لە ماوەی دواییدا قسە و باسی ئەوە هەیە كە ئەگەری هەیە ئێران بووبێتە خاوەن بۆمبی ئەتۆمی، ئەوەیش دوای ئەوەی وەك چاودێران ئاماژە بۆ تێكچوونی گفتوگۆكانی ڤیەنا لەبارەی رێككەوتنی ئەتۆمی ئێران دەكەن، كەسانێك هەن وای دەبینن وەڵامی ئێران بەرانبەر هەوڵەكانی ماندووكردن و بۆردمان و كوشتنی زانایانی راستەوخۆ نابێت، بەڵكو لە رێگای بەرهەمهێنانی بۆمبێكی ئەتۆمی یان كڵاوەی ئەتۆمی دەبێت.
ئەوەی سووربوونی ئێرانی بۆ بەرهەمهێنانی چەكی ئەتۆمی دووپات كردەوە، راگەیاندنی دوایی ئێران بوو بەوەی رێژەی پیتاندنی یۆرانیۆمی گەیاندووەتە 60%، واتە نزیكبوونەوەی لە ئەگەری بەرهەمهێنانی چەكی ئەتۆمی، هەیشە وای دەبینێت، ئەو هەنگاوە تەنیا كارتێكی گوشارە لە گۆڕەپانی كێبەركێی هەڵبژاردنی داهاتووی سەرۆكایەتیی ئێران لە 18ی حوزەیرانی داهاتوو و لەسەر مێزی گفتوگۆكانی ڤیەنا.
بەپێی هەواڵەكان سەرەڕای تەقینەوەكەی دامەزراوەی نەتنزی ئەتۆمی لە ئەسفەهان، كە زیانی گەورەی لە ئامێرەكانی سەنتەرفیوچ بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم گەیاند، عەباس عێراقچی، یاریدەری وەزیری دەرەوەی ئێران نامەیەكی بۆ رافایل گروسی، بەڕێوەبەری ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی ناردووە، تیایدا دەست پێكردنی پڕۆژەی وڵاتەكەی بە پیتاندنی یۆرانیۆم بە رێژەی 60% رای گەیاند، بێ دیاریكردنی وادەی جێبەجێكردنی هەنگاوەكە.
هاتنی بایدن بۆ كۆشكی سپی دۆخەكەی ئاڵۆزتر كرد
وڵاتانی ئەوروپا و ئەمەریكا ئەو پەیامەی ئێرانیان بە وریاكردنەوە وەڵام دایەوە، بەوەی بەرزكردنەوەی ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆم تا ئەو ئاستە رێگای بۆ خۆش دەكات بە خێرایی بۆ رێژەی 90% و زیاتری بەرزی بكاتەوە، ئەوەیش ئەو تێكڕایە پێویستەیە بۆ بەكارهێنانی ئەو كانزایە بۆ مەبەستی سەربازی، لەوكاتەی ئێستە گفتوگۆی ئێران و وڵاتانی واژووكار لەسەر رێككەوتنی ئەتۆمی 2015 لە ڤینا بۆ زیندووكردنەوەی رێككەوتنەكە بەڕێوە دەچێت.
سەڵاح ئەبو شەریف، بەرپرسی پێوەندییەكانی دەرەوەی بەرەی گەلە نافارسییەكان لە ئێران گوتی، هێرشەكەی سەر دامەزراوەی نەتنزی ئەتۆمی حكوومەتی ئێرانی لە ناوخۆ شەرمەزار كرد، بەتایبەتی بەرانبەر باڵی توندڕۆ كە سوود لەو رووداوە دەبینێت بۆ گوشاركردن لەپێناو شكستهێنانی هەوڵی لایەنی گفتوگۆكاری ئێران و بەكارهێنانی لە بانگەشەی هەڵبژاردنی داهاتووی سەرۆكایەتی ئەو وڵاتە. كە لەگەڵ نزیكبوونەوەی وادەی بەڕێوەچوونی، ریفۆرمخوازەكان لە باڵادەستیی توندڕۆكان دەترسن، ئەو هەنگاوەیش بواری گفتوگۆكردن لەبارەی رێككەوتنی ئەتۆمی تەسك دەكاتەوە.
توركی فەیسەڵ، سەرۆكی پێشووی دەزگای هەواڵگریی سعوودیە دەڵێت، ئاسایشی كەنداو بابەتێكی نێودەوڵەتییە نەوەك ناوچەیی، بەتایبەتی كاتێك مەترسیی ئێران بۆ هەمووان دیارە لە رێگەی هەوڵەكانی بۆ بەرهەمهێنانی چەكی ئەتۆمی، ئێمەیش ئەزموونی عێراقمان هەیە كە چۆن رادەستی ئێران كرا، جیا لە دەستوەردانی لە سووریا.
زیاتر گوتی، سەرانی ئێران مەترسی راستەقینەن، كاتێك هەموو هەوڵەكانی 40 ساڵی رابردوو بۆ چاككردنەوەی سیاسەتەكانی شكستیان هێنا، بۆیە هەر ناهاوسەنگییەك ئەوان سوودی لێ دەبینن، پێویستە عێراق لە چنگی ئێران دەربهێنرێت بۆ ئەوەی ببێتە هۆكارێك بۆ ئاسایش و سەقامگیریی كەنداو، پێویستە پاڵپشتی لە هێزەكانی عێراق بكرێت كە هەوڵی رزگاركردنی وڵات لە باڵادەستیی ئێران دەدەن، كە رۆڵێكی تێكدەرانە لە سووریا و لبنان و یەمەن دەگێڕن، ئەوەیش هەڕەشەیە بۆ سەر ئاسایشی كەنداو.
ئەو بەرپرسە پێشووەی سعوودیە دەڵێت، گفتوگۆكانی ڤیەنا ترسی ئێمە لە مەترسیداریی بەرنامەی ئەتۆمی ئێران نەڕەواندووەتەوە، پێویستە وڵاتانی كەنداو لەناو گفتوگۆكان بن و هەموو مەترسییەكی ئەوان باس بكرێت، وەك مووشەكی بالیستی و دەستوەردانەكانی ئێران لە ناوچەكە، بۆیە مانەوەی دۆخەكە وەك ئێستە وا دەكات وڵاتانی كەنداو بەدوای شوێنگرەوە بگەڕێن، لەوانە خۆئامادەكردن بۆ ئەو رۆژەی ئێران دەبێتە خاوەن چەكی ئەتۆمی.
لەوكاتەی بۆچوونێك هەیە بەوەی پرسی بوونی ئێران بە خاوەنی چەكی ئەتۆمی بووەتە ئەگەرێكی نزیك، نەجمە بوزوور، نووسەر دەڵێت، هاتنی بایدن بۆ كۆشكی سپی دۆخەكەی ئاڵۆزتر كرد، ئەو دەیەوێت گفتوگۆی ئەتۆمی بە مەرجی پەكخستنی بەرنامەی مووشەكی بالیستی ئێران و سیاسەتەكانی بۆ فرەوانخوازی لە ناوچەكە ببەستێتەوە، بەڵام تاران دەیەوێ یەكەمجار سزانی لەسەر لابدرێت.
زۆرینەی ئەو دیمەنەی لە دۆخەكە دیارە ئاماژەیە بەوەی پەرەسەندنێكی گەورە رووی داوە، ئەوەیش وای كرد كە عەبدولباری عەتوان، سەرنووسەری "رەئی ئەلیوەم"، كە لە ئێران نزیكە، ئەو پرسیارە برووژێنێت، ئاخۆ ئێران لە بەرهەمهێنانی بۆمبێكی ئەتۆمی نزیك بووەتەوە؟، یان دوای بەرزكردنەوەی رێژەی پیتاندنی یۆرانیۆم بۆ 60% بە نهێنی دروستی كردووە؟، ئاخۆ وەڵامدانەوەی ئیسرائیل و ئەمەریكا بەرانبەر بەوە چی دەبێت؟