بێگومان دەستەواژە سیاسییەكان لە سیستمی زاراوەسازی و زمانەوانی و دیپلۆماسیی وڵاتاندا، ناكرێت مانایەكی جێگیر و نەگۆڕیان هەبێ، چونكە هاوكات كە سیاسەت خۆی بەردەوام لە گۆڕانكاریدایە، سیستمی زمانەوانی و زاراوەی دیپلۆماسیش ناجێگیری و بگۆڕیی تایبەتی خۆی ڕەچاو دەكات، بە‌تایبەت بۆ وڵاتێكی زلهێزی وەك ئەمەریكا.
هەڵبەت پێم وایە دوای سەرهەڵدانی كۆرۆنا و لە كارخستنی ڕەوتی ئیشكردنی كۆمەڵگەی مرۆیی بۆ ماوەیەكی كاتی، ئەو خوێندنەوە سیاسی و چەند جەمسەرییەی بۆ چەكئامێزبوونی نەخۆشییەكە كرا و دەكرێت، دنیا لە هەمبەر جووڵەكانی چین هۆشیارتر بووەتەوە. واتە ئەمەریكا و وڵاتانی ڕۆژئاوا ئیتر خەریكی گۆڕینی ستراتیجی كاركردنیانن لە دنیا و لە بازاڕی ئابووریی دنیاشدا بەهەمانشێوە، ئەوروپا و ڕۆژئاوا ئیتر چین وەك هێزێكی پەلەقاژەكار بۆ گەیاندنی خۆی بە ئاستی ئەمەریكا و ڕۆژئاوا نابینن، بەڵكو وەك هێزێك كە پەلەقاژەكانی خەریكە بگاتە ئەنجام، دەیبینن و بەدڵنیاییشەوە پڕۆژە و پلانی درێژخایەن و كورتخایەنیان بۆ ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ چیندا هەیە.
بابەتی چین تەنیا ململانێ و گەشەیەكی ئابووریی بەڕێژەیەكی بەرز نییە، بەڵكو هەستانەوەی ئایدۆلۆجیایەكە بە ناوی كۆمۆنیزم كە لە سەرانسەری سەدەی بیستەمدا، وەك تارمایی و تاپۆیەكی ڕەش بەسەر ئاسمانی ئەوروپاوە بوو، ئێستەیش زاكیرەی سیاسیی ئەوروپاییەكان لەو تاپۆیە نیگەرانە و هەردەم ئامادەن گەورەترین تێچوو بدەن تا نەیبیننەوە.
ئەوەی ڕوونە ئەوەیە لە ژینگەی سیاسی و مەدەنیی ئەوروپا و ئەمەریكادا، چەپ وەك دەنگێك لە دەنگەكان هەیە، وەك دەنگێك كە لەلایەن سیستمی لیبرالیزمەوە كۆنترۆڵ دەكرێت هەیه، بەڵام ئەو ڕێبازە چەپ و كۆمۆنیستییەی چین نوێنەرایەتیی دەكات، لە بنەڕەت و جەوهەردا ڕاگەیاندنی جەنگێكی هەمەلایەنەیە دژی هەموو ژیاری ڕۆژئاوا و ئەمەریكا و مێژوو، ئێمە دەزانین تا كۆنگرەی بیستەمی حزبی كۆمۆنیست و هاتنە سەر دەسەڵاتی گۆرباچۆف و انپێدانانەكانی و كۆتاییەكانی شەڕی سارد (1991)، ڕەنگە بەشێوەیەكی بەڵگەمەند بۆ دنیا دەرنەكەوتبێت چ كێبەركێیەكی سامناك لە نیوان دوو ئایدۆلۆجیای چەپ و ڕاست، واتە كۆمۆنیزم و لیبراڵیزم (دیموكراسیخوازی)دا هەیە.
ئەو كێبەركێیە بە سەرهەڵدانەوەی چین وەك هێزێكی ئابووری و سەرمایەگوزارییە زۆروزەوەندەكانی لە وڵاتانی ئەفریقا و بەشێك لە ئەمەریكای لاتین، هەروەها هێرشی ڕووسیا بۆ سەر ئۆكراینا و سەنگەربەندیی ڕۆژئاوا و ئەمەریكا لە هەمبەر ڕووسیا و پشتگرتنی ڕووسیا لەلایەن ئێران و چینەوە، زەنگی ئەو كێبەركێ سامناكە و ئەو مێژووە ڕەشەمان بە گوێدا دەدەن.
مەبەستم لە باسكردنی ئەم هاوكێشە نوێیە كە جەمسەرەكانی ورده وردە خەریكن دەردەكەون و هاوپەیمانگیری بووە بە شەپۆلێكی بەرفراوان لەناو وڵاتە جۆراوجۆرەكاندا، ئەوەیە بڵێم ئەمەریكا و ڕۆژئاوا به وردی و هۆشیارییەكی زیاترەوە چاو لە هاوپەیمانانی خۆیان دەكەن، چین خەریكی چنینەوەی هاوپەیمانی نوێیە و پرۆسەی هاوپەیمانسازی و هاوپەیی لە گەڕی خۆیدایە.
كوردستان لە میانەی هەموو ئەم مێژووەدا جگە لە داواكردنی مافە ڕەواكانی خۆی و ڕێزگرتن لە مافی مرۆڤ و سنوورەكانی دراوسێیەتی و بەها ئەخلاقییە بەرزەكان، هیچ شتێكی مانیفێست نەكردووە. واتە كوردستان و گوتاری سەربەخۆیخوازیی و مافخوازیی كوردستان كە هەر لە كۆماری كوردستان و شۆڕشی ئەیلوولەوە، بە زەقی و كردەیی مانیفێست كراوە، جگە لە خۆشەویستی بۆ ئاسایش و مرۆڤدۆستی و پاراستنی خۆی و جیۆگرافیا و كولتوورییەكەی، هیچ كردەیەكی نەنواندووە كە لە دەرەوەی بەها ئەخلاقییە مرۆییەكانەوە بێت، تەنیا كێشەی كورد بە درێژایی مێژووی خەباتەكەی نایەكگرتوویی و پواز و ناكۆكیی ناوخۆیی بووە، بەداخەوە ئێستەیش هەروایە و تا ئەم چركەساتە بەردەوامە.
ئەگەر ئاوڕێكی خێرا لە ڕووداوەكانی ئەم ساڵانەی دوایی كوردستان بدەینەوە، دەبینین هەر ئانوساتی پاش وەفاتی مام جەلال تا ئێستە، چەندان نسكۆ و شكستی گەورە لەلایەن یەكێتییەوە تۆمار كراون، 16ی ئۆكتۆبەر و هاونەوایی لەگەڵ میلیشیاكان بۆ تێپەڕاندنی یاسای بودجە كە كوردستانی تووشی كارەسات كردووە، سكاڵا تۆماركردن دژی هەرێمی كوردستان و خەڵكەكەی و... وای دابنێین بە هەر ڕێكارێك بووە ئێمە بمانتوانیایە ڕێگر بین لەم ناپاكی و له پشتەوەلێدانانە، ئایا كوردستان ئەگەر سەربەخۆش نەبوایە، یەكێك لەو سیستمە بەهێزە ئابووری و سیاسییانەی ناوچەكە نەدەبوو؟.
وەڵامی ئەم پرسیارە بۆ ئەوانەی هیوایەكیان بە داهاتوو هەبێت ڕوونە، بۆیە بە ئاسانی دەتوانین دەلالەتی وشەی "خۆڕاگر" لە پاڵ وشەی "یەكگرتوویی" لە بەیانەكەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریكادا بەرانبەر كوردستان بخوێنینەوه، واتە خۆڕاگر لە هەمبەر هەموو ئەو كێشە و فشارانەی كە لە ناوچەكە و لە بەردەم شەپۆلی گۆڕانكارییەكان و دەستێوەردانەكانی ئێران و هێرش و پلانەكان لە ڕێی عێراقەوە، بگرە تا كێشمەكێشی ناوخۆیی و نەبوونی دەر‌وەستی و ئینتیمای كوردایەتیی لەلایەن هەندێك كەسەوە كە بمانەوێ و نەمانەوێت بەرپرسی بەشێك لە خاكی كوردستانن.
واتە لەم سۆنگەیەوە خۆراگری و یەكگرتوویی پێكەوە دەخوێنرێنەوە، ئەم خۆڕاگرییە دەشێت لە ڕێی یەكگرتووییەوە بەرەو بەهێزی باز بدات، پێدەچیت تەنیا وەك چەمك و زاراوەیەك مانای بكەینەوە لە سیاسەتی دەرەكی ئەمەریكا كه لەم حاڵەتەشدا لە دوو ئەگەری مانایی بەدەر نییه، یەكەمیان ئەوەیە كە كوردستان دەبێت جارێك هەر بەردەوام ئەم گوشارانە تەحەمول بكات و خۆی بەدوای چارەسەرێك بۆ دانوستان لەگەڵ بەغدا بگەڕێت، یان لەگەڵ خۆیان یەكبگرن و تای تەرازووی هاوكێشەكە بگۆڕن. دووەمیش ئەوەیە كە با ئەم خۆڕاگرییە بە هەر شێوەیەك هەبووە بەردەوام بێت، چونكە گۆڕانكاریی ڕیشەیی و سەرانسەری لە ئارادایە و دوای هێرشی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل، ڕاستییەكەی ڕچەی ڕووباری گۆڕنكارییەكان شكاوە و پێدەچێت ناوچەكە لە چەند ساڵی داهاتوو بارگاوی بێ بە چەندان گۆڕانكاریی بنەڕەتی.