پەكەكە بۆ كێ شەڕ دەكات و چەكەكانی لە كوێوە دێن؟

دەیان و سەدان سەرچاوە هەن ئاماژە بەوە دەكەن، پەكەكە سەرەتا و بناغەی لەلایەن سۆڤیەتەوە دامەزراوە و لە هەناوی مۆسكۆ بەربووەتەوە. پاشان بە فەرمانی مۆسكۆ چووەتە سووریا و مەشق و ڕاهێنان بە چەكدارانی كراوە و پڕچەك كراون و رەوانەی قەندیل كراون تا شەڕ دژی توركیا بەرپا بكەن، ئەمە لەلایەن مۆسكۆ و دیمەشقەوە بۆ بەرژەوەندیی خۆیان سوودی لێ وەرگیراوە و فشار خراوەتە سەر توركیا. 

سەدام كۆمەكی بە پەكەكە بەخشی لە بەرامبەر پێدانی زانیاری لەبارەی شوێن و سەنگەرەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان، ئێران پێویستی بە ڕێگری لە جموجۆڵ و چالاكی حزبەكانی ڕۆژهەڵاتی كوردستان بوو، پەكەكە ڕێگرییان لێ دەكات. هەموو ئەوانە بە ئاشكرا لە ناوەندە ستراتیجییەكانی دنیا ئاماژەیان بۆ كراوە و بە وردی خراونەتە ڕوو. 

پارتی كرێكارانی كوردستان "پەكەكە" لەلایەن كۆمەڵێك قوتابیی چەپڕەو لە 27 تشرینی دووەم/نۆڤێمبەری 1978 دەست بە دامەزراندنی كرا، بەڵام ئەو ڕێكخراوە سیاسییە هیچ كۆنگرەیەكی نەبەست و بەرپرسانی ڕاستەوخۆ پشتیوانی ئایدلۆژیای "ماركسی-لینین"یان بۆ ناسنامەی حزبەكە هەڵبژارد، بوون بە ئەندامی گرووپە چەپەكانی توركیا و هاوپەیمان و پێوەندییەكی زۆر تۆكمە و گشتگیریان لەگەڵ "دێڤ چنك" واتە فیدراسیۆنی گەنجانی شۆڕشگێڕ لە توركیا بەست.

"دێڤ چنك" ڕێكخراوێكی ماركسی-لینینی سەربە سۆڤیەت بوو. ڕاستەوخۆ بەشێك بووە لە هەڵمەت و شۆڕشی شیوعییەكان كە لە سەرتاسەری دنیادا ئەو ڕەوتانە دروست كران و بە مۆسكۆوە بەسترانەوە، بۆیە شارەزایان و مێژوونووسان رووسیا بە دایكی یەكەمی پەكەكە هەژمار دەكەن. 

دەگوترێ دوای كودەتاكەی 12 ئەیلوول/سێپتێمبەری 1980 لەلایەن "جەنەراڵ كەنعان ئەفرین"  سوپاسالاری گشتیی توركیا كە سێیەم كودەتا بوو لە مێژووی توركیای نوێ، گرتن و ڕاوەدوونانی حزب و ڕێكخراو و ڕێكخستنەكان لە توركیا دەستی پێ كردووە، /كودەتای یەكەم لە ساڵی 1960 و دووەم لە 1971 و سێیەم لە 1980 ڕوویان دا/، لێكۆڵینەوە مێژوویییەكان دەڵێن، ئەو كودەتایانەی توركیا، بەرهەم و لێكەوتەكانی لە سیاسەت و حزب و ڕێكخراوەكان، بەهۆی كاریگەریی ڕاستڕۆكان بووە و بەشێك بووە لە شەڕی ساردی نێوان هەردوو جەمسەرەكەی هێزی دنیا /ئەمەریكا و یەكێتیی سۆڤیەت/. 

بەهۆی كودەتاكەی 1980، زیاتر لە 50 كەس لە سێدارە دران و 50 هەزار كەسیش گیران و لە گرتووخانەكان زۆربەیان مردن. پەكەكە لەوكاتەدا دامەزرابوو، بەڵام پاش كودەتاكە، ئۆجەلان و زۆربەی سەركردەكانی تری توركیایان جێ هێشت و ڕوویان لە سووریا كرد، فیدراسیۆنی گەنجانی شۆڕشگێڕی توركیا كە لە مۆسكۆوە پشتیوانی دەكران، لەناو بران. تاكە ڕێكخراوی سیاسی بۆ مۆسكۆ شوێنی ئەوان بگرێتەوە لەوكاتەدا "پەكەكە" بوو. 

بەگوێرەی سەرچاوەكان، كودەتاكەی 1980 بە پشتیوانی وڵاتانی ڕۆژئاوا ئەنجام درا، بۆیە گرووپ و ڕێكخراو و حزبە چەپڕۆكانی سەربە ڕووسیا بە تەواوی لە توركیا ڕیشەكێش كران، لە ناویاندا پەكەكە لەژێر فەرمان و رێنوێنیی ڕاستەوخۆی مۆسكۆ بەرەو وڵاتی دووەم ڕۆیشت كە سووریای دۆست و هاوپەیمانی ستراتیجی ڕووسەكان بوو.

 پاش ئەوەی حكوومەتی سۆڤیەت رێنوێنی ئاراستەی سووریا كرد تا پێشوازی لە پەكەكە بكات و پڕچەكیان بكات و مەشق و ڕاهێنانیان پێ بكات، سووریا بەسەرۆكایەتیی حافز ئەسەد، پەكەكە و چەكدارانی لەناو كەمپی سەربازیی مەشقی "هێزەكانی فەلەستین و حزبوڵا" شوێنی بۆ كردنەوە. فیدراسیۆنی زانایانی ئەمەریكا لەوبارەیەوە ڕاپۆرتێكیان بڵاو كردووەتەوە و ئاماژە بەوە دەكەن، ڕاهێنەر و شارەزایانی سەربازیی سۆڤیەت لەو كەمپانە لە دۆڵی بەقاعی لبنان، مەشقیان بە چەكدارانی پەكەكە و حزبوڵا و بەرەی ڕزگاری فەلەستین دەكرد‌ و ڕێگە بە ئۆجەلان درا لەگەڵ كوردانی سووریا پێوەندی ببەستێ و لە دەوری خۆی كۆیان بكاتەوە. 

لە ساڵی 1982 ئیسرائیل بەهۆی هێرشە بەردەوامەكانی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی فەلەستین، لە باشووری لبنانەوە بۆ سەری، هێرشی كردە سەر ئەو وڵاتە، ئەو شەڕە بە "جەنگی لبنان" ناسراوە. هەریەك لە ئیسرائیل و هێزە فەرمییەكانی لبنان لەلایەكەوە، بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی فەلەستین بە سەرۆكایەتیی یاسر عەرەفات بە پشتیوانی سووریا و حزبوڵا و بزووتنەوەی ئەمەل و ئەلتەوحید و پەكەكە شەڕیان دژی ئیسرائیل لە جەنگی لبنان دەكرد. هێزەكانی پەكەكە بە سەرۆكایەتیی موراد قەرەیلان و مەعسووم كۆرقماز، بەشداریی شەڕەكەیان كرد، جەنگەكە تا مانگی حوزەیران/یۆنیۆی 1985 بەردەوامی هەبوو، دواتر پرۆسەی ئاشتی بەرپا بوو و كۆتا بە جەنگەكە هێنرا. 

لە ساڵی 1984 هێزەكانی پەكەكە بە رێنوێنی ڕاستەوخۆی یەكێتیی سۆڤیەت و حافز ئەسەد سەرۆكی ئەوكاتی سووریا، بۆ هێرشی چەكداری دژبە توركیا هاتنە ڕاسپاردن، دیمەشق لەگەڵ ئەنكەرە لەسەر دوو پرسی گرنگ بەردەوام كێشەی هەبوو، یەكەمیان پرسی بەردانەوەی ئاوی فورات بوو كە توركیا ڕێژەیەكی كەمی بەردەدایەوە و هەڕەشە و مەترسی بوو بۆ سەر كشتوكاڵ و ژێرخانی سووریا كە پشتی بە كشتوكاڵ بەستبوو. لەلایەكی تریشەوە، توركیا لە ساڵی 1939 پارێزگای "هاتا"ی داگیر كرد كە بەشێك بوو لە ویلایەتی شامی سەردەمی عوسمانییەكان، دواتریش وڵاتانی دنیا ددانیان بە رەفتارەكەی توركیادا نا و ئەو پارێزگایە لە دیمەشق هاتە دابڕین، ئەمەش دوژمنكاریی دیمەشقی بەرامبەر بە ئەنكەرە زیاتر كرد.

حافز ئەسەد چەك و پێداویستی سەربازی و مەشق و ڕاهێنانی بە گەریلاكانی پەكەكە دا و كرد و لە سنوورەكانەوە ڕەوانەی عێراقی كردن و لەوێوە هێرش و شەڕی چەكداری دژی توركیا دەستی پێ كرد.

دیمەشق ئەمەی تەنیا وەك كارتی فشار بەكار دەهێنا نەك لەگەڵ مافەكانی گەلی كورد بووبێ، چونكە بەشێكی كورد كەوتوونەتە ناو وڵاتی سووریایش، بۆیە بە توندی داوای پەكەكەی ڕەت كردەوە بۆ پێدانی مووشەك و چۆنیەتی بەكارهێنان و هەڵدانی ئەو جۆرە مووشەكانەیشی فێری چەكدارانی پەكەكە نەكرد، بەڵكو بەپێی بەرژەوەندی خۆی یارمەتی دەدان نەك بێسنوور. چەكدارانی پەكەكە وردە وردە بە پشتیوانی پارە و چەكی ئەسەد، گرژییان بۆ هێزەكانی توركیا دروست دەكرد، بەڵام ئەو ڕێگەی نەدا هیچ تەقەیەك لە سنووری سووریاوە بۆ سەر هێزەكانی توركیا بكرێ، بەڵكو لە قەندیل و سنووری عێراقەوە ئەو كارەی كرد، توركیاش بوێری ئەوەی نەبوو لەسەر ئەمە ڕووبەڕووی سەدام حوسێن ببێتەوە، تا دوای جەنگی عێراق-ئێران كە زۆربەی هەرە زۆری چەكداران و بەرپرسانی پەكەكە بەرەو چیای قەندیل لە سنووری نێوان عێراق- توركیا- ئێران گوێزرانەوە.

پێوەندییەكانی سووریا و پەكەكە بە پتەوی مانەوە و عەبدوڵا ئۆجەلان ڕێبەری بەندكراوی پەكەكە تا 1998 لە دیمەشق مایەوە، زۆربەی چەكدار و سەركردە سەربازییەكانی پەكەكەش بەرەو چیای قەندیل لە سووریاوە گوزەریان كرد، گەڕی یەكەمی شەڕ لە 1984 تا 1999 دەستی پێ كرد و لە 2004 دەستی پێ كردەوە تا 2013. 

بەگوێرەی لێكدانەوە و ئامارەكان، ژمارەی چەكدارانی پەكەكە لە نێوان 10 تا 15 هەزار دەبوو، ئێستە ئەو ژمارەیە بۆ 32 هەزار چەكدار بەرز بووەتەوە و زۆربەیان لە چیای قەندیلن. شەڕی یەك لە دوای یەكی پەكەكە و توركیا تا ئێستە 30 هەزار كوژراوی لێ كەوتووەتەوە، هاوكات ژمارەیەكی یەكجار زۆری كوردانی ناوچە جیاجیاكانی باكوری كوردستان بە ئاگری ئەو شەڕەوە بوون بە خۆڵەمێش، بۆ یەكەم جار ڕووبەڕووبوونەوەكان لە ناوچەی "ئەروە"ی پارێزگای "سێرت" و ناوچەی "شەمدینلی" پارێزگای هەكاری دەستی پێ كرد و مەعسووم كۆرقماز سەرپەرشتیی شەڕەكانی سەرەتای دەكرد. 

لە 1987دا پەكەكە ناوچە گەشتیارییەكانی توركیای كردە ئامانج و زیانی ئابووریی زۆری بە توركیا گەیاند، دواتر توركیا باری نائاسایی لە ناوچە كوردییەكان ڕاگەیاند و تا 2002 لە ناوچەكانی باكوری كوردستان، هێزەكانی توركیا دەسەڵاتی تەواویان هەبوو و ڕووبەڕووی هەمووان دەبوونەوە.

لە 1998دا توركیا هێزەكانی لە سنووری سووریا كۆ كردەوە و ماوەیەكی كەمی دیاری كرد، ئەگەر حافز ئەسەد دەست لە پشتیوانی پەكەكە هەڵنەگرێ و ئۆجەلان لە خاكی سووریا نەكاتە دەرەوە، هێرش دەكاتە سەر خاكی سووریا، بەو هۆیەوە ئۆجەلان سووریای بەجێ هێشت و ڕووی كردە ڕووسیا و دواتر یۆنان و ئیتاڵیا پاشان بەرەو كینیا ڕۆیشت، لەوێ بەهاوكاری هەواڵگریی ئەمەریكا لەلایەن توركیاوە گیرا و هێنرایەوە توركیا.

لەوكاتەوەی شەڕی نێوان پەكەكە و توركیا دەستی پێ كردووە، هێزەكانی توركیا تا ئێستە زیاتر لە 11 هەزار و 297 چەكی جۆری كلاشینكۆفی پەكەكەیان گرتووە، لەو ڕێژەیە 71% دروستكراوی ڕووسیا و 14.7%ی چینی و 3.6% هەنگاری و 3% بولگارین.

هاوكات جۆرەكانی ئاڕ بی جی و مووشەكی بچووكی جۆری "G-3, G-1, M-16, 45,2" كە پەكەكە بە ڕێژەی جیاجیا خاوەنیانە و زۆربەی هەرە زۆری لە ڕووسیا گەیشتوونەتە دەستی و 13.2%ی بەریتانین و 9.4% لە بنەڕەتدا هی ئەمەریكان و لە عێراقەوە گەیشتوونەتە دەست پەكەكە.

بەگشتی پەكەكە خاوەنی هەزار و 610 مووشەكی بچووكە و 85.3% لە ڕووسیاوە بۆی رەوانە كراوە و 5.4% لە عێراقەوە و 2.5% لە چین، هەروەها دوو هەزار و 885 چەكی ڕەشاشی هەیە و 21.9% لە چیك و 20.2% لە ئیسپانیا و 19.8% ئیتاڵییە.

لە 16 هەزار و 311 بۆمبی زەوینی،  60.6% ئیتاڵی و 28.3% ڕووسی و 6.2% ئەڵمانین، چوار هەزار و 990 بۆمبی دەستیی هەیە و 82% ڕووسی و 19.8%ی ئەمەریكایین و لە عێراقەوە گەیشتوونەتە دەستیان، 8%یشی ئەڵمانین و لە وڵاتی سێیەمەوە پێیان گەیشتووە.

بەگوێرەی ڕاپۆرتێكی ڕێكخراوی "هیومان رایتس وۆچ" لەژێر ناونیشانی "گواستنەوەی چەك و پێشێلكارییەكانی یاسای جەنگ لە توركیا"، هاتووە "سەرەتا سووریا بە رێنوێنی سۆڤیەت، پەكەكەی پڕچەك كردووە، بەڵام جگەلەو دوو وڵاتە كە بە ئامانجی سیاسی چەكیان بە پەكەكە داوە، هەریەك لە عێراق و ئێران و ئەرمینیا، چەكیان بە پەكەكە بەخشیوە و بەردەوامیشن لەو هاوكارییە، ئەگەر بەشێوەیەكی فەرمیش نەبێ، پەكەكە لەگەڵ گەورە بازرگانە نایاسایییەكانی چەك لە بازاڕی ڕەش، چی پێویستی بێت، بۆی دەڕوات و وەریان دەگرێ، بەتایبەت ئەرمینیا بووەتە دەروازەی هەرە گەورەی گەیشتنی چەكی ڕووسیا بۆ پەكەكە".

بازرگانانی بازاڕی ڕەش یەكێكن لە كێشە یاسایی و مەترسیدارەكان كە وڵاتان بەردەوام ڕووبەڕوویان دەبنەوە، پەكەكە لە ڕێی پشتیوانی چەكداری بۆ گواستنەوەی مادەی هۆشبەر، وای كردووە ئەو بازرگان و باندە مافیایییانە لە ئەفغانستان، ئێران، ئەرمینیا، جۆرجیا، ڕووسیا، عێراق، سووریا، ئیتاڵیا و وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا، چەكی كۆنی سۆڤیەتی بكڕنەوە و بە نهێنی بیگوازنەوە بۆ سووریا و لەوێوە بۆ قەندیل. یان لە ڕێگەی دەریای ڕەشەوە بۆ جۆرجیا و لەوێشەوە بۆ ئەرمینیا و پاشان گواستنەوەی بە قەندیل. 

ئەمانە، تۆڕی بەرفرەوانن و بەشێوەیەكی نایاسایی و نهێنی كار دەكەن، چەك و مادەی هۆشبەر لە ئەفغانستان و پاكستانەوە دەگەیەنن بە ئەوروپا و لەوێوە گرووپەكانی مافیا، چەك و پێداویستی سەربازییان كۆ دەكەنەوە و دەیگەیەنن بۆ دەستی پەكەكە. ئەوان جگەلەوەی زۆرترین ئەو چەكانەی دەستەبەری دەكەن، كۆنن و هی سەردەمی سۆڤیەتن، بەڵام هەركات چەكی وڵاتانی ئەوروپا و ئەمەریكا و وڵاتانی تری دنیایان دەست بكەوێ و بتوانن بە ڕێگەی قاچاخ و بەشێوەی نایاسایی بیگوازنەوە، بێ دوودڵی دەیگەیەنن بە پەكەكە تا شەڕی دژ بە توركیای پێ ئەنجام بدات.

فیدراسیۆنی زانایانی ئەمەریكا لە ڕاپۆرتەكەیاندا ئاماژە بەوە دەكەن "جگەلە سۆڤیەت و سووریا، هەریەك لە ئێران و عێراق و لیبیا پشتیوانی پەكەكەیان كردووە". ئەو فیدراسیۆنە بەڕوونی ئەوەی خستووەتە ڕوو كە پەكەكە چەك و پارەی لەلایەن ڕژێمی سەدام حوسێنەوە پێ دەدرا، لە بەرامبەردا بە وردی شوێن و پێگە و بنكەكانی هێزی پێشمەرگەی پارتی دیموكراتی كوردستانی لە ناوچە شاخاوییەكان بۆ حكوومەتی بەعس ئاشكرا دەكرد و بە بێتەل بۆی دەستنیشان دەكردن تا بۆردمان بكرێن و هێرشیان بكرێتە سەر. 

لە پەراوێزی پێوەندییەكانی پەكەكە لەگەڵ ڕژێمی بەعسی ڕووخاو كە بە چەكی كیمیایی خەڵكی هەڵەبجەی لە 16ی ئادار/مارسی 1988 كیمیاباران كرد و لە پرۆسەكانی ئەنفال ساڵانی 1980 تا 1988، 182 هەزار هاووڵاتیی كوردستانی ئەنفال كرد. نزار خەزرەجی سوپاسالاری هێزە چەكدارەكانی ڕژێمی سەدام لە چاوپێكەوتنێكدا كە لە پەرتووكێكی نووسەر "غەسان شەربل"دا بڵاو كراوەتەوە. دەڵێ، "حكوومەتی بەغدا بڕی 250 ملیۆن دۆلاری وەك كۆمەك و پشتیوانی بەخشیووەتە عەبدوڵا ئۆجەلان ڕێبەری پەكەكە و لە كینیا لەكاتی گرتنیدا ئەو بڕە پارەیەی پێ گیراوە".

بەگوێرەی زانیارییەكانی ڕۆژنامەی "قودس"ی عەرەبی، سەدام حوسێن لە ڕێی پەكەكەوە یاریی بە پارتی و یەكێتی دەكرد كە دوو حزبی ئۆپۆزسیۆنی سەرسەختی ڕژێمی سەدام بوون، بۆیە بە نهێنی فەرمان بە پەكەكە كرا لەگەڵ یەكێتی دەست تێكەڵ بكات و دژی پارتی لە 1994 بجەنگن. 

ڕۆژنامەكە نووسیویەتی "هەریەك لە پارتی و یەكێتی نەمێنن، لە بەرژەوەندیی سەدام حوسێنە، بەگشتی سەدام یاریی پێ دەكردن، تا هیچ كات ڕێگە نەدات ئەوان بیر لە پێشڤەچوون و سەركەوتن بكەنەوە، دواتر ئێران دەستی بە هەمان یاریی كرد لە دوای نەمانی ڕژێمی سەدام حوسێن، پشتیوانی پەكەكەی كرد و وەك چۆن حزبوڵای لە لبنان چاند، بە هەمانشێوە پەكەكەیشی لەناو قووڵایی خاكی هەرێمی كوردستاندا چاند تا هەركات بیەوێ بەكاریان بێنێ و بەردەوام شەڕ و ناكۆكی لە ناوچەكە بوونی هەبێت".

هەرچەندە سەدام لەلایەكەوە لە 1995 ڕێككەوتنی لەگەڵ توركیا واژوو كرد و مافی بە ئەنكەرە دا تا قووڵایی 15 كیلۆمەتر بێنە قووڵایی خاكی عێراق بۆ لێدانی پەكەكە، لە هەمانكاتیشدا سەدام چەك و پارەی پێشكەشی پەكەكە دەكرد. 

دوای ڕووخانی بەعس 2003، بەغدا بەردەوام بوو لە كۆمەككردنی پەكەكە و حكوومەتی نووری مالیكی چەكی بە نوێنەرایەتیی ڕووسیا پێشكەشی پەكەكە كرد، لە مانگی ئایار/مایۆی 2016 هەلیكۆپتەرێكی سوپای توركیا بە مووشەكی دژە فڕۆكەی ڕووسی لەلایەن پەكەكەوە خرایە خوارەوە، ئەم رووداوە هەموو نهێنییەكانی ئاشكرا كرد و مۆسكۆ وەك چۆن لە سەرەتادا لە ڕێی سووریاوە پەكەكەی دامەزراند و مەشقی پێ كردن و چەكی پێدان، بە هەمانشێوە بەغدایشی لە 2016 بەكار هێنایەوە و لە رێگەیەوە چەكی بۆ پەكەكە دابین كردووە. ئەم یارییە ڕووسیا بە ئامانجی تێكدانی بەردەوامی دۆخی ناوچەكە و فشارخستنە سەر توركیا ئەنجامی دەدات.

ئێران 

لە دوای 2003 پاش ڕووخانی ڕژێمی بەعس، ئیتر ئێران عێراقی بۆ دەستەبەر بوو، ئەم جارە هەنگاوی نا بۆ نزیكبوونەوە لە پەكەكە و بەكارهێنانی بۆ نەهێشتنی مەترسییەكانی شەڕی چەكداری حزبەكانی ڕۆژهەڵاتی كوردستان دژ بە كۆماری ئیسلامی ئێران.

پێگەی "ئۆرشەلیم ئۆنلاین" لە ڕاپۆرتێكی شیكاریدا تیشك دەخاتە سەر پێوەندییەكانی پەكەكە و تاران و نووسیویەتی، كۆماری ئیسلامیی ئێران وەك چۆن لە ڕێی پێوەندی بەستن و بەكارهێنانی ڕێكخراوی تیرۆریستی قاعیدە جموجۆڵ و ڕەوتە شۆڕشخوازەكانی بەلووجی دامركاندەوە، بە هەمانشێوە دەیەوێ لە ڕێگەی پەكەكەوە بەر بە چالاكی و جموجۆڵ و هەڵمەتی شۆڕشخوازیی هێز و حزبەكانی ڕۆژهەڵاتی كوردستانیش بگرێت.

پەكەكە سەرەتا جموجۆڵی چەكداری لە هەر چوار بەشەكەی كوردستان دەكرد و گرووپ و حزب و هێزی جیاجیای لە پارچەكانی تری كوردستان دامەزراند، لەو ڕوانگەیەوە پارتی ژیانەوەی ئازادی كوردستان "پەژاك" و كۆمەڵگەی دیموكراتی و ئازادی ڕۆژهەڵات "كۆدار"ی دامەزراند، بەڵام ئەوەی جێی تێڕامانە، هیچ ڕووبەڕووبوونەوەیەك لە نێوان پەكەكە و حزبەكانی سەربە پەكەكە دژ بە ئێران ڕوو نادات و بەپێچەوانەوە بارەگای ناسراو و چالاكی جۆربەجۆر لە ئێران دەكەن. ئەمە بووەتە جێی پرسیاری توێژەران و سەنتەرە ستراتیجییەكانی لێكۆڵینەوەی سیاسەت لە دنیا. 

لەو نێوەندەدا، ڕۆژنامەی "نیویۆرك تایمز"ی ئەمەریكایی لە 2015 دوای ئەوەی حزبەكانی ڕۆژهەڵات دەستیان بە جموجۆڵ كرد بۆ گەڕانەوە، بڵاوی كردەوە، "بناغەی شۆڕشێكی سەرتاسەری لە ئێران چەكەرەی كردووە، بەڵام كۆماری ئیسلامی بە سوودوەرگرتن لە پارتی كرێكاری كوردستان، ئەو جموجۆڵانە دەوەستێنێ، ئەوەش بە ڕوونی دەركەوت و چەكدارانی پەكەكە ڕێگەیان نەدا پێشمەرگەكانی ڕۆژهەڵات بگەڕێنەوە ناوخۆی ڕۆژهەڵاتی كوردستان".

نێردراوێكی ئەمەریكا بۆ ناوچەكە، بە"ئۆرشەلیم ئۆنلاین"ی ڕاگەیاندووە، پارتی كرێكارانی كوردستان لەژێر پەردەی هیلالی شیعییەوە خۆی ڕێك خستووەتەوە، بەتایبەت پاش ئەوەی جەمیل بایك و بەسێ هۆزات بوون بە هاوسەرۆكانی /هەردووكیان شیعەی عەلەوین و ڕیشە و بنەچەیەكی شیعایەتییان هەیە/ و سۆزیان بۆ ئێرانی مەزەوی شیعە جووڵێنرا و ئیتر چەكیان بە ڕووی تاراندا بەرز نەكردەوە.

لاوازبوونی توركیا و شەڕكردنی پەكەكە دژ بە ئەنقەرە، خواستێكی گەورەی تاران دێنێتە دی، چونكە هەریەك لە فارس و توركەكان لە مێژووی سەردەمی سەفەوی و عوسمانییەكانەوە، بەردەوام شەڕ و ناكۆكییان هەبووە و هەوڵی لاوازكردنی یەكتریان داوە. بە ڕوانین لەم پێشینە مێژوویییەوە، پشتیوانیكردنی تاران بۆ پەكەكە كە شەڕی لاوازكردنی توركیا دەكات، كارێكی زۆر گرنگە لەبارەی حكوومەتی تارانەوە. 

جگە لەوەش، بەرگرتن لە گرژی و شەڕی حزبەكانی ڕۆژهەڵات و خۆبەكوشتدانی پەكەكە دژ بە حزبەكانی ڕۆژهەڵاتی كوردستان و ڕێگركردنیان لە گەڕانەوە بۆ ناوچە كوردستانییەكان، پیرۆزی و گرنگییەكی ئابووری و سیاسیی گەورەی بۆ تاران هەیە، ئێران لەجیاتی چەكدارانی خۆی و چەك و پارە خەرج بكات، بۆ كێوماڵكردنی چیاكان و ڕێگری لە جموجۆڵی پێشمەرگەكانی ڕۆژهەڵات، تەنیا بە ناردنی بڕی كەمی چەك ناوە ناوە بۆ پەكەكە، گەریلا دەكات بە پارێزەری سنوورەكانی و ئاڵۆزییەكانیش لە توركیا زۆرتر دەكات، بەم هۆیەوە تاران بە بەردێك دوو چۆلەكە دەكوژێ، چونكە ئەگەر ئەم كارانەی خۆی بیكات، بودجەی زۆر و سەرچاوەی مرۆیی و سەربازی زۆری پێویست دەبێت.

ئەو پێگە ئیسرائیلییە زیاتری نووسیوە و ئاماژە بەوە دەدات "پێوەندییەكانی پەكەكە و ئێران بۆ ساڵی 1990 دەگەڕێتەوە، لە 1999ش چەند سەركردەیەكی پەكەكە ڕۆیشتوونەتە ڕۆژهەڵاتی كوردستان و لەگەڵ بەرپرسانی پاسداران و هەواڵگریی ئێران كۆ بوونەتەوە و دواتر ناو بەناوە دانیشتن لە نێوان هەردوولا هەبووە. دوای جەنگ و ئاڵۆزییەكانی سووریا، تاران و دیمەشق پێكەوە پەكەكە بۆ بەرژەوەندیی خۆیان لە چیاكانی قەندیل و باكوری سووریا ئاراستە دەكەن بەو جۆرەی خۆیان دەیانەوێ".