ب مه‌ره‌ما نه‌هێلان یان كێمكرنا بكارئینانا ماددێن بێهوشكه‌ر، پشكا سسیولوجى یا زانكۆیا دهۆكێ د چالاكیه‌كێ دا به‌حس ل ماددێن بێهوشكه‌ر و ئه‌گه‌ر و چاره‌سه‌ریێن وێ كر، ماموستایه‌كا زانكۆیێ ژى دده‌ت دیاركرن كو ل هه‌رێما كوردستانێ نێزیكێ 50 هزار كه‌س ماددێن بێهوشكه‌ر بكاردئینن و دزێده‌بوونێ دایه.
د.زوبه‌یدا ماموستایا زانكۆیا دهۆكێ دیاركر كو بكارئینان و بازرگانیكرن ب ماددێن بێهوشكه‌ر ل هه‌رێما كوردستانێ د زێده‌بوونێ دایه و گۆت، زێده‌بوونا وان نه‌ك ب تنێ ل كوردستانێ بویه به‌لكو ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ یه ب تایبه‌تى ل ڤان 10 سالێن دوماهیێ، هه‌ر چه‌نده ئه‌گه‌ر زۆرن، به‌لێ ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كى دزڤریت بۆ وێ یه‌كێ كو ژ روویێ قانونى و ئه‌منى و چاڤدێریكرنا سنورى ڤه دبیت رێك و پێكى و پاراستنى نه‌بن و ب قاچاخ یان شێوازێ به‌ربه‌ڤبوونا وان جودایه، به‌لێ ل گه‌ل ڤێ یه‌كى ژى دڤێت ب هه‌موو ئاستنڤه كار بهێته‌كرن بۆ ژناڤبرن یان ژى كێمكرنا وان.
زێده‌تر گۆت، هه‌ر چه‌نده چوو ئامارێن فه‌رمى نینن، به‌لێ ل هه‌رێما كوردستانێ نێزیكێ 50 هزار كه‌س بكاردئینن، له‌وا ئه‌ڤرۆ وه‌كو زانكۆیا دهۆكێ ل گه‌ل چه‌ند ئالیێن شوله‌ژێ كار ل سه‌ر هندێ دكه‌ین كو هوشیاریا جڤاكى ب تایبه‌تى ته‌خا گه‌نجان بكه‌ن، پاشان پێنگاڤێن كریارى بهێنه هاڤێتن.
ئومێد محه‌مه‌د تاهر، ماموستایێ زانكۆیا دهۆكێ دیاركر كو بابه‌تێ بكارئینانا ماددێن بێهوشكه‌ر ل كوردستانێ جهێ ل سه‌ر راوستانێ یه و گۆت، جهێ داخێ یه پرانیا وان كه‌سێن كو مادێن بێهوشكه‌ر بكاردئینن گه‌نجن، كارتێكرنێن خراپ ل سه‌ر ده‌رون و ساخله‌میا وان دكه‌ت و چه‌ندان پێرابوونێن قانونى و جڤاكى ژى ل گه‌ل وان كه‌سان دهێنه‌كرن، ژ روویێ قانونى ڤه هه‌ر چه‌ند بزاڤ هاتینه‌كرن بۆ دانانا سنوره‌كێ بۆ كێمكرن یان نه‌هێلانانا وان به‌لێ دیسان ژى ئه‌ڤ یه‌ك هێشتا بنبر نه‌بویه، به‌روڤاژى د زێده‌بوونێ دایه ب تایبه‌تى بازرگانیكرن، ب گوره‌ى قانونێ بازرگان و بكارهێنه‌ران ژى سزایێن توند و گران هه‌نه هه‌تا خوه دگه‌هیته ئاستێ سێداره‌دان و زیندانیا هه‌تا هه‌تایی، ببه‌لێ بۆ بكارهێنه‌رێن وان دنوكه دا سزایێن وان هاتینه سڤكرن ژبه‌ركو بزاڤ هه‌یه كو چاره‌سه‌ر بكه‌ن نه‌ك سزا بده‌ن، دڤێت سه‌نته‌رێن چاره‌سه‌ركرنێ ل كوردستانێ بهێنه دروستكرن، هه‌ر چه‌نده ب گوره‌ى پێدڤى هه‌نه ب تایبه‌تى ل ناڤه‌ندێن ساخله‌میێ داكو جاره‌كا دى ڤه‌گه‌رن ره‌وشا به‌رێ و دور بكه‌ڤن، به‌لێ یا گرنگ ئه‌وه ئه‌و سه‌نته‌ره بهێنه دامه‌زراندن داكو زورترین هژمارا تووشبوویان بهێنه چاره‌سه‌ركرن.
ئیسرا محه‌مه‌د ئه‌مین، قوتابى ل زانكۆیا دهۆكێ دیاركر كو روولێ خێزانێ و جڤاكى ب گشتى د به‌رهنگاربوونا بكارئینان و بازرگانیكرن ب ماددێن بێهوشكه‌ر روله‌كێ كارتێكه‌ره و گۆت ژى، خێزان دڤێت ب سه‌ره‌ده‌رییه‌كا هه‌رى نازك و هه‌ستیار ره‌فتارێ ل گه‌ل وان كه‌سان بكه‌ن كو تووشى بكارئینانا وان بویه، نابیت بهێنه پاشڤه‌برن داكو زێده‌تر نێزیك نه‌بیت، دیسان راگه‌هاندن و په‌روه‌رده و ئالیێن ئاینى هه‌موو پێكڤه روولێ خوه ببینن.
دانه‌ر عوبه‌یدولا، قوتابى ل زانكۆیا دهۆكێ و پشكدارێ چالاكیێ لسه‌ر بابه‌تى گۆت، بابه‌تێ چاره‌سه‌ركرنا بازرگانى و بكارئینانا ماددێن بێهوشكه‌ر نه تشته‌كێ ساناهیه، له‌وا دڤێت ب چه‌ند قوناغا بهێته‌كرن، ده‌ستپێكێ تووشبو بهێته دویركرن، پاشان چاره‌سه‌ركرن و ڤه‌گه‌راندن بۆ جڤاكى ل وى ده‌مى دڤێت جڤاكى ژى زۆر هاریكاربن بۆ وى ب تایبه‌تى ژ روویێ ده‌روونى ڤه.