لە ماوەی چەند رۆژی رابردوودا، هێزەكانی ئاسایش لە سلێمانی دەستیان بەگەڕانێك كرد بۆ گرتنی ئەو كەسانەی هاوڕەگەزخوازن. لە ئەنجامدا زیاتر لە 10 كەسیان گرت. لەرووی زانستیی پزیشكی دەروونی، هاوڕەگەزخوازی بە نەخۆشی دانانرێت، بەڵام لە رووی دەستوورەوە پێچەوانەیە.
گرتنی هاوڕەگەزخوازەكان كاردانەوەی ناوخۆیی بە دوای خۆیدا هێنا، بەشێك لە بۆچوونەكان پێیان وایە ئەمە پێشێلكردنی ئازادی تاكەكەسییە، ئەوانە بە دەستی خۆیان نەبوونەتە هاوڕەگەزخواز، لە بەرانبەر ئەوەدا بۆچوونێكی تر دەڵێ، دەبێ ئەوانە لە كۆمەڵگەی كوردستان دوور بخرێنەوە، لەبەرئەوەی بنەماكانی دامەزراندنی دەوڵەت لەسەر ئاین و شەرعی ئیسلام دامەزرێنراوە.
ئاسایش گۆڕەوی پشكنی!
لە كاتی گەڕانی هێزەكانی ئاسایش لە سلێمانی، بۆ ناسینەوەی ئەوانەی هاوڕەگەزخوازان، گۆرەویی گەنجەكانی سلێمانییان پشكنی، بەپێی هەندێك زانیاری ئەو كەسانەی گۆرەوییەكانیان رەنگاوڕەنگ بووبێت، گیراون و گومانیان لەسەر هەبووە.
لەرووی دەستووری و یاساییەوە چییە؟
بەپێی دەستووری عێراق لە مادەی 17 و خاڵی یەكەمدا هاتووە: هەر تاكێك مافی پاراستنی تایبەتمەندی كەسی خۆی هەیە، بەو شێوەیەی ناتەبا نەبێت لەگەڵ مافی كەسی تر و ئادابی گشتی. لە بڕگەی دووەمدا هاتووە، رێزی ماڵ پارێزراوە، نابێت كەس بچێتە ناوی بیپشكنێت یان هەڵبكوترێتە سەری، تەنیا بەبڕیاری دادگا نەبێت.
بەشێوەیەكی گشتی لە یاسای سزادانی عێراقی ساڵی 1969 لە مادەی 111دا هاتووە: دەسەڵات و راسپاردە و بەرپرسیارێتی سزادراو ئەوەیە، دەسەڵاتی بەسەر كەسانی تر بێبەش دەكرێت جا پێوەندی بە تاكەكەوە یان سامانەوە هەبێت. لە مادەی 393ی سزادانی عێراقی 1969، جیاوازی نەكردووە لەوەی كێ هێرشی كراوەتە سەر یان كێ هاوڕەگەزخوازە.
ئاسۆ هاشم پارێزەری راوێژكاری بۆ "وشە" گوتی، گرتنی ئەوانە بەبێ بوونی لایەنی سكاڵاكار، ئەوا نایاساییە، فەرمانی داواكاری گشتی هەبێت، ئەوانە دەگیرێن بەهۆی ئەوەی سكاڵای گشتییان لەسەرە، لەبەرئەوەی كارەكانی ئەوان پێچەوانەی دەستوور، بنەماكانی ئاینی و ئادابی گشتییە.
ئاین چی دەڵێ؟
لەوبارەیەوە یونس ڕاوی پسپۆڕی فكری ئیسلامی پێی وایە، رەگەزخوازەكان دەبێت لایەنی زانستی پزیشكی قسەی لەبارەوە بكات، "لایەنی پزیشكی یەكلای بكاتەوە بەوەی ئایا ئەوە نەخۆشییە یا لایەنەیكی سروشستییە". تا ئێستەش یەكلایان نەكردووەتەوە. راوی باوەڕی وایە "ئەمە شتێكی سروشتییە، نەك لە مرۆڤ، بەڵكو لە ئاژەڵیش هەیە".
زانستی پزیشكی لەوبارەیەوە چی سەلماندووە؟
بەپێی زانیارییەكان، تا ساڵی حەفتاكان بە نەخۆشی دەروونی دادەنرا، بەڵام دواتر لەناو نەخۆشییە دەروونییەكان دەرهێنرا. محەمەد قادر پسپۆڕی نەخۆشییەكانی دەروونی، بۆ "وشە" روونی كردووەتەوە، ئەمەی هاوڕەگەزخوازیی پێ دەگوترێت، حەزی سێكسكردنە لەگەڵ هاوڕەگەزی خۆی، وەك چۆن پیاو و ژنێك حەزی سێكسیان بەرانبەر بەیەكتر یان بەپێچەوانەوە، ئەو بەشەی كۆمەڵگەش هەمان شتە.
لەبارەی هۆرمۆنەكانی سێكسەوە وا بڵاو كراوەتەوە كە هاوڕەگەزخوازەكان، هۆرمۆنە سێكسییەكانیان زیاترە بۆیە بەو شێوەن. ئەو پسپۆڕە دەڵێت، "هەموو توێژینەوەكان ئەوەیان سەلماندووە كە هەمان هۆرمۆنی سێكسی كەسێكی ئاساییان هەیە، تەنیا چەند ژمارەیەك لەوانە نەبێت كەمێك هۆرمۆنەكانیان زیاترە".
لەبارەی چارەسەرەكانەوە محەمەد قادر گوتی، ئەوانە پێویستیان بە چارەسەر نابێت، بەڵكو پێویستیان بە پاڵپشتی دەروونی دەبێت. بەهۆی ئەوەی لە كۆمەڵگا بەچاوێكی تر سەیر دەكرێن.
دنیا لەبارەی ئەوانە چی دەڵێت؟
زۆرترین هاوڕەگەزخواز لە ئەمەریكادا هەیە، لە هەر ویلایەتێكی ئەمەریكاش مافەكانیان بەجۆرێك دیاریكراوە، پاشان ئەوروپا و وڵاتانی تر، لە زۆر لە وڵاتان رێیان پێ دراوە هاوسەرگیری لەگەڵ یەكتر بكەن، هەندێك وڵاتیش رێیان پێ نادرێ هاوسەرگیری بكەن، بەڵام رێی سێكسكردنیان لێ ناگیرێت.
لە عێراق و كوردستان چەند هاوڕەگەزخواز هەن؟
ئامارێكی دروست لە بەردەست نییە كە چەند هاوڕەگەزخواز لە عێراق و كوردستاندا هەن. بەپێی ئەو زانیارییانەی دەست "وشە" كەتوون، لە 2004 تا 2009 لە عێراقدا 680 هاوڕەگەزخواز كوژراون، لە چەند ساڵی رابردوودا موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر رای گەیاندبوو، ئەوانە بەپێی سزای ئیسلام دەبێ لە سێدارە بدرێن.
گرتنی هاوڕەگەزخوازەكان بۆ كوردستان خراپە
كونسوڵگەی ئەمەریكا لە هەولێر، لەرێی تویتەوە لە تۆڕی كۆمەڵایەتیی تویتەر رای گەیاندووە، ئێمە بەنیگەرانییەوە دەڕوانینە گرتنی ئەو هاوڕەگەزخوازانەی سلێمانی، چاودێری دۆخەكە دەكەین. ئەمە لەكاتێكدایە هەرێمی كوردستان لە زۆر رووەوە بۆ مافی مرۆڤ، رەچاوی یاسای سزادانی عێراقی ناكات، بۆیە رەنگە ئەم كارەی ئاسایشی سلێمانی كاردانەوەی تری وڵاتانی بەدوادا بێت.