حكوومەتی عێراق هەموو شتێك دەكات تەنیا بۆ ئەوەی رێككەوتنی شنگال جێبەجێ نەكا و شنگالییەكان داببڕێت و چاویان لە هەرێمی كوردستان نەبێت و ئینتیمایان بۆ كوردستان لاواز بكات، ئەوان رادەستی ئەو دۆخە بن كە ئێستە لەوێ هەیە كە بە تەواوەتی لە بەرژەوەندیی ئەجینداكانی هێز ئیقلیمییەكانە، بەر لە هەڵبژاردنەكان راوێژكارێكی سوودانی سەردانی نەینەوا دەكا و دەیان بەڵێنی گەورە بە ئێزدییەكان دەدات.
لە سەردانێكی بۆ پارێزگەی نەینەوا، فەلاح زێدان، راوێژكاری سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ كاروباری مافی مرۆڤ و شاندی هاوەڵی، لە پارێزگەی نەینەوا باسی رفێنراوانی ئێزدی و رێوشوێنەكانی پێوەست بە گەڕان بەدوایان و گەڕاندنەوەیان و ئاشكراكردنی چارەنووسی نادیارەكانیان دەكات، جیا لە قەرەبووكردنەوە و ئاوەدانكردنەوەی ناوچەكانیان و دامەزراندنیان.
لە كۆبوونەوەیەك كە پارێزگاری نەینەوا و راوێژكاری سەرۆك وەزیران بۆ كاروباری ئێزدییەكان و بەڕێوەبەری كاروباری رزگاركراوانی ئێزدی ئامادەی بوون، باسی رێوشوێنەكانی داهاتووی حكوومەتی عێراق سەبارەت بە رفێنراوانی ئێزدی كرد، لەوانە دانانی فۆرمێكی ئەلیكترۆنی تایبەت بە زانیارییەكان لەبارەی رفێنراوان و تەرخانكردنی هێڵێكی گەرم بۆ گەیاندنی زانیاری لەبارەی رفێنراوەكانەوە.
راوێژكارەكەی سوودانی چەندان بەڵێنی گەورەی بە ئێزدییەكان دا و گوتی، لیژنەیەكی باڵامان لە سەرۆكایەتیی وەزیران و وەزارەتی دەرەوە بۆ گەڕان بەدوای ئێزدییەكان پێك هێناوە، ئەركی لیژنەكە گەڕانە بەدوای رفێنراوان، بۆیە هاوئاهەنگییەكی باشمان لەگەڵ دەزگە تەناهییەكان لە وڵاتانی دراوسێ هەیە بۆ گەڕان بەدوایان، رێنوێنیشمان بە هەموو باڵوێزخانەكانمان لە دنیا داوە بۆ گەڕان بەدوای رفێنراوان، بە تایبەتی لە وڵاتانی دراوسێ، بۆ ئەو مەبەستەش هێڵێكی گەرمی پێوەندی و فۆرمێكی ئەلیكترۆنیمان سەبارەت بە زانیاری لەبارەی رفێنراوان لەو باڵوێزخانانە فەراهەم كردووە.
لەو كۆبوونەوەیە خەلەف شنگالی، راوێژكاری سوودانی بۆ كاروباری ئێزدییەكان گوتی، 2600 رفێنراو ماوەن كە لە ناوەوەی عێراق و دەرەوەی بەدوایاندا دەگەڕێین، داواش لە هەموو میدیا و رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی دەكەین بۆ هاوكاریكردنمان لەو هەڵمەتەدا.
ئاماژەی كرد، عەبدولقادر دەخیل، پارێزگاری نوێی نەینەوا لەبارەی شنگالەوە زۆر هاریكارمانە و داوامان كردووە كاتی دابەشكردنی قەرەبووكردنەوی ئێزدییەكان جیا بكرێتەوە، هەزار پلەی دامەزراندنی راستەوخۆی وانەبێژانیش بە شنگال دەدرێت.
پارێزگاری نەینەوا دەڵێت، شنگال گرنگییەكی لەپێشینەی لە كارەكانمان هەیە، بە تایبەتی لە بوارەكانی قەرەبووكردنەوە و ئاوەدانكردنەوە و دابینكردنی هەلی دامەزراندن، سەرۆكایەتیی وەزیران گرنگییەكی گەورە لە شارەكە دەدات، لە نەینەوا 17 هەزار پلەی دامەزراندنمان هەیە كە هەزاری بۆ شنگال تەرخان كراوە، 600ی بۆ ناوخۆی شنگال و 400ی بۆ كەمپەكان، دەستمان بە پڕۆژەی دامەزراندنی نەخۆشخانەیەكی 100 قەروێڵەیی كردووە، جیا لە نەخۆشخانەیەكی تری 50 قەروێڵەیی لە شارەدێی سنونو، دەست بە خەرجكردنی مووچەی 1500 ژنە ئێزدی رزگاركراو كراوە، كۆمەكی دارایی ملیۆن و نیو دینارمان بۆ نۆ هەزار كەس لەوانەی بۆ شنگال گەڕاونەتەوە خەرج كردووە، چەندان خانوو لە شارۆكەكە دروست كراون و بەوانەی دەدەین گە دەگەڕێنەوە، گرنگیی شنگال لە هیچ شارێكی تری عێراق كەمتر نییە و لە قۆناغی داهاتوو جموجۆڵێكی گەورەی ئاوەدانكردنەوە و قەرەبووكردنەوە بەخۆیەوە دەبینێت، لە ماوەی داهاتووش سەردانی دەكەین و دەست بە هەڵمەتی لابردنی پاشماوەی رووخاو و ئاوەدانكردنەوەی دەكەین.
رێككەوتنی شنگال لە 2020 لە نێوان هەردوو حكوومەتی عێراق و هەرێمی كوردستان واژوو كرا، بەپێی چاودێران و نەتەوە یەكگرتووەكانیش، رێككەوتنەكە بە چارەسەرێكی زۆر گونجاو بۆ دۆخی ناوچەكە و ئاساییكردنەوە و ئاوەدانكردنەوە و گەڕانەوەی خەڵكە ئاوارەكەی دادەنرێت، بەڵام تا ئێستە رێككەوتنەكە وەك حوبرێكی سەر كاغەز وایە و جێبەجێ نەكراوە، چونكە ئاساییكردنەوەی دۆخی ناوچەكە لە بەرژەوەندیی هەندێك لە هێزە سیاسییە باڵادەستەكان لە بەغدا و وڵاتانی دراوسێ نییە.
د. ماجید شنگالی، پەرلەمانتاری عێراق لە لێدوانێكی پێشووتری لەبارەی دۆخی شنگالەوە گوتی، حكوومەتی عێراق لە چارەسەركردنی كێشەی شنگال رژد نییە و ئاڵۆزییەكانی شارۆكەكەش پلانە لە دژی هەرێمی كوردستان، بۆیە حكوومەتی عێراق بە رژدی كار بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی شنگال ناكات.
ئەو پەرلەمانتارە زیاتر گوتی، هەزاران ئەندامی یەبەشە، میلیشیاكانی سەر بە پەكەكە لە شنگال، مووچە و پاڵپشتیی لۆجیستی و كەرەستەی سەربازی لە حكوومەتی بەغدا وەردەگرن، بۆیە ئەوەی هەیە پلانێكە كە هەرێمی كوردستان و پارتی و خەڵكی شنگال دەكاتە ئامانج، لۆجیكیش نییە بەغدا شەڕی لایەنێك بكات كە خۆی پارەی پێ دەدات و پاڵپشتیی لۆجیستی و كەرەستەی سەربازی بۆ دابین دەكات، حكوومەتی عێراق لاوازە و توانای پاراستنی سنوورەكانی نییە، بۆیە پێویستە لە دۆسییە تەناهییەكان زیاتر هاوكاری لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكات.
بەپێی راپۆرتەكان چیای شنگال و ناوچەكانی دەوروبەری، بە گرنگترین ناوچەی ستراتیجی لە رووی جیۆپۆلەتیك و وزەوە دادەنرێن، ناوچەیەكی زۆر بە سوود و خاڵی سەرەكیی هێزن بۆ روانین بەسەر توركیا و سووریا و پێكانی ئامانجی دوورمەودا لە ئوردن و ئیسرائیل، بۆیە وڵاتان بە بەردەوام ناكۆكییان لەسەر ئەو شوێنە هەبووە، ئێستەش ئێران لە رێی میلیشیاكانییەوە كۆنترۆڵیان كردووە.