم چیرۆك و نوكتەیەم خوێندەوە كە بەم شێوەیە داڕێژراوە و بێ دەستكاری دەینووسمەوە: "ڕێوییەك بەهۆی ڕووداوێكەوە كلكی قرتابوو، هاوڕێكانی لێیان پرسی: بۆ وات لێ هاتووە؟ گوتبووی: خۆم بڕیومە, ئەوانیش گوتبوویان چۆن؟ كارێكی خراپت كردووە, گوتبووی نا وانییە، لەوەتەی بڕیومە, زۆر خۆش و سووكەڵە بەڕێدا دەڕۆم و وا هەست دەكەم كە دەفڕم''. یەكێ لە ڕێوییەكان زۆر خۆشباوەڕ دەبێت و خێرا دەچێ كلكی خۆی دەبڕێ، بەڵام ئازارێكی زۆری دەبێت و ناتوانێ بەرگەی بگرێت، بۆیە هەرچی زووترە خۆی دەگەیەنێتە لای ڕێوی یەكەم و لێی دەپرسێ:  ئەرێ خۆ تۆ گوتت لەوەتەی كلكم بڕیوە حەساومەتەوە، كەچی من وەختە لە تاو ئازاردا بمرم.

ئەویش پێی دەڵێت: دەنگت بەرز مەكەوە، ئەگەرنا تەواوی ڕۆژ ئەوانیتر پێمان پێ دەكەنن, وا خۆت پیشان بدە شانازی بە كارەكەتەوە دەكەیت تا ژمارەمان زۆر بێت، ئەگەرنا ئەوەندە عومرەی ماومانە, دەبینە جێی گاڵتەجاڕی هاوڕێكانمان. وای لێ هات ژمارەی كلكبڕاوەكان ئەوەندە زۆر بوون, پێدەكەنین بەوانەی كلكیان هەبوو.  

ئیتر ئاوایە, كاتێك لە كۆمەڵگەیەك خراپەكاران زیاد دەبن، گاڵتە بە كەسانی باش و ڕاست و بە ویژدان دەكەن، بگرە بەشێتیشیان لە قەڵەم دەدەن. چیرۆكە نوكتەی ڕێوی كلكبڕاو كۆتایی هات.

ئەگەر دیقەت لەم بەسەرهاتە نوكتەئامێزە بدەین، ڕێك لەسەر هەندێك بواری كۆمەڵگە دەگونجێت، واتا نوكتەكە نوكتەیەكی عەقڵییە و دەیەوێت كردەی درككردن لای وەرگر دروست بێت، كە كەسانێكی خراپ بە خێرایی و بەشێوازێكی نادروست كاریگەری لەسەر باری گشتی دروست دەكەن و بەم هۆكارەشەوە دیاردەیەكی خراپ و  نەگونجاوی نەشیاوی نامۆ بەرهەم دێنن.

لە پرۆسەی سیاسیدا، لەناو دەردە كۆمەڵایەتییە بۆگەنبووەكاندا، لە ئەنجامی باڵادەستی هێزی پارە و باڵاكردنی بەرژەوەندی كەسی، ئەم دیاردانە وەك كارتێكردنێكی خۆپەرستانەی خۆویستی خۆسەپێنانە دەبنە هاندەر، مۆدێل، لەدەستدانی عەقڵ و ویژدان و كەسایەتی، دۆخێكی پێكەنیناوی، لە هەمان كاتدا ئازاربەخشی گەمژانەش پێكدێنێت كە بە سیاسەت كلكی زۆر كەس، ئیرادەی زۆر كەس لە بەكارهێنانی عەقڵ و لۆجیك دەبڕدرێت، وەك چاولێكەری خراپە و یاساشكێنی و مۆدێلی نەگیرسی نامۆ و تێكشكاندنی دەروونی كەسەكان و بڵاوبوونەوەی نەریت و ڕەوشتی نەشیاو بێدەنگی لێ بكەن.

سیاسەتی ڕێوی و ڕێوییانە گونجاندنی خەڵكە لەگەڵ دۆخی تایبەتی خۆی، گەندەڵكارێك دەیەوێت هەموو كەس وەك خۆی لێ بكات، دزێك و درۆزنێك و سیاسییەكی تێكشكاوی دۆڕاو و دەرپێ شۆڕێك و دۆخین شلێك و حزبێكی فاشل و  مووچەخۆرێكی بەرتیلخۆر و مامۆستایەكی زانكۆی بڕوانامە ساختە و قوتابییەكی خوێندنی دكتۆرا، كە دەوام ناكات و پلە و پایەی دەدرێتێ و دكتۆرێك كە لە نەخۆشخانە نەخۆش چارەسەر ناكات و لە شوێنی تایبەتی خۆی نەشتەرگەری بۆ دەكات. دەیان دیاردەی تر وەك سیاسەتی كلكبڕینی ڕێویەفەندی وایە، هەموو كەسێك وەك خۆیان لە ساخڵەمی بەرەو ڕزیبوون بەرن.

بۆیە سیاسەتی كلكقرتاندن لە هەر بوارێكدا بێت، سیاسەتێكی ئابڕووبەرانەی فاشلی گاڵتەئامێزە، چونكە كەسانێكی تێكشكاوی دۆڕاوی زیانلێكەوتووی مایەپووچی شڵەژاوی دەروونی ساختەكاری بەلاڕێدابەری قۆشمەچی قۆپیەچی گەندەڵ بۆ كارتێكردنی خراپ لەسەر دەوربەری خۆی بەكاری دێنێت، گوتاری ئەم نوكتە و بەسەرهاتانەش ئامۆژگاری و هاندانە بۆ درككردن بە دۆخی خراپ و هوشدارییە لە سیاسەتی فێڵبازانەی ڕێوییانە كە ئەنجامەكەی كلكقرتاندنی زۆرینەی بەدواوەیە. هانمان دەدات عەقڵ بەكار بێنین، بەڵام لە دۆخێكی نوكتەئامێزدا پەیامەكەی دەگەیەنێت. پەیامێكی سادە، ناڕاستەوخۆ، قووڵ، كاریگەر. با وریا بین نەبادە كلكبڕاوەكان، كلكدارەكانیش بەم سیاسەتە ببەن.