زۆرجار گوێمان لە دەستەواژەی یەکڕیزی نەتەوەیی دەبێت کە سیاسەتوانان لە کاتی باسکردنی بارودۆخی وڵاتدا دووبارەی دەکەنەوە، به‌ڵام چ جۆره یه‌كڕیزیه‌ك و كێ پێناسه‌ی ده‌كات؟ ئه‌وه روون و ئاشكرایه هەر کاتێک دۆخی كۆمەڵگە ئەرێنی بوو، مانای ئەوەیە وڵات سەقامگیرە لە ڕووی سیاسی و کۆمەڵایەتییەوە.لەو كاتانەدا کورد لە بەغدا ده‌توانێ داکۆکی لە مافە نەتەوەییەكانی خۆی بکات و بە یه‌كڕیزی، بەهێز دەردەكەوێت. له‌م گۆشه‌یه‌وه ئەگه‌ر تێڕوانینه‌كان یه‌ك بخه‌ین، ره‌نگه ده‌روازه‌یه‌كیش بدۆزینه‌وه بۆ یه‌كخستنی دیدگا جیاوازه‌كان لە یه‌كڕیزی.
ئێمە مادام بەشێکین لە عێراق، مافێکی زۆرمان بەسەر ده‌سه‌ڵاتی ئەو وڵاتەوە ھەیە، به‌ڵام تا ئێستە بە ھیچ شێوەیەک رەچاو نەکراوە. کێشەی کورد لەگەڵ عێراق لەسەر خاک و نەتەوە و زۆر مافی ترە، بۆیە سیاسەتی کوردستان لە بەغدا دەبێت لە پێناو ئەو دۆسیانەدا بێت. بەڵام ئەوەی وایكردووه کورد یەکڕیز نەبێ، ئەو ململانێ سیاسی و حزبیەیە کە ھەر لایەنێك تەنیا بۆ بەرژەوندی خۆی کار دەکات و وێنای یه‌كڕیزی بە حەزی خۆی دەكێشێت.
ئەگه‌ر سه‌یری بانگه‌شه‌ی پارته سیاسییه‌كان بكه‌ین بۆ یه‌كڕیزی، ده‌بینین ستراتیج و نه‌خشه‌ڕێی حزبی خۆیان كردووەته مه‌رجی یه‌كڕیزی. له‌م چوارچێوه‌یه‌دا ده‌توانین بڵێین، پارته سیاسییەکانی ھەرێم، هەیانە ھەوڵ نادەن بۆ ئەم ھەرێمە هیچ شتێک بکەن، بەرژەوەندییەکانیان لە سەروو ھەموو شتێکە. ئه‌مه له كاتێكدایه لای هه‌مووان روونه و دەزانین لە رابردوودا ھەموو ئەم دەستکەوتانەی بەدەست هاتوون بۆ کورد، دەرئەنجامی یەکڕیزی و تەبایی ناوماڵی كورد و یەکھەڵوێستی سیاسی بەرانبەر بەغدا بوو، بیرمانە دوای ڕووخانی بەعس هەمیشە ئاشتەوایی و تەبایی ناوخۆ، سەرچاوەی ھێز و پێگەی كورد بووه.
یه‌كریزی بۆ پارته سیاسییه‌كانیش زۆر گرنگه، به تایبه‌تی بۆ ئەوەی متمانەیان زیاتر لە نێواندا بێ و ئەو گومان و ترسە نەمێنێ کە لە ئەنجامی ململانێی حزبی و ڕووداوەكانی ساڵانی رابردوو دروست بوون. كەواته دەتوانین بڵێین، ئەگەر ھەر کاتێک کورد یەکڕیز بوو، سەنگی لە تەرازووی هێزی بەغدادا قورستر دەبێت و زیاتر دەتوانێ داوای مافە دەستوورییەکانی خۆی بکات، بەغدایش ئەو بۆشاییانەی دەست ناكەوێ كە دەیقۆزێتەوە و ئازاری كوردی پێ دەدات بەهۆی ئەوەی دەزانێ لایەنەكان دژی یەكتر كار دەكەن. ئەگینا ئەمەی دەگوزەرێ بە ڕوونی زەوتركردی مافەکانی كوردستان و میلەتی كوردە و ئاستی داواكاری و خواستی گەلەكەمانیان زۆر هێناوەتە خوارەوە.
مانەوە بەو جۆرەی ئێستە كە ڕوون لێمان دیارە تا دێت بەغدا بەهێزتر و و كوردیش پەرتتر دەكات، ئەو مافە دەستوورى و نەتەوەییانە ماوە دەستەبەر بكرێن لە عێراق، دوا دەخات، لەوانە:
1- گەڕانەوەی خاك (ناوچە دابڕینراوەکان) كه ئه‌مه یه‌كێكه له كێشه بنه‌ڕە‌تییه‌كانی نێوان هه‌رێم و ناوه‌ند.
2- دەرچوانی یاساى نەوت و گاز لە پەرلەمانى عێراق بە هاوئاهەنگى حكوومەتی ھەرێم و بەغدا بە سازان (توافق)، نەک بە زۆرینەو كەمینە.
3- كاركردن له‌سه‌ر دامه‌زراندنی ئەنجوومەنى فیدڕاڵی، بۆ ئەوەی سیستمی فیدڕاڵی بەشێوه‌یه‌كی ته‌واو لە عێراق بچەسپێ، چونکە ئێستە ئەنجوومەنەكە نییە كە رۆحی سیستمی فیدراڵییە و دەستەبژێری سیاسیی عێراق خۆیانی لێ دەدزنەوە، بۆ ئەوەى پاڵانسی ئاو یاسایانە بكاتەوە كە لە ئەنجوومەنی نوێنەران بە زۆرینه و كەمینه تێدەپەڕێنرێن .
4- دانپێدانان به هێزی پێشمەرگە وەك هێزێکی فەرمی كە مافی هەیە بودجە و پێداویستییە سەربازییەكانی لە عێراقەوە دابین بكرێت.
5- جیاكردنەوەى بودجە و شایستە داراییەكانی هەرێم لە ململانێی سیاسیی.
ئەو مافانە هیچیان نەدراون، لە كاتێكدا بەگوێرەی دەستوور مافی هەرێمن، بەڵام چونكه هێزە كوردییەكان یەكڕیز نین، نەیانتوانیوه هەندێکیان ھەر باسیش بكەن، بۆیە ئەگەر سەركردایەتیى سیاسى كورد دەیەوێت بگات بە مافه دەستوورى و نەتەوەییەكان، دەبێت سەرەتا ناوماڵى كورد یەک بخەنەوە، ئێستە بەهۆی جەنگی حەماس و ئیسرائیلەوە عێراق بە جۆرێك لاوازترە و كاتی ئەوەیە كورد یەكگرتنێكی پتەو دروست بكات بۆ هەموو پرسەكانی لە داهاتوودا دێنە بەردەمی.