لەوكاتەی زۆر كەس هەن كە بە بەردەوام هەوڵی پەرەپێدانی توانای بیرهاتنەوە و گەڕاندنەوەی زانیارییەكان و رووبەڕووبوونەوەی بیرچوونەوە و نەخۆشی ئەلزەهایمەر دەدەن، كەسانێكی تر هەن بە پێچەوانەی ئەوە ئاواتیان ئەوەیە خۆیان لە یادەوەرییەكانیان رزگار بكەن و رووداو و بابەتەكانی پێشوو لەیاد بكەن، ئەوە پێی دەگوترێ پەتای زیاد بیرهاتنەوە یان " Hyperthymesia".
حاڵەتێكی دەگمەنی نەخۆشییە وا دەكات ئەو كەسەی تووشی بووە هەموو ساتێكی ژیانی بیر بێتەوە، بە هەموو وردەكارییەكانی و هەرچەندی بەسەردا تێپەڕ بووبێت، هیچی لەیاد ناكات، لە 2015 لە دنیا 61 حاڵەت تۆمار كراوە، ئەوەی جێی سەرنجە ئەوانە مەرج نییە لە قوتابخانە كەسی سەركەوتوو بن، بەڵكو ئەوان هەموو شتێك لەبارەی ژیانیان بیر دێتەوە، چیان كردووە و لە كوێ و كەی، بێ ئەوەی زۆر لە خۆیان بكەن و بە وردی بە هاوشێوەی تۆماری دەنگی، ئەو نەخۆشییەكی نوێیە و لە 2006 لە ئەمەریكا دۆزراوەتەوە، تا ئێستە هۆكاری ئەو حاڵەتە نازانرێت.
یەكەم حاڵەت لە ئەمەریكا لە 2006 تۆمار كراوە
ماڵپەڕی "میدیكەڵ نیوز تودەی"، دەڵێت، ئەو كەسانەی بەدەست ئەو نەخۆشییەوە دەناڵێنن، هەموو وردەكارییەكی ژیانیان لەبیرە، ئەوەی لە منداڵیدا بەسەریان هاتووە، یەكەم حاڵەت لە 2006 باسی كراوە، كاتێك رۆژنامەی "Neurocase"ی زانستی باسی ژنێك دەكات بە ناوی "ئەی جەی"، ئەو دەیتوانی هەموو رووداوەكانی ژیانی خۆی بە وردییەكی زۆر بیر بێتەوە، توێژەران لە زانكۆی كالیفۆرنیا ماوەی پێنج ساڵ لێكۆڵینەوەیان لەسەر حاڵەتەكە ئەنجام دا، لە 2009 ئەو ژنە كە ناوی تەواوی "جیل برایس"، یادەوەرییەكانی خۆی لەگەڵ ئەو نەخۆشییە بڵاو كردەوە.
ئێستە ژمارەی ئەوانەی بەدەست ئەو حاڵەتەوە دەناڵێنن كەمە، زانایانیش لەبارەی حاڵەتەكە نازانن، لەو كاتەی هەندێك لە توێژینەوەكان ئاماژە بۆ بوونی جیاوازی لە پێكهاتەی مێشكی ئەوان دەكەن، هەندێكی تر بۆ جیاوازی ئاكاریان دەگەڕێننەوە، بەڵام بەهۆی كەمیی ژمارەی تووشبووان، توێژینەوە لەبارەی حاڵەتەكە زەحمەتە، جیل كە لە 14 ساڵییەوە هەموو شتێكی بیر دێتەوە بە توێژەرانی گوتووە كە ناتوانێت سوود لەو حاڵەتە لە بواری خوێندندا ببینێت، بەڵكو ئەو بەزەحمەتییەكی زۆر دەتوانێت شتەكان ئەزبەر بكات، چونكە یادەوەری ئەو بەو شێوەیە كار ناكات، بۆیە دەبێت لە فێربوون و خوێندندا ماندوو بێت، ئەو دەڵێ كە كەسێكی بلیمەت نییە، رۆژێك توێژەران لە تاقیگە داوایان لێی كرد چاوی بنووقێنێ و پرسیاری رەنگی جلەكانیان لێی كرد، یەڵام بیری نەهاتەوە.
هایپەرسینیسیا تەنیا بیرهاتنەوەی رووداو و شتەكان نییە، بەڵكو بیرهاتنەوەی كاتی روودانیەتی بە وردی، بۆ نموونە جیل دەتوانێ بزانێت رووداوەكان لە چ رۆژێكی هەفتە و لە چ مێژووێك روویان داوە، كاتێكی پرسیاریان لێی كرد 19ی ئاداری 2003 چ رۆژێك بووە، گوتی چوارشەم و كەشوهەوا و چی كردووە لەو رۆژەدا، لە ساتی هەستانی لە خەو تا خەوتنەوەی بیر هاتەوە، ئەو گوتی، ئەوەم بە ئاسانی بیر دێتەوە، دەتوانم ئەو رۆژەم بێتە خەیاڵ وەك ئەوەی بۆ ساتێك گەڕابێتمەوە ئەو رۆژە، بەتایبەتی كاتێك ساڵوەگەڕی هەر بۆنە و رووداوێك دێتە پێش، لەو ساتانە بە ئاسانی ئەوەم بیر دێتەوە لەو رۆژانە چیم كردووە و ئاوهەوا چۆن بووە و ئەوانەیشی لەگەڵم بوونە كێ بوونە.
لویز ئۆین، نەخۆشێكی تری هایپەر سیمیسیایە لە 2010 دیدارێكی لەگەڵ كراوە و كاتێك پرسیاریس رۆژێكی ناخۆشی لە ژیانی لێ كراوە، وەڵامدانەوەیەكی بەهێزی هەبوو، كاتێك لە رۆژێكی ساڵی 1986 پێی راگەیەندرا دەبێت قوتابخانەكەی بگۆڕێت، ئەو بە هەست و سۆزێكی بەهێزەوە یادی ئەو رۆژەی كردەوە و گوتی، هەستم بەوە كرد دنیای من بە تەواوەتی دەڕووخێت، كە ئەو رۆژەم بیرهاتەوە كتوپڕ هەستم بەوە كرد وەك ئەوەی گەڕامەوە و جارێكی تر بوومەتەوە ئەو كچەی لە 13 ساڵی تەمەنیدایە. بۆیە هەستەكانم دوای ئەو هەموو ساڵە بەهێز بوون و كاتێك ئەوەشت بۆ باس دەكەم، دڵم بە توندی لێ دەدات.
لیزلی باسی لایەنە تاریك و شاراوەكانی حاڵەتەكەی دەكات و دەڵێت، هەندێك جار بوونی ئەو جۆرە یادەوەرییە تووشی دابڕانی زۆرت دەكات، هەندێك كات وا هەست دەكەم زمانێك دەزانم كەسیتر جگە لە خۆم قسەی پێ ناكات، یان لەناو كۆمەڵە مرۆڤێك هاتوچۆ دەكەم هەموویان تووشی لەدەستدانی یادەوەری هاتوون، لەو كاتەی لە وتارێكی رۆژنامەی" PNAS"ی زانستی لە 2013دا هاتووە، سەرەڕای بوونی یادەوەرییەكی بەهێز، بەڵام ئەوانەی تووشی حاڵەتەكە بوونە، ئەگەری تووشبوونی هەڵە لە بیرهاتنەوەیان هەیە، بۆ نموونە بیرهاتنەوەی شتێك كە هەر رووی نەداوە.